Tryb wznowienia postępowania podatkowego umożliwia ponowne rozpatrzenie sprawy i weryfikację ostatecznych decyzji organów podatkowych. Warto zastanowić się, czy podatnik może wnioskować o wznowienie zakończonego postępowania podatkowego w sytuacji, gdy upłynął już termin przedawnienia podatku.
Podstawy oraz tryb wznowienia postępowania podatkowego
Podstawy wznowienia postępowania, czyli okoliczności, których wystąpienie daje prawo do złożenia takiego żądania, zostały określone w art. 240 § 1 Ordynacji podatkowej. W przepisie tym (mającym charakter zamkniętego katalogu) czytamy, że w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli:
- dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;
- decyzja wydana została w wyniku przestępstwa;
- decyzja wydana została przez pracownika lub organ podatkowy, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 130–132;
- strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu;
- wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nieznane organowi, który wydał decyzję;
- decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu;
- decyzja została wydana na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które następnie zostały uchylone, zmienione, wygaszone lub stwierdzono ich nieważność w sposób mogący mieć wpływ na treść wydanej decyzji;
- została wydana na podstawie przepisu, o którego niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, ustawą lub ratyfikowaną umową międzynarodową orzekł Trybunał Konstytucyjny.
W razie wystąpienia ww. okoliczności podatnik składa wniosek o wznowienie (dopuszczalne jest też wznowienie postępowania z urzędu). W razie dopuszczalności wznowienia postępowania organ podatkowy wydaje postanowienie o wznowieniu. Stanowi ono podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do przesłanek wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy (art. 243 Ordynacji podatkowej).
Wznowienie postępowania a przedawnienie podatku
Zgodnie z ogólną regułą wyrażoną w art. 70 Ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe ulega przedawnieniu z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Przedawnienie stanowi jeden ze sposobów wygaśnięcia zobowiązania podatkowego.
W kontekście powyższego pojawia się pytanie, co w sytuacji, gdy podatnik powoła się na okoliczności uzasadniające wznowienie postępowania już po upływie terminu przedawnienia.
W tym zakresie należy sięgnąć do treści art. 245 § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej, który to stanowi, że organ podatkowy po przeprowadzeniu postępowania określonego w art. 243 § 2 wydaje decyzję, w której odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej w całości lub w części, jeżeli stwierdzi istnienie przesłanek określonych w art. 240 § 1, lecz:
- w wyniku uchylenia mogłaby zostać wydana wyłącznie decyzja rozstrzygająca istotę sprawy tak, jak decyzja dotychczasowa, albo
- wydanie nowej decyzji orzekającej co do istoty sprawy nie mogłoby nastąpić z uwagi na upływ terminów przedawnienia.
Upływ terminu przedawnienia stanowi przesłankę odmowy uchylenia decyzji dotychczasowej mimo istnienia przesłanek wznowienia i nie ma przy tym znaczenia, jaka jest przyczyna wznowienia. Odmawiając uchylenia decyzji, organ podatkowy w rozstrzygnięciu stwierdza istnienie przesłanek określonych w art. 240 § 1 oraz wskazuje okoliczności uniemożliwiające uchylenie decyzji.
Istotne natomiast staje się określenie momentu, na który należy ocenić, czy minął termin, po którego upływie organ odmawia uchylenia decyzji. W tym zakresie wskażmy na treść wyroku WSA w Szczecinie z 27 marca 2024 roku (I SA/Sz 28/24), w którym to sąd wskazał, że momentem, na który należy ocenić, czy upłynęły terminy, o których mowa w art. 245 § 1 pkt 3 lit. b Ordynacji podatkowej (po których upływie organ odmawia uchylenia decyzji), jest moment zgłoszenia żądania wznowienia postępowania przez podatnika. Jeżeli żądanie to zostało zgłoszone przed upływem terminów przedawnienia zobowiązania podatkowego, to organ nie jest uprawniony odmówić wydania nowej decyzji orzekającej co do istoty sprawy.
Przykład 1.
W zakresie podatku PIT za 2018 rok organ podatkowy wydał wobec podatnika decyzję określającą wysokość podatku. 30 grudnia 2024 roku podatnik złożył wniosek o wznowienie postępowania z uwagi na fakt, że decyzja wydana została przez pracownika, który podlegał wyłączeniu. Jaką decyzję powinien wydać organ podatkowy?
Zobowiązanie PIT za 2018 rok przedawnia się z końcem 31 grudnia 2024 roku. Wniosek o wznowienie postępowania wpłynął przed upływem terminu przedawnienia. To oznacza, że organ podatkowy nie może odmówić uchylenia decyzji podatkowej z uwagi na upływ terminu przedawnienia. Nie ma tu znaczenia fakt, że postępowanie wznowieniowe będzie prowadzone już po jego upływie.
W świetle powyższych rozważań dla ustalenia dopuszczalności wznowienia postępowania podatkowego w kontekście okoliczności przedawnienia zobowiązania podatkowego kluczowe jest ustalenie, czy wniosek o wznowienie postępowania został złożony przed upływem terminu przedawnienia.
