Wznowienie postępowania podatkowego po decyzji sądu

Postępowanie podatkowe zakończone ostateczną decyzją może zostać wznowione, gdy wyjdzie na jaw, że w trakcie jego prowadzenia wystąpiły istotne uchybienia. Wznowienie postępowania podatkowego, które zostało zakończone decyzją ostateczną jest trybem nadzwyczajnym umożliwiającym ponowne rozpatrzenie zamkniętej sprawy podatkowej, który może mieć miejsce tylko w ściśle określonych sytuacjach.

Postępowanie podatkowe zakończone ostateczną decyzją – kiedy przewidziane jest wznowienie postępowania podatkowego?

W ustawie Ordynacja podatkowa IV dziale „Postępowania podatkowe” w art. 128 wskazano, że ostateczne decyzje to takie, od których nie służy odwołanie w postępowaniu podatkowym. Uchylenie lub zmiana tych decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania mogą nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w niniejszej ustawie oraz w ustawach podatkowych. Należy mieć na uwadze, że wznowienie postępowania podatkowego jest jednym z nadzwyczajnych trybów, który może zostać uruchomiony tylko w sprawie zakończonej decyzją ostateczną i tylko w przypadku wystąpienia kwalifikowanej wadliwości postępowania podatkowego. Jeżeli zatem stronie przysługuje jeszcze odwołanie od decyzji, to nie może ona złożyć wniosku o wznowienie postępowania podatkowego, ponieważ wznowienie postępowania może dotyczyć tylko spraw zakończonych decyzją ostateczną.

Wadliwość decyzji jest skutkiem ujawnienia bądź powstania określonych faktów albo naruszenia obowiązujących norm prawnych postępowania. Zgodnie z art. 240 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa postępowanie podatkowe zakończone decyzją ostateczną wznawia się w przypadku gdy:

dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;
decyzja wydana została w wyniku przestępstwa;
decyzja wydana została przez pracownika lub organ podatkowy, który podlega wyłączeniu stosownie do art. 130-132;
strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu;
wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nieznane organowi, który wydał decyzję;
wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody, nieznane organowi, który wydał decyzję, wskazujące na wystąpienie unikania opodatkowania w rozumieniu art. 119a § 1 lub nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 Ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług, lub możliwość zastosowania środków ograniczających umowne korzyści;
decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu;
decyzja została wydana na podstawie innej decyzji lub orzeczenia sądu, które następnie zostały uchylone, zmienione, wygaszone lub stwierdzono ich nieważność w sposób mogący mieć wpływ na treść wydanej decyzji;
została wydana na podstawie przepisu, o którego niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, ustawą lub ratyfikowaną umową międzynarodową orzekł Trybunał Konstytucyjny;
ratyfikowana umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania lub inna ratyfikowana umowa międzynarodowa, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, ma wpływ na treść wydanej decyzji;
rozstrzygnięcie zapadłe w toku procedury rozstrzygania sporów dotyczących podwójnego opodatkowania w rozumieniu art. 2 pkt 6 Ustawy z dnia 16 października 2019 roku o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawieraniu uprzednich porozumień cenowych ma wpływ na treść wydanej decyzji;
orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ma wpływ na treść wydanej decyzji;
uprawnienia określone w art. 119j § 1 mają wpływ na treść decyzji.

Dodatkowo, jeżeli sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne w celu ochrony interesu publicznego, postępowanie z przyczyn określonych w ust. 1 pkt 1 lub 2 może być wznowione również przed wydaniem przez sąd orzeczenia stwierdzającego sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa. Z przyczyn określonych w § 1 pkt 1 i 2 można wznowić postępowanie także wtedy, gdy postępowanie przed sądem nie może być wszczęte na skutek upływu czasu lub z innych przyczyn, określonych w przepisach prawa.

Zobacz też:

Wyjście na jaw istotnych dla sprawy nowych okoliczności faktycznych lub nowych dowodów istniejących w dniu wydania decyzji jako przesłanka wznowienia postępowania

Wznowienie postępowania podatkowego w sprawie zakończonej ostateczną decyzją może zatem mieć miejsce w szczególności wtedy, gdy wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nieznane organowi, który wydał decyzję. Oznacza to, że nowe fakty czy dowody muszą istnieć w dniu wydania decyzji i nie być znane organowi wydającemu decyzję.

Fragment wyroku NSA z 1 sierpnia 2024 roku sygn. II FSK 1304/21: „Odczytując znaczenie zastosowanego w art. 240 § 1 pkt 5 O.p. zwrotu »wyjdą na jaw […] nowe okoliczności faktyczne«, należy zauważyć, że, po pierwsze, formuła »wyjdą na jaw« charakteryzuje sytuację, w której okoliczności te nie były znane nikomu – zarówno organowi podatkowemu, jak i stronie postępowania podatkowego. W zapatrywaniu tym utwierdza dalsza część przepisu (»[…] lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nieznane organowi, który wydał decyzję«), w której z podstaw wznowienia postępowania wyklucza się dowody nowe dla strony, ale które były znane organowi podatkowemu. Trudno zatem zanegować zapatrywanie, zgodnie z którym strona może powoływać się w postępowaniu wznowieniowym tylko na takie okoliczności faktyczne bądź dowody, co do których istnienia nie posiadała wiedzy w trakcie toczącego się postępowania zwykłego, zatem nie mogła żądać ich uwzględnienia w jego toku”.

Przykład 1.

Spółka zajmująca się produkcją ekologicznych systemów ogrzewania została objęta postępowaniem podatkowym, które zakończyło się ostateczną decyzją nakładającą na podatnika dodatkowe zobowiązanie podatkowe. Po upływie kilku miesięcy ujawniły się jednak nowe dowody – odnaleziono dokumenty potwierdzające, że spółka miała prawo do specjalnych ulg podatkowych istniejące w dniu wydania decyzji i nieznane organowi, który wydał decyzję. Czy wobec tych nowych dowodów, nieznanych wcześniej organowi jest możliwe wznowienie postępowania podatkowego w celu ponownego rozpatrzenia sprawy?

Zgodnie z art. 240 ust. 1 pkt 5 ustawy Ordynacja podatkowa w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wznawia się postępowanie, jeżeli wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji nieznane organowi, który wydał decyzję. Oznacza to, że jeżeli wyszły na jaw nowe dowody – odnaleziono dokumenty potwierdzające, że spółka miała prawo do specjalnych ulg podatkowych istniejące w dniu wydania decyzji i nieznane organowi wydającemu decyzję, to możliwe jest wznowienie postępowania.

Wznowienie postępowania podatkowego z urzędu lub na żądanie strony

Jak wyjaśniono w wyroku WSA w Bydgoszczy z 14 grudnia 2004 roku (sygn. I SA/Bd 597/04), wznowienie postępowania podatkowego polega na ponownym rozpatrzeniu sprawy z tego powodu, że postępowanie poprzedzające tę decyzję było w sposób kwalifikowany wadliwe. W postępowaniu wznowieniowym będącym jednym z nadzwyczajnych trybów postępowania podatkowego bada się, czy ujawnione okoliczności dotyczące postępowania podatkowego mogły mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia.

Zgodnie z art. 241 ust. 1 ustawy Ordynacja podatkowa wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony. Przy czym wznowienie postępowania z przyczyny wymienionej w art. 240 ust. 1 w przypadku gdy:

strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu – następuje tylko na żądanie strony wniesione w terminie miesiąca od dnia powzięcia wiadomości o wydaniu decyzji;
została wydana na podstawie przepisu, o którego niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, ustawą lub ratyfikowaną umową międzynarodową orzekł Trybunał Konstytucyjny lub orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ma wpływ na treść wydanej decyzji – następuje tylko na żądanie strony wniesione w terminie miesiąca odpowiednio od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego lub publikacji sentencji orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej;
ratyfikowana umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania lub inna ratyfikowana umowa międzynarodowa, której stroną jest Rzeczpospolita Polska, ma wpływ na treść wydanej decyzji – następuje tylko na żądanie strony;
uprawnienia określone w art. 119j § 1 mają wpływ na treść decyzji – następuje tylko na żądanie strony wniesione w terminie miesiąca od dnia doręczenia postanowienia określonego w art. 119j § 2.

Wznowienie postępowania jest niedopuszczalne po upływie terminów przedawnienia zobowiązań podatkowych, określonych w art. 68 lub 70 ustawy Ordynacja podatkowa.

Wniosek może być złożony:

osobiście lub przez pełnomocnika,
za pośrednictwem poczty.

W razie dopuszczalności wznowienia postępowania organ podatkowy wydaje postanowienie o wznowieniu postępowania. Postanowienie stanowi podstawę do przeprowadzenia przez właściwy organ postępowania co do przesłanek wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy. Odmowa wznowienia postępowania następuje w drodze decyzji.

Załatwienie sprawy powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Rezultatem przeprowadzonego postępowania wznowieniowego jest wydana przez organ podatkowy decyzja, w której organ może w szczególności:

uchylić decyzję wtedy, gdy przesłanki decydujące o wznowieniu postępowania podatkowego wskazują na istotne wady decyzji;
odmówić uchylenia decyzji w razie, gdy przesłanki decydujące o wznowieniu postępowania podatkowego nie mają wpływu na wydaną wcześniej decyzję lub jeśli decyzja po uwzględnieniu nowych przesłanek mogłaby być taka sama.

Szczegółowo opisane możliwe rozstrzygnięcia organu podatkowego po przeprowadzeniu postępowania wznowieniowego określono w art. 245 ust. 1 ustawy Ordynacja podatkowa.

Polecamy:

Jednolity Plik Kontrolny - wszystko co warto wiedzieć!