Osoby prowadzące działalność gospodarczą powinny być przygotowane na możliwość przeprowadzenia w firmie różnego rodzaju postępowań kontrolnych. W zależności od rodzaju prowadzonej działalności, zatrudniania pracowników, podlegania pod przepisy sanepidu itd., ewentualnych kontroli i jednostek kontrolujących może być wiele. W dzisiejszym artykule omówimy czym jest kontrola podatkowa i kontrola celno-skarbowa – czym różnią się oba postępowania i jakie mają wspólne cechy?
Rozpoczęcie postępowania kontrolnego
Zgodnie z aktualnymi uregulowaniami prawnymi podatnik może zostać poddany dwóm rodzajom postępowań kontrolnych:
-
kontroli podatkowej,
-
kontroli celno-skarbowej.
Kontrolę podatkową wszczyna naczelnik odpowiedniego urzędu skarbowego, pod który podlega podatnik, a kontrolę celno-podatkową naczelnik dowolnego urzędu celno-skarbowego.
Co do zasady podatnik powinien dostać zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli podatkowej. Istnieją oczywiście wyjątki i bywa, że jest ona przeprowadzana bez wcześniejszej informacji. Organ podatkowy ma wtedy obowiązek przekazać podatnikowi pismo o przyczynie braku zawiadomienia o zamiarze wszczęcia postępowania kontrolnego.
Kontrola celno-skarbowa może zostać przeprowadzona bez uprzedniego zawiadomienia, a czynności kontrolne mogą rozpocząć się zaraz po przekazaniu przedsiębiorcy upoważnienia do przeprowadzenia kontroli. Co więcej, w razie gdy istnieje w stosunku do podatnika uzasadnione podejrzenie nieprzestrzegania przepisów, do wszczęcia kontroli celno-skarbowej wystarczą wówczas legitymacje służbowe pracowników i funkcjonariuszy zatrudnionych lub pełniących służbę w Krajowej Administracji Skarbowej.
Czas trwania kontroli
Zarówno w przypadku kontroli podatkowej, jak i kontroli celno-skarbowej osoby przeprowadzające czynności kontrolne powinny zakończyć postępowanie bez zbędnej zwłoki. Kontrola podatkowa może trwać maksymalnie przez miesiąc liczony od dnia wszczęcia kontroli, a w razie, gdy postępowanie jest trudne do przeprowadzenia, może zostać przedłużona do 2 miesięcy. Kontrola celno-skarbowa powinna zostać zakończona przed upływem 3 miesięcy, ten termin w razie potrzeby również może zostać wydłużony.
Kontrola podatkowa i kontrola celno-skarbowa w firmie
Kontrola podatkowa przeprowadzana jest w oparciu o przepisy Ordynacji podatkowej, a kontrola celno-podatkowa realizowana jest na podstawie ustawy o KAS.
Zasadniczo nadrzędnym celem postępowania kontrolnego jest sprawdzenie, czy przedsiębiorcy stosują przepisy, dobrze prowadzą księgowość, posiadają wszystkie dokumenty oraz terminowo wypełniają wszelkie formalności związane z rozliczeniem działalności, a także wykrycie ewentualnych nieprawidłowości, przestępstw i ukaranie nieuczciwych podatników.
W odniesieniu do kontroli podatkowej celem urzędników jest przede wszystkim sprawdzenie poprawności rozliczeń oraz stosowania obowiązujących przepisów w praktyce, terminowe składanie deklaracji, zapłata podatków itp. Kontrole celno-skarbowe zazwyczaj dotyczą podatników podejrzanych o brak przestrzegania przepisów, ewentualnych przestępstw podatkowych i celnych, wyłudzanie podatku, karuzel VAT, zorganizowanej przestępczości podatkowo-celnej i wyjątkowo trudnych zagadnień.
Kontrola celno-skarbowa ma zdecydowanie szerszy zakres w porównaniu do kontroli podatkowej, przeprowadzana może być na wielu płaszczyznach.
Kontrola celno-skarbowa dotyczy m.in.:
-
przestrzegania prawa podatkowego,
-
prawa celnego,
-
prawa dewizowego,
-
przesyłek pocztowych,
-
refundacji wywozowych,
-
wywozu i przywozu na terytorium Polski towarów podlegających ograniczeniom i zakazom.
Jakie uprawnienia mają urzędnicy?
Organ prowadzący kontrolę celno-skarbową ma prawo m.in. do:
-
żądania okazania dokumentów, w tym wszystkich dokumentów finansowych i udostępniania wszelkich danych;
-
sprawdzania dokumentów z innych okresów rozliczeniowych niż aktualnie kontrolowany;
-
wystąpienia do kontrahentów kontrolowanego o udostępnienie dokumentów związanych z dostawą towaru;
-
dokonywania oględzin;
-
przeszukania lokali mieszkalnych w celu znalezienia ewentualnych dowodów związanych z prowadzonym postępowaniem kontrolnym (po uzyskaniu zgody właściwego prokuratora rejonowego);
-
legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli;
-
wzywania i przesłuchiwania kontrolowanego, pracowników, świadków.
Miejsce wykonywania czynności kontrolnych
Czynności kontrolne przy kontroli podatkowej prowadzone są w siedzibie kontrolowanego, w innym miejscu przechowywania dokumentacji oraz w miejscach związanych z prowadzoną działalnością (np. sklepach, punktach usługowych, magazynach, halach produkcyjnych itp.).
W odniesieniu do kontroli celno-skarbowej wszelkie czynności związane z postępowaniem kontrolnym mogą być wykonywane w urzędzie celno-skarbowym, w siedzibie kontrolowanego, w miejscu prowadzenia lub przechowywania ksiąg podatkowych oraz w każdym innym miejscu związanym z prowadzoną przez kontrolowanego działalnością, w tym w lokalu mieszkalnym lub w miejscach, w których mogą się znajdować urządzenia, towary lub dokumenty dotyczące tych urządzeń, towarów lub czynności podlegających kontroli, a nawet w innych urzędach obsługujących organy KAS.
Zakończenie postępowania kontrolnego
Zakończenie kontroli podatkowej wiąże się z wydaniem protokołu, natomiast po zakończonym postępowaniu celno-skarbowym podatnik dostaje wynik kontroli (przy kontroli dotyczącej m.in. paliw, gier hazardowych, refundacji wywozowych kontrola celno-skarbowa kończy się protokołem). Oba dokumenty są bardzo do siebie podobne.
Po doręczeniu protokołu zawierającego zastrzeżenia wykryte w toku przeprowadzonej kontroli podatkowej, przedsiębiorca, który uważa te zastrzeżenia za zasadne, może złożyć deklarację korygującą. W przeciwnym wypadku przysługuje mu prawo do odwołania się od decyzji podatkowej.
Po zakończeniu kontroli celno-skarbowej w razie wykrycia nieprawidłowości i gdy podatnik zgadza się z jej ustaleniami, należy złożyć deklarację korygującą (w terminie 14 dni od dnia otrzymania wyniku kontroli). Brak złożenia korekty przez podatnika skutkuje automatycznym wszczęciem postępowania podatkowego, nie ma możliwości złożenia zastrzeżeń do wyniku kontroli.
