Przedsiębiorcy pokrywają koszty prowadzenia działalności gospodarczej ze swoich środków obrotowych. Niemniej niektóre wydatki o charakterze inwestycyjnym często wymagają zdecydowanie większych nakładów. Dlatego też przedsiębiorcy posiłkują się obcym kapitałem tj., pożyczka od zagranicznego wspólnika. Czy w takim wypadku należy pobrać podatek u źródła?
Pożyczka od zagranicznego wspólnika w podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych
Otrzymanie kwoty pożyczki, a więc tzw. czystego kapitału – niezależnie, czy od zagranicznego wspólnika, czy polskiego udziałowca – nie stanowi kwoty przychodu do opodatkowania podatkiem dochodowym. Podobnie zwrot otrzymanej kwoty pożyczki (samego kapitału) nie będzie dla otrzymującej firmy stanowił kosztu uzyskania przychodu.
Co innego odsetki od tej pożyczki płatne wspólnikowi oraz ewentualne inne opłaty czy ubezpieczenia.
Firma będąca pożyczkobiorcą ma prawo ująć do kosztów uzyskania przychodów zapłaconą kwotę odsetek od pożyczki od wspólnika (oraz opłat dodatkowych, towarzyszących wzięciu danej pożyczki).
Odsetki od otrzymanej pożyczki pożyczkobiorca ujmie w kosztach uzyskania przychodów w dacie ich zapłaty pożyczkodawcy. Tylko zapłacone odsetki od spłacanej pożyczki mogą stanowić koszty uzyskania przychodów. Mówi o tym art. 23 ust. 1 pkt 32 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwanej dalej ustawą o PIT) oraz art. 16 ust. 1 pkt 11 Ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (zwanej dalej ustawą o CIT).
Warto odnotować, że gdy pożyczka jest brana w celu nabycia środka trwałego, to odsetki zapłacone do dnia przyjęcia go do używania w działalności powiększają jego wartość początkową. To z kolei oznacza, że w kosztach uzyskania przychodów pojawią się w postaci odpisów amortyzacyjnych ujmowanych w kosztach (ustalonych właśnie od tej wartości początkowej).
Pożyczka od zagranicznego wspólnika będącego osobą fizyczną – co z podatkiem u źródła?
Zarówno w art. 29 ustawy o PIT, jak i w art. 21 ustawy o CIT prawodawca zawarł obowiązek poboru przez polską firmę (z siedzibą na terytorium RP) podatku od wypłaty należności (wynagrodzenia) dla polskiego nierezydenta podatkowego z tytułu uzyskania przez niego przychodu na terytorium RP (np. sprzedawane przez niego usługi dla firmy z siedzibą w Polsce).
Jeżeli polski rezydent podatkowy (polska firma) nabywa usługi lub dokonuje innych nabyć, np. otrzymuje pożyczkę (wymienioną w ustawie) od zagranicznego kontrahenta i z tego tytułu płaci mu należność, to jeszcze przed zapłatą tej należności ma obowiązek potrącić odpowiednią kwotę podatku u źródła i przekazać do urzędu skarbowego, a pozostałą kwotę przelać na konto tego kontrahenta.
Osoby fizyczne, prawne niebędące polskimi rezydentami podatkowymi, które są objęte podatkiem u źródła z niektórych przychodów uzyskiwanych w Polsce | |
PIT | CIT |
Osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium RP miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium RP (ograniczony obowiązek podatkowy) | Podatnicy, jeżeli nie mają na terytorium RP siedziby lub zarządu, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. |
Jednym z takich przysporzeń (u zagranicznego wspólnika będącego osobą fizyczną) wymienionych w art. 29 ustawy o PIT są odsetki od udzielonej pożyczki polskiej firmie (spółce, w której wspólnikiem jest ów zagraniczny wspólnik).
Należy w tym miejscu rozgraniczyć dwie bardzo ważne kwestie:
- polski przedsiębiorca – polska spółka gra jedynie rolę płatnika podatku dochodowego (podatku u źródła), a więc przekazania podatku od przychodu uzyskanego przez zagranicznego wspólnika do urzędu skarbowego, ale nie jest podatnikiem tego podatku;
- podatnikiem podatku od źródła jest zagraniczny wspólnik będący w tym przypadku osobą fizyczną, który uzyskuje przychód z tytułu odsetek od pożyczki przekazanej polskiemu przedsiębiorcy.
Polska spółka jeszcze przed zapłatą tych odsetek od pożyczki dla zagranicznego wspólnika musi pobrać podatek (dochodowy) u źródła i przekazać kwotę podatku na swój mikrorachunek podatkowy.
Zanim jednak tego dokona, musi zweryfikować:
- umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartą pomiędzy RP a krajem UE siedziby wspólnika, oraz
- kwestię posiadania przez wspólnika certyfikatu rezydencji (jeżeli tak, to powinien go okazać).
Pożyczka od zagranicznego wspólnika będącego osobą fizyczną a podatek u źródła
Jeżeli polska spółka zdecydowała o wzięciu pożyczki od swojego wspólnika, który jest osobą fizyczną nieposiadającą miejsca zamieszkania w Polsce, wówczas (polski nierezydent podatkowy) musi w pierwszej kolejności ustalić, czy zagraniczny wspólnik posiada certyfikat rezydencji podatkowej, czy też nie.
Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych – podatkiem u źródła będą podlegać wypłacane odsetki dla zagranicznego wspólnika będącego osobą fizyczną z tytułu otrzymanej od niego pożyczki.
Mimo że odsetki stanowią wynagrodzenie – przychód zagranicznego wspólnika – to zobowiązanym do pobrania podatku u źródła od tego przychodu (odsetek) będzie polski przedsiębiorca.
W przypadku, gdy polski przedsiębiorca zweryfikował, czy zagraniczny wspólnik posiada certyfikat rezydencji, czy też nie – będzie miał dwie drogi opodatkowania wypłacanych odsetek.
Jeżeli zagraniczny wspólnik nie przedłoży certyfikatu rezydencji, wówczas polska spółka, zanim zapłaci odsetki od otrzymanej pożyczki, dokona ich opodatkowania zgodnie z art. 30a ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT.
W tej sytuacji przed zapłatą odsetek opodatkuje je według stawki 19% liczonej od kwoty zapłaconych na rzecz zagranicznego wspólnika odsetek.
Jeżeli natomiast zagraniczny wspólnik przedłoży certyfikat rezydencji, wówczas polski przedsiębiorca dokona opodatkowania zgodnie ze stawką lub zwolnieniem zawartymi w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania między Polską a krajem rezydencji (miejscem zamieszkania) zagranicznego wspólnika będącego osobą fizyczną.
Przykład 1.
Spółka z o.o. otrzymała pożyczkę od swojego wspólnika, będącego osobą fizyczną, który ma miejsce zamieszkania (rezydencji) w Niemczech. Wspólnik jednak nie przedłożył certyfikatu rezydencji.
Spółka z o.o., zanim wypłaci pierwsze odsetki zagranicznemu wspólnikowi od otrzymanej pożyczki, dokona opodatkowania ich według stawki 19%. Po potrąceniu podatku u źródła przeleje pozostałą kwotę jako zapłatę odsetek od otrzymanej pożyczki.
Przykład 2.
Spółka z o.o. otrzymała pożyczkę od swojego wspólnika będącego osobą fizyczną, który ma miejsce zamieszkania (rezydencji) w Niemczech. Wspólnik na prośbę spółki przedłożył certyfikat rezydencji.
Spółka z o.o., zanim wypłaci pierwsze odsetki zagranicznemu wspólnikowi od otrzymanej pożyczki, dokona opodatkowania ich według stawki zawartej w umowie o unikaniu podwójnego opodatkowania pomiędzy Polską a Niemcami.
Zgodnie z art. 11 umowy między RP a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku podpisanej w Berlinie 14 maja 2003 roku, odsetki, które powstają w umawiającym się państwie (w Polsce) i są wypłacane osobie mającej miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim umawiającym się państwie (w Niemczech), mogą być opodatkowane w tym drugim państwie (w Niemczech).
Jednakże takie odsetki mogą być także opodatkowane w umawiającym się państwie (w Polsce), w którym powstają, i zgodnie z ustawodawstwem tego państwa, ale jeżeli osoba uprawniona do odsetek ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w drugim umawiającym się państwie (w Niemczech), to podatek w ten sposób ustalony nie może przekroczyć 5 procent kwoty brutto tych odsetek. Właściwe organy umawiających się państw rozstrzygną w drodze wzajemnego porozumienia sposób stosowania tego ograniczenia.
Odsetki stanowiące przychód zagranicznego wspólnika z tytułu pożyczki udzielonej przez niego dla polskiej spółki mogą zatem być opodatkowane:
- tylko w Niemczech albo
- tylko w Polsce, ale według stawki nie większej niż 5% od kwoty brutto tych odsetek (polska spółka będąca płatnikiem podatku przekazuje pobrany podatek na swoje konto mikrorachunku podatkowego).
Uważa się, że odsetki powstają w umawiającym się państwie (w Polsce), jeżeli płatnikiem jest osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w tym państwie (polska spółka będąca płatnikiem podatku u źródła).
Jeżeli jednak osoba wypłacająca odsetki, bez względu na to, czy ma ona miejsce zamieszkania lub siedzibę w umawiającym się państwie (w Polsce), posiada w umawiającym się państwie zakład lub stałą placówkę, w związku z działalnością, z którą powstało zobowiązanie, z którego tytułu są wypłacane odsetki, i zapłata tych odsetek jest pokrywana przez ten zakład lub stałą placówkę, to uważa się, że odsetki takie powstają w państwie, w którym położony jest zakład lub stała placówka (w Polsce).
Ponadto polska spółka z tytułu pobrania podatku u źródła ma obowiązek złożenia do urzędu skarbowego i dla wspólnika formularza IFT-1R w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym lub dodatkowo IFT-1, jeżeli w ciągu roku taki wniosek o jego złożenie zgłosi zagraniczny wspólnik w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.
