Informacja o zapłaconej akcyzie na fakturze - czy należy ją umieszczać na fakturze VAT?

Obowiązkowa informacja o zapłaconej akcyzie na fakturze VAT to kwestia, która budzi wątpliwości wielu przedsiębiorców. Faktura VAT, jako sformalizowany dokument, zawiera szereg danych związanych ze zdarzeniami gospodarczymi. W tym kontekście pojawia się pytanie, czy wśród nich musi znaleźć się również zapis o kwocie uiszczonej akcyzy w związku ze sprzedawanym towarem.

Informacja o zapłaconej akcyzie

Zgodnie z art. 10 ust. 12 ustawy o podatku akcyzowym na żądanie nabywcy podatnik akcyzy wykazuje w fakturze lub oświadczeniu załączonym do faktury kwotę akcyzy zawartą w cenie wyrobów akcyzowych wykazanych w tej fakturze.

Oświadczenie, o którym mowa powyżej, powinno zawierać:

1. dane dotyczące podatnika, w tym nazwę oraz adres siedziby albo zamieszkania, a także numer identyfikacji podatkowej (NIP);
2. kwotę akcyzy zawartej w cenie wyrobów akcyzowych wykazanych w fakturze;
3. datę i miejsce złożenia oświadczenia;
4. czytelny podpis składającego oświadczenie.

W tym miejscu pojawia się pytanie, jaka jest rola ww. oświadczenia o zapłaconej akcyzie. Trzeba wskazać, że zgodnie z art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o podatku akcyzowym czynnością podlegającą opodatkowaniu jest nabycie lub posiadanie wyrobów akcyzowych znajdujących się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, jeżeli od tych wyrobów nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości, a w wyniku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony. 

Dla powstania obowiązku podatkowego wobec nabywcy lub posiadacza wyrobów akcyzowych bez zapłaconej akcyzy nie mają znaczenia takie okoliczności jak ewentualny stan świadomości nabywcy co do faktu nieuiszczenia akcyzy na wcześniejszym etapie obrotu, dochowanie należytej staranności w celu ustalenia tej okoliczności przed transakcją czy pokrzywdzenie przez nieuczciwego kontrahenta.

Wskażmy też, że zgodnie z art. 8 ust. 6 ustawy, jeżeli w stosunku do wyrobu akcyzowego powstał obowiązek podatkowy w związku z wykonaniem jednej z czynności, o których mowa w ust. 1, to nie powstaje obowiązek podatkowy na podstawie innej czynności podlegającej opodatkowaniu akcyzą, jeżeli kwota akcyzy została, po zakończeniu procedury zawieszenia poboru akcyzy, określona lub zadeklarowana w należnej wysokości, chyba że przepisy ustawy stanowią inaczej. Przepis ten wyraża zasadę jednofazowości opodatkowania akcyzą.

Również z treści art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku akcyzowym wynika, że podatnikiem akcyzy jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która dokonuje czynności podlegających opodatkowaniu akcyzą lub wobec której zaistniał stan faktyczny podlegający opodatkowaniu akcyzą, w tym podmiot nabywający lub posiadający wyroby akcyzowe znajdujące się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, jeżeli od wyrobów tych nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości, a w wyniku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony.

Warunkiem opodatkowania akcyzą nabycia bądź posiadania wyrobów akcyzowych jest brak sposobności ustalenia przez organy, że akcyza na wcześniejszym etapie obrotu została uiszczona w prawidłowej wysokości, po przeprowadzeniu właściwych kontroli czy postępowań.

Jak wskazał WSA w Gorzowie Wlkp. w wyroku z 14 listopada 2024 roku (I SA/Go 256/24), konstrukcja art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy o podatku akcyzowym nie pozostawia organowi podatkowemu swobody w ustaleniu, kto jest podatnikiem. Ustawodawca w takim przypadku postanowił nałożyć podatek na podmiot będący posiadaczem lub nabywcą wyrobów akcyzowych znajdujących się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, jeżeli od tych wyrobów nie została zapłacona akcyza w należnej wysokości.

Sytuacja określona w art. 8 ust. 2 pkt 4 ustawy dotyczy najczęściej wyrobów udokumentowanych fikcyjnymi fakturami oraz pochodzących z niewiadomego źródła (np. przemytu) lub od nierzetelnego kontrahenta, który nie uiścił akcyzy w należytej wysokości. Udowodnienie, że wyrób akcyzowy jest niewiadomego pochodzenia (nabyty na podstawie „pustych” faktur wystawionych przez fikcyjny podmiot), uprawnia do twierdzenia, że podatek na wcześniejszym etapie jego sprzedaży nie został ani zadeklarowany, ani określony. W tej sytuacji nie sposób bowiem wykazać, że nieznani kontrahenci uiścili akcyzę na poprzednim etapie obrotu (wyrok NSA z 7 grudnia 2022 roku, I GSK 122/19).

Informacja o zapłaconej akcyzie na fakturze

Jak wynika z treści art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Zgodnie z art. 2 pkt 31 ustawy o VAT faktura to dokument w formie papierowej lub w formie elektronicznej zawierający dane wymagane ustawą i przepisami wydanymi na jej podstawie. 

Jak wskazaliśmy na wstępie, faktury są dokumentami sformalizowanymi i muszą być wystawione zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa w tej sprawie. Prawidłowość materialnoprawna faktury zachodzi, jeżeli odzwierciedla w sposób prawidłowy zdarzenie gospodarcze. Celem faktury jest przede wszystkim udokumentowanie rzeczywistego przebiegu zdarzeń gospodarczych. Prawidłowość materialnoprawna faktury zachodzi, jeżeli odzwierciedla ona prawdziwe zdarzenie gospodarcze, czyli w istocie stwierdza fakt dokonania dostawy towarów czy otrzymania zaliczki, co oznacza, że nie można uznać za prawidłową fakturę, gdy nie wskazuje ona zaistniałego zdarzenia gospodarczego. 

Celem faktury jest przede wszystkim udokumentowanie rzeczywistego przebiegu zdarzeń gospodarczych, zarówno pod względem przedmiotu transakcji, jak i podmiotów biorących w niej udział.

Faktura potwierdza zaistniałe zdarzenia gospodarcze, a jej elementy formalne wymagane przez art. 106e ust. 1 ustawy mają wyłącznie znaczenie dowodowe. Jedynie braki merytoryczne faktury mogą wywołać skutek materialny w postaci zmian w przedmiocie lub podstawie opodatkowania, a także doprowadzić do niewłaściwego określenia wysokości podatku.

Należy zauważyć, że chociaż faktura powinna zawierać dane dotyczące nabywcy wymienione w art. 106e ust. 1 ustawy, to jednak niewskazanie niektórych z tych informacji nie wyklucza możliwości jego identyfikacji na podstawie pozostałych danych zawartych na fakturze.

Chociaż art. 106e ustawy o VAT nie wymienia jako elementu obowiązkowego oświadczenia o zapłaceniu akcyzy, to jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby taką dodatkową informację umieścić w treści faktury. Dodanie tej informacji – wynikającej z art. 10 ust. 12 ustawy o podatku akcyzowym – nie wpływa na kwestie ważności samej faktury.

Art. 106e ust. 1 ustawy o VAT nie wymienia jako elementu obowiązkowego podpisu na fakturze. Przepisy nie nakładają obowiązku złożenia podpisów na fakturze, zatem brak tych elementów nie może stanowić o nieważności faktury dla celów podatkowych. 

Natomiast z treści art. 10 ust. 12 i ust. 13 ustawy o podatku akcyzowym wynika, że oświadczenie o zapłacie akcyzy musi zawierać podpis. W rezultacie, jeżeli sprzedawca takie oświadczenie chce złożyć poprzez umieszczenie informacji w treści faktury, to faktura będzie musiała być podpisana.

Dodajmy też, że możliwa jest sytuacja, w której oświadczenie o zapłaconej akcyzie stanowi osobny załącznik do faktury. W takim przypadku sprzedawca wydaje 2 dokumenty: fakturę oraz oświadczenie, z czego podpis musi znajdować się obowiązkowo pod oświadczeniem (ale już nie pod fakturą).

Odpowiadając zatem na pytanie postawione w tytule, należy wskazać, że nie jest błędnym działaniem umieszczenie w treści faktury adnotacji wskazującej o zapłaconej akcyzie. Nie jest to działanie wbrew treści przepisom ustawy o VAT.