Postępowanie zażaleniowe w sprawach cywilnych w 2023 roku zostało dwukrotnie znowelizowane. Przeczytaj poniższy artykuł i sprawdź, jak wygląda obecnie postępowanie zażaleniowe w sprawach cywilnych!
Kiedy przysługuje zażalenie do sądu II instancji?
Zażalenie do sądu II instancji przysługuje na postanowienia sądu I instancji kończące postępowanie w sprawie, a ponadto na postanowienia sądu I instancji i zarządzenia przewodniczącego, których przedmiotem jest:
- zwrot pisma wniesionego jako pozew, z którego nie wynika żądanie rozpoznania sprawy;
- zwrot pozwu;
- odmowa odrzucenia pozwu;
- przekazanie sprawy sądowi równorzędnemu lub niższemu albo podjęcie postępowania w innym trybie;
- zawieszenie postępowania i odmowa podjęcia zawieszonego postępowania;
- sprostowanie lub wykładnia orzeczenia albo ich odmowa;
- zwrot kosztów, określenie zasad ponoszenia przez strony kosztów procesu, zwrot opłaty lub obciążenie kosztami sądowymi – jeżeli strona nie składa środka zaskarżenia co do istoty sprawy.
Zażalenie powinno czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego oraz zawierać wskazanie zaskarżonego postanowienia i wniosek o jego zmianę lub uchylenie, jak również zwięzłe uzasadnienie zażalenia ze wskazaniem w miarę potrzeby nowych faktów i dowodów.
Jeżeli przepis szczególny przewiduje, że stronie przysługuje zażalenie na postanowienie sądu, ale nie określa, jaki sąd ma je rozpoznać, zażalenie rozpoznaje sąd II instancji.
Zażalenie do Sądu Najwyższego
Zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje na postanowienie sądu II instancji odrzucające skargę kasacyjną oraz na postanowienie sądu II lub I instancji odrzucające skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
[allert-info]Zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje także w razie uchylenia przez sąd II instancji wyroku sądu I instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.[/alert-info]
Zażalenie poziome – do innego składu sądu I instancji
Zażalenie do innego składu sądu I instancji przysługuje na postanowienia tego sądu, których przedmiotem jest:
- odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego lub ich odwołanie;
- oddalenie opozycji przeciwko wstąpieniu interwenienta ubocznego oraz niedopuszczenie interwenienta do udziału w sprawie wskutek uwzględnienia opozycji;
- rygor natychmiastowej wykonalności;
- wstrzymanie wykonania prawomocnego orzeczenia do czasu rozstrzygnięcia skargi o wznowienie postępowania;
- stwierdzenie prawomocności orzeczenia;
- skazanie świadka, biegłego, strony, jej pełnomocnika oraz osoby trzeciej na grzywnę, zarządzenie przymusowego sprowadzenia i aresztowania świadka oraz odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia;
- odmowa uzasadnienia orzeczenia oraz jego doręczenia;
- zwrot zaliczki, zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz wynagrodzenie biegłego, mediatora, kuratora ustanowionego dla strony w danej sprawie i należności świadka, a także koszty przyznane w nakazie zapłaty, jeżeli nie wniesiono środka zaskarżenia od nakazu;
- oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;
- zatwierdzenie ugody zawartej przed mediatorem;
- odrzucenie zażalenia;
- odrzucenie skargi na orzeczenie referendarza sądowego;
- zatwierdzenie ugody w sprawie odwołania do sądu ochrony konkurencji i konsumentów;
- wstrzymanie wykonania decyzji, w przypadku zawieszenia postępowania, na zgodny wniosek stron zamierzających zawrzeć ugodę w sprawie odwołania do sądu ochrony konkurencji i konsumentów.
Przykład 1.
W jakich przypadkach sąd odrzuci zażalenie bez jego rozpoznania merytorycznego?
Sąd, który wydał zaskarżone postanowienie, odrzuci w składzie jednego sędziego zażalenie spóźnione, nieopłacone lub z innych przyczyn niedopuszczalne, jak również zażalenie, którego braków strona nie usunęła w wyznaczonym terminie.
Jeżeli w sądzie I instancji nie można utworzyć składu do rozpoznania zażalenia, zażalenie rozpoznaje sąd II instancji.
Zażalenie do innego składu sądu II instancji
Zażalenie do innego składu sądu II instancji przysługuje na postanowienie tego sądu o odrzuceniu apelacji, postanowienie o odrzuceniu skargi o wznowienie postępowania i postanowienie o umorzeniu postępowania wywołanego wniesieniem apelacji.
Zażalenie do innego składu sądu II instancji przysługuje także na postanowienia tego sądu, których przedmiotem jest:
- odmowa zwolnienia od kosztów sądowych lub cofnięcie takiego zwolnienia oraz odmowa ustanowienia adwokata lub radcy prawnego bądź ich odwołanie,
- oddalenie wniosku o wyłączenie sędziego;
- zwrot kosztów procesu, o ile nie wniesiono skargi kasacyjnej;
- zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu;
- wynagrodzenie biegłego, mediatora i należności świadka;
- skazanie świadka, biegłego, strony, jej pełnomocnika oraz osoby trzeciej na grzywnę;
- odmowa uzasadnienia orzeczenia oraz jego doręczenia;
- zarządzenie przymusowego sprowadzenia i aresztowania świadka;
- odmowa zwolnienia świadka i biegłego od grzywny i świadka od przymusowego sprowadzenia.
Wyjątkiem są postanowienia wydane w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu I instancji.
Zażalenie wniesione jedynie dla zwłoki
Niedopuszczalne jest zażalenie wniesione jedynie dla zwłoki w postępowaniu. Za zażalenie wniesione jedynie dla zwłoki w postępowaniu uważa się:
- drugie i dalsze zażalenie wniesione przez tę samą stronę na to samo postanowienie;
- zażalenie na postanowienie wydane w wyniku czynności wywołanych wniesieniem przez tę samą stronę wcześniejszego zażalenia.
Wyjątkiem jest sytuacja, gdy okoliczności sprawy wykluczają tę ocenę.
Zażalenie, o którym mowa wyżej, pozostawia się w aktach sprawy bez żadnych dalszych czynności, w szczególności nie przedstawia się go do rozpoznania sądowi właściwemu. To samo dotyczy pism związanych z jego wniesieniem.
O pozostawieniu zażalenia i pism związanych z jego wniesieniem zawiadamia się stronę wnoszącą tylko raz – przy wniesieniu zażalenia.
Postępowanie zażaleniowe - proces
W przypadku wniesienia zażalenia sąd I instancji niezwłocznie przedstawia je wraz z aktami sądowi właściwemu do jego rozpoznania, chyba że zażalenie jest spóźnione lub z mocy prawa niedopuszczalne. W takim przypadku sąd, który wydał zaskarżone postanowienie, odrzuca zażalenie w składzie jednego sędziego.
Jeżeli zażalenie zarzuca nieważność postępowania lub jest oczywiście uzasadnione, sąd, który wydał zaskarżone postanowienie, może, nie przesyłając akt sądowi II instancji, uchylić zaskarżone postanowienie i w miarę potrzeby sprawę rozpoznać na nowo. Od ponownie wydanego postanowienia przysługują środki odwoławcze na zasadach ogólnych.
Sąd rozpoznaje zażalenie na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego.
Sąd II instancji odrzuca zażalenie, jeżeli podlegało ono odrzuceniu przez sąd I instancji, jak również zażalenie, którego braków strona nie usunęła w wyznaczonym terminie.
W postępowaniu toczącym się na skutek zażalenia sąd uzasadnia z urzędu postanowienie kończące to postępowanie. W sprawach, w których zażalenie oddalono lub zmieniono treść sentencji zaskarżonego postanowienia, pisemne uzasadnienie sporządza się tylko wówczas, gdy strona zgłosiła wniosek o doręczenie postanowienia z uzasadnieniem.
