Jedną z form motywacji pracowników do wydajniejszej pracy może być ogłoszenie konkursu z nagrodami. Konkurs może być otwarty – mogą brać w nim udział zarówno pracownicy, jak i osoby z zewnątrz, np. członkowie ich rodzin. Takie rozwiązanie jest korzystne dla pracodawcy, gdyż nagroda w konkursie otwartym w którym biorą udział zarówno osoby z zewnątrz, jak i pracownicy zakładu nie podlega ozusowaniu. Jak to działa? Sprawdź szczegóły, czytając nasz artykuł.
Przychody pracownika a składki ZUS
Co do zasady należności uzyskane przez pracownika od pracodawcy stanowią przychód ze stosunku pracy i podlegają ozusowaniu. Mówi o tym wprost art.18 pkt. 1 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2021.423, tj. z 2021.03.08), w którym czytamy, że podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe stanowią przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu:
- zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej, służby;
- wykonywania mandatu posła lub senatora;
- wykonywania pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
- pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego i stypendium wypłacanego bezrobotnym oraz stypendium sportowego;
- prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz współpracy przy niej;
- umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz współpracy przy niej;
- działalności wykonywanej osobiście przez osoby należące do rad nadzorczych;
- członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych – z tytułu pracy i wytwarzania na jej rzecz produktów rolnych.
Zasadniczą sprawą będzie zatem ustalenie, czy nagrody uzyskiwane w konkursie organizowanym przez pracodawcę będą przychodami ze stosunku pracy i jako takie będą podlegały składkom ZUS.
Jak czytamy w art. 12 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 2021.1128, tj. z dnia 2021.06.24), za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń w szczególności:
- wynagrodzenia zasadnicze,
- wynagrodzenia za godziny nadliczbowe,
- różnego rodzaju dodatki,
- nagrody,
- ekwiwalenty za niewykorzystany urlop,
- świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika,
- wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Która nagroda w konkursie organizowanym przez pracodawcę nie będzie przychodem ze stosunku pracy?
Nagroda w konkursie organizowanym przez pracodawcę będzie przychodem ze stosunku pracy jedynie wówczas, gdy w konkursie będą brali udział wyłącznie pracownicy zakładu pracy. Chodzi o to, że w konkursie, w którym mogliby brać udział jedynie pracownicy, nagroda byłaby przychodem ze stosunku pracy, gdyż tylko pracownik zatrudniony w tym zakładzie miałby do niej prawo, jak ma to miejsce w przypadku wynagrodzenia i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy.
W sytuacji, gdy konkurs jest przeznaczony dla wszystkich osób, niezależnie od tego, czy są związani z pracodawcą stosunkiem pracy, wówczas nie ma przesłanki do traktowania przychodu z tytułu nagrody jako przychodu ze stosunku pracy.
Jednym słowem prawo do takiej nagrody pracownik miałby również, gdyby nie był pracownikiem, w przeciwieństwie do przychodów ze stosunku pracy, do których pracownik ma prawo jedynie w sytuacji nawiązania stosunku pracy.
Jeżeli pracodawca w regulaminie konkursu ustali, że mogą w nim wziąć udział zarówno pracownicy, jak i osoby z zewnątrz przychód z takiej nagrody nie będzie przychodem ze stosunku pracy, ale przychodem z innych źródeł i nie będzie podlegał oskładkowaniu.
Potwierdzenie tego faktu znajdziemy w interpretacjach wydanych przez ZUS m.in. w piśmie:
- z 4 lutego 2014 (DI/100000/451/1747/2013) – „wyłącza się z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne pracowników i zleceniobiorców wygranej w konkursie […] niestanowiącym przychodu z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy i przychodu z działalności wykonywanej osobiście” oraz
- z 15 czerwca 2015 roku (WPI/200000/43/604/2015) „nagrody za udział w konkursie […] dla szerszego, niż pracownicy grona osób nie są wliczane do przychodu ze stosunku pracy. W związku z tym brak jest obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od nagród pieniężnych z tytułu uczestnictwa w konkursie organizowanym dla pracowników i innych podmiotów”.
Nagroda w konkursie otwartym jako przychód z innych źródeł niepodlegający oskładkowaniu
Aby móc wyłączyć nagrodę w konkursie organizowanym przez pracodawcę z podstawy opodatkowania musi być ona zakwalifikowana do przychodów z innych źródeł. Czym są przychody z innych źródeł?
Mówi o nich art. 10 ust. 1 pkt 9 oraz art. 20 ust. 1 Ustawy o PIT, w których czytamy, że za przychody z innych źródeł uważa się w szczególności:
- kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie,
- kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z tego konta również na wypadek śmierci oszczędzającego,
- zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego,
- alimenty,
- stypendia,
- świadczenia otrzymane z tytułu pomocy przy zbiorach,
- dotacje i dopłaty inne niż z działalności gospodarczej,
- nagrody oraz nieodpłatne świadczenia niezwiązane ze stosunkiem pracy.
Zgodnie z art.30 ust.1 pkt.2 ustawy o PIT od przychodów z wygranych w konkursach, grach i zakładach wzajemnych lub nagród związanych ze sprzedażą premiową pobiera się zryczałtowany podatek w wysokości 10% wygranej bądź nagrody.
W związku z tym, że ustawa nie definiuje, czym jest konkurs, należy posłużyć się znaczeniem słownikowym, czyli jego potocznym rozumieniem. Zgodnie z wersją online Słownika języka polskiego PWN konkurs to „1. impreza, przedsięwzięcie dające możność wyboru najlepszych wykonawców, autorów danych prac, 2. postępowanie mające na celu wybranie najlepszego kandydata na jakieś stanowisko”.
Uzupełnieniem tej definicji mogą być wyjaśnienia Naczelnego Sądu Administracyjnego w wyroku z 9 kwietnia 2014 roku (sygn. akt. II FSL 911/12): „zasadniczo definicja pojęcia »konkurs« zawiera kilka elementów. W pierwszej kolejności powinno nastąpić ogłoszenie konkursu wraz ze stosownym regulaminem, po czym uczestnicy konkursu powinni podjąć stosowne działania, które z samej natury konkursu, winny zawierać w sobie element rywalizacji. Zakończeniem konkursu, który jest wynikiem współzawodnictwa uczestników konkursu, jest ogłoszenie wyników i nierzadko rozdanie nagród. Nie ulega też wątpliwości […], że wynik konkursu ma ścisły związek z efektem bezpośredniego współzawodnictw uczestników konkursu i rywalizacji”.
Podsumowując, nagroda w konkursie otwartym, w którym uczestnikami mogą być zarówno osoby z zewnątrz (członkowie rodzin, kontrahenci i inni niebędący pracownikami), jak i osoby zatrudnione na umowę o pracę nie będzie podlegała oskładkowaniu, gdyż spełnia ustawowe warunki przychodu z innych źródeł. Oskładkowaniu będzie podlegać jedynie nagroda w konkursie skierowanym wyłącznie do pracowników, a więc taka, której warunkiem będzie zatrudnienie u danego pracodawcy.
