Dochodzenie należności z majątku wspólnego
Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw wprowadziła istotne zmiany dotyczące ograniczenia możliwości zaspokojenia wierzyciela z praw majątkowych oraz rzeczy, które wchodzą w skład wspólnego majątku dłużnika i jego małżonka.
Generalną zasadą jest, że w przypadku dłużnika będącego w związku małżeńskim, którego małżonek nie wyraził zgody na zaciągnięcie jakiegoś zobowiązania, powstała wierzytelność jest możliwa do zaspokojenia tylko z majątku osobistego dłużnika, jego wynagrodzenia za pracę, z korzyści pozyskanych z przysługujących mu praw autorskich i pokrewnych lub w przypadku, gdy wierzytelność powstała w związku z prowadzonym przez dłużnika przedsiębiorstwem – z przedmiotów majątkowych stanowiących skład przedsiębiorstwa.
Czy można dochodzić zaspokojenia roszczeń z majątku objętego małżeńską wspólnością ustawową?
Często można spotkać się z sytuacją, w której po uzyskaniu nakazu zapłaty przeciwko swojemu dłużnikowi, komornik nie może wyegzekwować spłaty wierzytelności, gdyż majątek podlegający egzekucji okazuje się być niewystarczający lub nie ma go w ogóle. W takim przypadku wierzyciel nie jest ostatecznie pozbawiony możliwości przeprowadzenia skutecznej egzekucji, jeżeli posiada wiedzę o wartościowych składnikach majątku wspólnego, zwłaszcza nieruchomościach. Jednakże w trakcie prowadzonego postępowania egzekucyjnego może się zdarzyć, że małżonek dłużnika podniesie zarzut przeciwko wierzycielowi, twierdząc, że egzekucja nie może być przeprowadzona z uwagi na to, że majątek który ma stanowić zaspokojenie wierzytelności jest objęty małżeńską wspólnością ustawową. W takim przypadku dalsze prowadzenie egzekucji jest niemożliwe, jednakże wierzyciel może poczynić pewne kroki ku zmianie zaistniałego reżimu. Otóż pierwsze co powinien uczynić wierzyciel, to uzyskać klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, a dopiero potem musi zwrócić się ponownie o przeprowadzenie egzekucji komorniczej (wystąpić z wnioskiem o wszczęcie postępowania egzekucyjnego).
Rozdzielność majątkowa - czy wierzyciel ma prawo wystąpić z wnioskiem o jej ustanowienie?
Rozdzielności majątkowa to taka sytuacja, w której od momentu podpisania umowy między małżonkami, nie posiadają oni żadnego majątku wspólnego. Innymi słowy, każdy z nich posiada jedynie swój własny majątek osobisty. Warunkiem skuteczności ustanowienia rozdzielności majątkowej jest:
-
poinformowanie o niej wierzyciela,
-
umowa (intercyza) musi być zawarta przed powstaniem wierzytelności.
Na gruncie uregulowań przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego osobą uprawnioną do wystąpienia z powództwem o ustanowienie rozdzielności majątkowej jest także wierzyciel. Jedynym warunkiem jaki musi w tym przedmiocie uczynić wierzyciel, jest uprawdopodobnienie, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. W praktyce uprawdopodobnienie takie nie przysporzy wierzycielowi większych kłopotów, gdyż wystarczy sądowi dostęp do akt egzekucyjnych, z których jasno wynika, że egzekucja z majątku dłużnika okazała się bezskuteczna. Jednym z wymogów jest też dołączenie aktu małżeństwa do pozwu. W tym przypadku można liczyć się z pewną trudnością w jego uzyskaniu, zwłaszcza gdy nie wiadomo w którym urzędzie stanu cywilnego szukać takich dokumentów.
Skutki ustanowienia rozdzielności majątkowej
Uzyskanie korzystnego rozstrzygnięcia w przedmiocie ustanowienia rozdzielności majątkowej pomiędzy dłużnikiem a jego małżonkiem skutkuje tym, że przypadający dłużnikowi udział w majątku wspólnym wejdzie do jego majątku osobistego i od tej pory możliwe stanie się jego zajęcie przez komornika oraz sprzedaż w toku postępowania egzekucyjnego.
