Rozporządzenie unijne a Dyrektywy unijne
- Rozporządzenia unijne – bezpośrednio stosowane w państwach członkowskich.
- Dyrektywy unijne – pośrednio oddziałują na przepisy państw członkowskich i tym samym obligują je do ukonstytuowania pewnego porządku prawnego. Zatem państwa członkowskie mogą bezpośrednio korzystać z przepisów Dyrektywy tylko wówczas, gdy te nie posiadają takiego porządku prawnego lub stworzyły przepisy krajowe niezgodne z Dyrektywą.
Nowe rozporządzenie unijne w Polsce
System VAT, który funkcjonuje w Polsce, należy do unijnego systemu VAT. Jego ramy zakreśla Dyrektywa 2006/112/WE. Nowe unijne rozporządzenie wykonawcze nr 282/2011 z 15 marca 2011 r. (ustanawia środki wykonawcze do Dyrektywy 2006/112/WE oraz doprecyzowuje istniejące już regulacje prawne) weszło w życie 1 lipca 2011 r. i ma zastosowanie bezpośrednio w Polsce, jednak bez konieczności publikacji w polskim Dzienniku Ustaw. Dlatego też polski ustawodawca nie musi uchwalać krajowych przepisów analogicznych do nowego rozporządzenia i wprowadzać ich do rozporządzeń wykonawczych do ustawy o VAT lub do samej ustawy o VAT. Mimo to Polska przygotowała taki projekt. Jednak odpowiednie zastosowanie przepisów nowego rozporządzenia unijnego wymaga znajomości zarówno polskich przepisów VAT jak i Dyrektywy.
Niektóre przepisy nowego rozporządzenia
Art. 10–41 doprecyzowują zasady ustalania miejsca transakcji podlegających opodatkowaniu określone przepisami art. 43–59 Dyrektywy (polski odpowiednik to: art. 28a–28o ustawy o VAT traktujące o miejscu świadczenia):
- Stałe miejsce zamieszkania – implikuje rzeczywisty adres wskazany przez osobę fizyczną (dotyczy podatników i osób niebędące podatnikami) stosownym organom podatkowym oraz adres widniejący w krajowej ewidencji ludności lub innym analogicznym rejestrze.
- Zwykłe miejsce pobytu – to miejsce, gdzie dana osoba fizyczna (dotyczy podatników i osób niebędące podatnikami) mieszka ze względu na życie osobiste i zawodowe lub ze względu tylko na życie osobiste w przypadku, gdy dana osoba pracuje za granicą albo w ogóle nie ma żadnych powiązań zawodowych.
- Miejsce siedziby działalności gospodarczej danego podatnika czyli miejsce wykonywania funkcji prezesa zarządu przedsiębiorstwa – jest to miejsce, w którym zapadają ważne decyzje związane z zarządzaniem przedsiębiorstwem oraz odbywają się tu posiedzenia zarządu. Ponadto to oficjalny adres zarejestrowanej siedzimy firmy. Jednak sam adres nie jest traktowany jako miejsce siedziby działalności gospodarczej danego podatnika, muszą być spełnione wszystkie wyżej wymienione warunki.
- Stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej – miejsce inne niż miejsce siedziby działalności gospodarczej podatnika o odpowiedniej stałości, możliwości odbioru i wykorzystania świadczonych usług dla potrzeb własnych tego stałego miejsca oraz właściwa struktura zaplecza personalnego i technicznego.
Art. 18–25 doprecyzowują zasady ustalania statusu usługobiorcy, charakteru w jakim działa oraz miejsca jego siedziby:
- Ustalenie miejsca świadczenia usług – uwzględnia się wyłącznie okoliczności pewnego zdarzenia inicjujące powstanie obowiązku podatkowego. Miejsce to zależy od statusu usługobiorcy: czy jest podatnikiem, czy też nim nie jest. Dla celów ustalenia miejsca świadczenia osobę prawną niebędącą podatnikiem należy traktować jako podatnika, ponieważ jest zarejestrowana lub zobowiązana do rejestracji VAT z tytułu dokonania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów opodatkowanego VAT lub skorzystania z możliwości opodatkowania tego nabycia podatkiem VAT.
- Ustalenie miejsca siedziby usługobiorcy – usługodawcy ustalają je na podstawie informacji otrzymanych od usługobiorcy po uprzedniej ich weryfikacji za pomocą handlowych środków bezpieczeństwa.
- Ustalenie stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej usługobiorcy – usługodawca powinien przede wszystkim wziąć pod uwagę charakter i zastosowanie świadczonej usługi oraz zweryfikować (na podstawie numeru identyfikacyjnego VAT i umowy) prawdziwość wskazanego przez usługobiorcę stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej jako miejsca odbioru usługi.
- Ustalanie statusu usługobiorcy:
– gdy ten prowadzi działalność gospodarczą na terenie Wspólnoty:
- usługodawcy, którzy niewiele lub nic nie wiedzą na temat usługobiorców uznają, że ci są podatnikami, gdy przekażą usługodawcy swój indywidualny numer identyfikacyjny VAT, a usługodawca potwierdzi jego ważność oraz nazwy i nazwiska, a także adresy przypisane temu numerowi. Usługobiorcy, którzy nie mają jeszcze tego numeru są zobowiązani do przedłożenia usługodawcy innego dowodu potwierdzającego, że są podatnikiem lub osobą prawną niebędącą podatnikiem. W takim przypadku usługodawca do celów weryfikacji może także użyć środków służących kontroli tożsamości lub płatności;
- jeśli usługodawca nie uzyska od usługobiorcy indywidualnego numeru identyfikującego VAT ani żadnych dowodów potwierdzających jego status, może uznać go za osobę niebędącą podatnikiem. Co więcej, usługobiorcę-podatnika można uznać za osobę niebędącą podatnikiem, gdy otrzymuje usługi tylko i wyłącznie do prywatnego użytku.
Art. 53 ust. 1 doprecyzowuje art. 17 ust. 1a ustawy o VAT – nabywca nie ma obowiązku rozliczania podatku VAT w ramach dostawy towaru lub importu usług, gdy usługodawca (lub dokonujący dostawy) posiada stałe miejsce prowadzenia działalności na terenie kraju, które uczestniczy w danej dostawie towarów lub świadczeniu usług. Jednak miejsce to, aby uczestniczyć w dostawie towarów lub świadczeniu usług, powinno charakteryzować się odpowiednią stałością i strukturą w zapleczu personalnym i technicznym. Z kolei zaplecze to musi być wykorzystywane do dokonywania transakcji podlegającej opodatkowaniu w tym państwie członkowskim, przed lub w trakcie dostawy towarów i świadczenia usług.
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów – państwo Wspólnoty, w którym zakończyła się wysyłka lub transport towarów musi wypełnić swoje zobowiązania związane z opodatkowaniem. Natomiast państwo członkowskie rozpoczęcia wysyłki uwzględnia ewentualną korektę faktury zgodnie z przepisami krajowymi. Transakcja podlega opodatkowaniu również wówczas, gdy towar przybywa do Polski, a jego nabywca podaje swój NIP poprzedzony przedrostkiem PL.
Usługi elektroniczne – rozszerzono katalog usług nieuważanych za elektroniczne i nie są nimi: usługi nadawcze radiowe, telewizyjne i telekomunikacyjne.
W Polsce przywóz majątku ruchomego obejmuje stawka 0% z zachowaniem prawa do odliczenia. Podobnie jest w przypadku usług elektronicznych, gdy świadczącego je podatnika dotyczy procedura przewidziana w art. 357–369 Dyrektywy (polski odpowiednik: przepisy art. 131–134 ustawy o VAT).
Podatnik posiadający miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terenie państwa Wspólnoty jest zobowiązany do samodzielnego rozliczania podatku bez względu na to, czy to miejsce uczestniczy w dostawie towarów lub świadczeniu usług na terytorium tego państwa, czy też nie.
Doprecyzowano obowiązek przekazania nr VAT UE przez podatnika uczestniczącego w wewnątrzwspólnotowych nabyciach i dostawach (także w transakcjach trójstronnych) oraz świadczeniu niektórych usług. Nie dotyczy to podatnika korzystającego z przepisu art. 10 ustawy o VAT.
