Ustawa kominowa – ograniczenia dotyczące wynagrodzeń menedżerów

Ustawa z dnia 3 marca 2000 roku o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (Dz.U. z 2019 r. poz. 2136 ze zm.), nazywana popularnie „ustawą kominową”, została wprowadzona w celu określenia górnych granic wysokości wynagrodzeń osób sprawujących niektóre stanowiska kierownicze w podmiotach zaliczanych do sektora publicznego, co służyć ma oszczędnemu gospodarowaniu finansami publicznymi w tym zakresie. Dowiedz się czym jest ustawa kominowa!

Jakich podmiotów dotyczy ustawa kominowa?

Ustawa ma zastosowanie do:

• przedsiębiorstw państwowych;
• państwowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną;
• samorządowych jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną, które nie są jednocześnie spółkami handlowymi;
• agencji państwowych, bez względu na ich formę organizacyjno-prawną;
• instytutów badawczych lub podmiotów, do których stosuje się odpowiednio przepisy o instytutach badawczych;
• fundacji, w których dotacja ze środków publicznych przekracza 25% rocznych przychodów albo w których mienie pochodzące ze środków publicznych przekracza 25% majątku fundacji na koniec roku kalendarzowego i jego wartość przekracza 10% przychodów tej fundacji;
• państwowych jednostek budżetowych, z wyjątkiem organów administracji publicznej i organów wymiaru sprawiedliwości oraz podmiotów, których kierownicy podlegają przepisom Ustawy z dnia 31 lipca 1981 roku o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz.U. z 2019 r. poz. 152 i 1820);
• samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej;
• Centrum Łukasiewicz i instytutów działających w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz.

Przepisy ustawy odnoszą się do wynagrodzeń osób na następujących stanowiskach menedżerskich:

1. kierowników (w szczególności dyrektorów, prezesów, tymczasowych kierowników, zarządców komisarycznych i osób zarządzających na podstawie umów cywilnoprawnych);
2. zastępców kierowników (w szczególności zastępców dyrektorów i wiceprezesów);
3. członków organów zarządzających;
4. głównych księgowych;
5. likwidatorów;
6. członków organów nadzorczych

– wyżej wymienionych jednostek organizacyjnych.

Organy ustalające wynagrodzenia

Organami właściwymi do ustalania wynagrodzenia miesięcznego wyżej wymienionych menedżerów są – w zależności od rodzaju jednostki organizacyjnej i stanowiska menedżerskiego – organ założycielski lub organ właściwy do reprezentowania Skarbu Państwa bądź jednostki samorządu terytorialnego w podmiocie albo organ, który utworzył lub nadzoruje dany podmiot albo któremu podmiot podlega, względnie osoba właściwa w sprawach czynności z zakresu prawa pracy.

Dopuszczalne składniki wynagrodzenia

Zgodnie z art. 5 ust. 1–3 ustawy menedżerom objętym jej unormowaniami przysługuje wyłącznie wynagrodzenie miesięczne, z zastrzeżeniem, że osobom, o których mowa wyżej w pkt 1–4, mogą być przyznane ponadto:

• świadczenia dodatkowe;
• nagroda roczna.

Maksymalne wynagrodzenie miesięczne

Maksymalna wysokość wynagrodzenia miesięcznego nie może przekroczyć, zależnie od rodzaju jednostki organizacyjnej i stanowiska menedżerskiego:

• jednego;
• trzykrotności;
• czterokrotności;
• sześciokrotności;
• dziesięciokrotności

– przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

Przykładowo, przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale 2021 roku wyniosło 6220,80 zł (obwieszczenie Prezesa GUS z 21 stycznia 2022 roku).

Świadczenia dodatkowe

Świadczeniami dodatkowymi są świadczenia z tytułu zatrudnienia, w tym: bytowe, socjalne, komunikacyjne, oraz ubezpieczenia majątkowe i osobowe – inne bądź wyższe niż ustalone w regulaminach wynagradzania, zakładowych i ponadzakładowych układach zbiorowych pracy oraz w odrębnych przepisach.

W Rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 21 stycznia 2003 roku w sprawie szczegółowego wykazu świadczeń dodatkowych, które mogą być przyznane osobom kierującym niektórymi podmiotami prawnymi, oraz trybu ich przyznawania (Dz.U. z 2020 r. poz. 1399), do wspomnianych świadczeń zaliczono:

• nagrodę jubileuszową przyznawaną nie częściej niż co 5 lat;
• odprawę pieniężną w razie ustania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy;
• zwrot częściowych kosztów użytkowania udostępnionego lokalu mieszkalnego, w tym mieszkania służbowego;
• świadczenia związane z korzystaniem z częściowo odpłatnych usług telekomunikacyjnych;
• świadczenia z tytułu dodatkowego ubezpieczenia zdrowotnego, majątkowego oraz osobowego;
• dodatki do wynagrodzeń przyznawane w ramach realizacji projektów finansowanych z udziałem środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (w tym z Unii Europejskiej)

– w wysokości do 25% wyższej niż ustalona w regulaminie wynagradzania, zakładowym i ponadzakładowym układzie zbiorowym pracy oraz w odrębnych przepisach.

Ponadto menedżerom zatrudnionym w państwowych jednostkach budżetowych może być przyznane świadczenie dodatkowe w postaci dodatku w związku ze zwiększeniem zakresu wykonywanych zadań, w szczególności dotyczących sprawowania merytorycznego nadzoru nad realizowanymi projektami.

Maksymalna wartość świadczeń dodatkowych przyznanych menedżerowi w ciągu roku nie może przekroczyć dwunastokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego.

Nagroda roczna

Decyzję o przyznaniu nagrody rocznej uzależnia się od osiągniętych wyników finansowych lub stopnia realizacji innych zadań.

Nagroda roczna może być przyznana uprawnionemu, który zajmował swoje stanowisko przez cały rok obrotowy (w niektórych wypadkach wystarczy 6 miesięcy) i w tym okresie nie naruszył swoich obowiązków w sposób powodujący wymierzenie kary z tytułu odpowiedzialności porządkowej pracowników, kary za naruszenie dyscypliny finansów publicznych lub kary dyscyplinarnej albo z którym nie rozwiązano umowy o pracę bez wypowiedzenia z jego winy lub nie rozwiązano umowy o zarządzanie, albo którego nie odwołano z zajmowanego stanowiska z przyczyn stanowiących podstawę rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Wysokość nagrody rocznej nie może przekroczyć, zależnie od rodzaju jednostki organizacyjnej i stanowiska menedżerskiego, trzykrotności albo czterokrotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego danego menedżera w roku poprzedzającym rok przyznania nagrody.

Odprawa

W razie odwołania ze stanowiska lub rozwiązania umowy o pracę albo umowy cywilnoprawnej będącej podstawą zatrudnienia przez podmiot zatrudniający, z innych przyczyn niż naruszenie podstawowych obowiązków ze stosunku zatrudnienia, może być przyznana odprawa w wysokości nie wyższej niż trzykrotność wynagrodzenia miesięcznego.

Podsumowując, ograniczenia dotyczące zarobków menedżerów jednostek sektora publicznego, przewidziane w przepisach „ustawy kominowej”, ustalono poprzez określenie zamkniętego katalogu składników wynagrodzenia oraz ich maksymalnych wysokości.

W Rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 7 maja 2018 roku w sprawie wykazu podmiotów o szczególnym znaczeniu dla państwa, w których może być podniesiona maksymalna kwota wynagrodzenia miesięcznego (Dz.U. z 2018 r. poz. 886), wskazano 15 podmiotów, w których maksymalne wynagrodzenie miesięczne może być podniesione o 50%. Do podmiotów tych zaliczono m.in. Centrum e-Zdrowia, Centrum Informatyki Resortu Finansów, Agencję Badań Medycznych, Narodowe Centrum Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni i Rządową Agencję Rezerw Strategicznych.