Perspektywa finansowa na lata 2021–2027 przewiduje dwa rodzaje wsparcia dla przedsiębiorców. Pierwszy to dotacja, której wysokość (procent dofinansowania danego przedsięwzięcia) jest uzależniona m.in. od wielkości firmy, rodzaju inwestycji oraz obszaru, na którym jest realizowany projekt. Drugi, czyli instrumenty finansowe, to nisko oprocentowane pożyczki udzielane na preferencyjnych warunkach (mogą być w części umarzalne). Nie ulega wątpliwości, że to dotacje cieszą się większym zainteresowaniem beneficjentów. Istnieje jednak szereg przesłanek, które sprawiają, że firmy coraz częściej sięgają po instrumenty zwrotne. W ramach opracowania przybliżymy jeden z produktów przeznaczony dla przedsiębiorców, czyli pożyczka rozwojowa.
Pożyczka rozwojowa a podstawa prawna jej udzielania
Przygotowując swoje programy regionalne na lata 2021–2027, województwa zabezpieczyły część środków na instrumenty finansowe dla przedsiębiorców. Taką możliwość daje bowiem Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 roku ustanawiające wspólne przepisy dotyczące EFRR, EFS+, FS, FST, EFMRA. Zgodnie z art. 58 dokumentu instytucje zarządzające mogą zapewnić wkład z programu na rzecz instrumentów finansowych, które przyczynią się do osiągnięcia celów szczegółowych programu. Udzielanie wsparcia finansowego z Funduszy Europejskich za pośrednictwem instrumentów finansowych opiera się na ocenie ex ante, która obejmuje co najmniej:
- proponowaną kwotę wkładu z programu do instrumentu finansowego i szacowany efekt dźwigni;
- proponowane oferowane produkty finansowe;
- proponowaną grupę docelową ostatecznych odbiorców;
- oczekiwany wkład instrumentu finansowego w osiągnięciu celów szczegółowych.
Wspomniana ocena ex ante może być poddana przeglądowi lub aktualizacji. Sprawdźmy zatem, w jaki sposób z tymi zapisami poradziło sobie województwo zachodniopomorskie?
Zanim przystąpiono do wdrażania instrumentów finansowych, przyjęto Strategię Inwestycyjną Instrumentów Finansowych w ramach programu Fundusze Europejskie dla Pomorza Zachodniego 2021–2027. Z dokumentu wynika, że na instrumenty finansowe władze regionu zamierzają przeznaczyć około 808 mln zł pochodzących z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Środki będą wdrażane w ramach czterech celów szczegółowych:
- Wzmacnianie wzrostu i konkurencyjności MŚP,
- Wspieranie efektywności energetycznej i redukcji emisji gazów cieplarnianych,
- Wspieranie energii odnawialnej,
- Wspieranie transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym.
Cel pierwszy będzie realizowany za pośrednictwem instrumentu finansowego pn. Standardowa pożyczka rozwojowa. Zgodnie z dokumentem ostatecznymi odbiorcami wsparcia są mikro- i mali przedsiębiorcy posiadający siedzibę na terenie województwa zachodniopomorskiego lub prowadzący tam działalność w ramach istniejącego lub nowo utworzonego zakładu. Z pożyczki można finansować wartości niematerialne i prawne, maszyny, wyposażenie, urządzenia zapewniające robotyzację i automatyzację procesów wytwórczych, rozwoju poziomu technologicznego, prowadzące do wzrostu rozwoju przedsiębiorstwa. Podstawowe parametry pożyczki określono na następującym poziomie: przedsiębiorca może uzyskać maksymalnie 500 000 zł, na okres spłaty do 10 lat z karencją w spłacie 12 miesięcy (dla pożyczek w sferze turystyki karencję wydłużono do 24 miesięcy). W Strategii Inwestycyjnej określono również, że po spełnieniu określonych warunków pożyczka może być w części umorzona.
Jaką rolę w udzielaniu pożyczki rozwojowej odgrywa Bank Gospodarstwa Krajowego?
Szczególną rolę w procesie wdrażania pożyczki rozwojowej odgrywa Bank Gospodarstwa Krajowego. Z czego to wynika? Zgodnie z art. 59 przywoływanego wcześniej Rozporządzenia 2021/1060 instytucje zarządzające muszą dokonać wyboru podmiotu wdrażającego dany instrument finansowy. Może to być publiczny bank lub publiczna instytucja, która spełnia wszystkie następujące wymogi:
- nie ma bezpośredniego udziału kapitału prywatnego;
- funkcjonuje w ramach mandatu z zakresu polityki publicznej;
- działa na rzecz rozwoju gospodarczego, przyczyniając się celów Funduszy Europejskich w regionach;
- prowadzi działania, których celem nie jest maksymalizacja zysków;
- podlega nadzorowi niezależnej instytucji.
Biorąc pod uwagę, że BGK w całości należy do Skarbu Państwa i spełnia wszystkie powyższe warunki, nie dziwi fakt, że to właśnie ta instytucja odpowiada za wdrożenie pożyczki rozwojowej. Warto również dodać, że ma ona unikatowe doświadczenia w pełnieniu tego typu roli. W latach 2007–2013 była menedżerem funduszu powierniczego JEREMIE w 6 polskich województwach, a w latach 2014–2020 menedżerem funduszu funduszy w 15 regionach. Oczywiście Bank Gospodarstwa Krajowego nie rozdysponowuje tych środków samodzielnie tylko poprzez pośredników finansowych wybieranych w drodze konkurencyjnej, na zasadach zgodnych z prawem zamówień publicznych. Gdzie znaleźć pośredników, którzy przyjmują wnioski w ramach pożyczki rozwojowej w poszczególnych województwach? Zachęcamy do odwiedzania strony BGK, zakładka Programy i Fundusze/Fundusze Europejskie dla Regionów 2021–2027 gdzie znajduje się odesłanie do podmiotów, z którymi BGK podpisał umowę na wdrożenie instrumentu finansowego.
Jakie są parametry pożyczki rozwojowej w województwie dolnośląskim?
W województwie dolnośląskim pożyczka rozwojowa udzielana jest w ramach Działania 1.5 programu Fundusze Europejskie dla Dolnego Śląska 2021–2027. Na ten cel władze województwa zarezerwowały 265 mln zł. Ostatecznymi odbiorcami wsparcia mogą być:
- mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa;
- małe spółki o średniej kapitalizacji (tzn. small mid cap);
- spółki o średniej kapitalizacji (tzn. mid cap).
Najpóźniej w dniu zawarcia umowy ww. podmioty muszą posiadać w województwie dolnośląskim siedzibę lub oddział zgodnie ze wpisem do KRS lub CEIDG. Nabór wniosków ma charakter otwarty i ciągły. Dokumenty aplikacyjne są przyjmowane w trybie stacjonarnym, listownie lub w formie elektronicznej do czasu wyczerpania środków. Obecnie Bank Gospodarstwa Krajowego ma podpisaną umowę z 12 pośrednikami finansowymi, wśród których są m.in.: Fundusz Regionu Wałbrzyskiego, Dolnośląska Agencja Współpracy Gospodarczej, Wrocławska Agencja Rozwoju Regionalnego czy Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego. Jeżeli chodzi o najważniejsze parametry pożyczki, to należy wspomnieć, że:
- maksymalna kwota wsparcia wynosi 2 mln zł;
- oprocentowanie wynosi 3% w skali roku (dla podmiotów, które spełnią warunki preferencji, może zostać obniżone do 1,5%);
- maksymalny okres spłaty wynosi 6 lat (w szczególnie uzasadnionych przypadkach może zostać przedłużony do 8 lat);
- istnieje możliwość skorzystania z karencji w spłacie do 6 miesięcy (po spełnieniu określonych warunków preferencji okres ten może być wydłużony do 12 miesięcy).
Nie występują żadne dodatkowe opłaty związane z udzieleniem pożyczki lub jej obsługą. Wyjątkiem od tej zasady jest: niewywiązywanie się przedsiębiorcy z warunków umowy, występowanie nierozliczonych wydatków, zaległości w spłacie oraz konieczność podejmowania windykacji, co może doprowadzić do nałożenia dodatkowych opłat.
Co można sfinansować w ramach pożyczki rozwojowej?
Przedsiębiorcy muszą mieć świadomość, że nie każdy typ inwestycji podlega finansowaniu w ramach pożyczki rozwojowej. Jakie przedsięwzięcia kwalifikuje się zatem do wsparcia? Przede wszystkim w ramach instrumentu finansowego można zaplanować:
- inwestycje związane z wdrożeniem wyników prac badawczo-rozwojowych;
- inwestycje w sektorze produkcyjnym i usługowym przyczyniające się do zwiększenia produktywności przedsiębiorstw i konkurencyjności ich usług, obejmujące m.in. zakup maszyn i sprzętu, rozbudowę przedsiębiorstwa, zakup własności intelektualnej itp.;
- inwestycje mające na celu wdrożenie modelu biznesowego zgodnego ze specjalizacją horyzontalną „Przemysł 4.0”, tj. prowadzące do przyspieszenia procesów automatyzacji i robotyzacji przedsiębiorstw;
- inwestycje prowadzące do wprowadzenia na rynek nowych lub ulepszonych wyrobów/usług lub dokonania zasadniczych zmian w sposobie świadczenia usług bądź procesie produkcyjnym (innowacje produktowe lub procesowe);
- inwestycje ograniczające wpływ przedsiębiorstw na środowisko (m.in. rozwój technologii racjonalnego gospodarowania energią, wodą, technologii obiegu zamkniętego dla odpadów).
Warto również wspomnieć, że finansowanie kapitału obrotowego jest możliwe do wysokości 20% pożyczki, przy założeniu, że taki wydatek jest bezpośrednio związany z inwestycją oraz niezbędny do jej uruchomienia. Finansowanie zakupu nieruchomości gruntowej odbywa się natomiast zgodnie z zasadami określonymi w Wytycznych dotyczących kwalifikowalności wydatków na lata 2021–2027.
Rozliczenie wydatków poniesionych w ramach pożyczki odbywa się na podstawie faktury lub innych równoważnych dokumentów księgowych (przedsiębiorca ma na to 6 miesięcy od dnia uruchomienia środków). Brak wykazania wydatków skutkuje tym, że zostają one uznane za niekwalifikowalne i podmiot jest zobowiązany do ich zwrotu.
Pożyczki rozwojowe są dostępne w ramach wszystkich programów regionalnych. Za wybór podmiotów, które udzielają wsparcia, odpowiada Bank Gospodarstwa Krajowego. Wielką zaletą tego produktu jest prowadzenie naboru wniosków w trybie ciągłym, bardzo szybki proces oceny wniosków, niskie oprocentowanie pożyczki, możliwość skorzystania z karencji w spłacie oraz w uzasadnionych przypadkach umorzenie spłaty części kapitału. Widząc bardzo duże zainteresowanie pożyczkami rozwojowymi, można powiedzieć, że produkt spełnia oczekiwania przedsiębiorców i jest alternatywą dla dotacji z funduszy europejskich, których w obecnej perspektywie jest już coraz mniej.
