Staż pracy to okres, od którego uzależnionych jest ma wiele uprawnień pracowniczych. Przykładowo od niego uzależniona jest długość urlopu wypoczynkowego czy wysokość odprawy w razie zwolnienia. Czy okres doktoratu wliczany jest do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze?
Uzyskanie stopnia doktora
Zdarzają się osoby, które po ukończeniu studiów wyższych chcą kontynuować kształcenie i zdobyć stopień doktora. Aktualnie zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 20 lipca 2018 roku – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce utworzone zostały szkoły doktorskie, w których odbywa się kształcenie doktorantów przygotowujące ich do uzyskania stopnia doktora.
Kształcenie doktorantów trwa od 6 do 8 semestrów. Po jego rozpoczęciu doktorantowi w terminie 3 miesięcy wyznaczony zostaje promotor.
Kształcenie doktoranta obejmuje kształcenie prowadzone na podstawie programu kształcenia oraz indywidualnego planu badawczego, który doktorant opracowuje w uzgodnieniu z promotorem w terminie 12 miesięcy od dnia rozpoczęcia kształcenia. Indywidualny plan badawczy zawiera w szczególności harmonogram przygotowania rozprawy doktorskiej.
Czy okres doktoratu wlicza się do okresu pracy?
Skoro osoby kształcące się w szkołach doktorskich poświęcają kolejne lata swojego życia na dalszy rozwój, pojawia się pytanie, czy okres doktoratu wliczany jest do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Ustawa z dnia 20 lipca 2018 roku – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce reguluje kwestie doliczenia do czasu pracy okresu ukończenia szkoły doktorskiej.
Ponadto zgodnie z art. 208 ust. 3 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym okres kształcenia w szkole doktorskiej, nie dłuższy niż 4 lata, zalicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, doktorantowi, który uzyskał stopień doktora, ale nie ukończył kształcenia w szkole doktorskiej z powodu:
- podjęcia zatrudnienia w charakterze nauczyciela akademickiego lub pracownika naukowego,
- zaprzestania kształcenia doktorantów w danej dyscyplinie.
Pamiętać należy, że do czasu wprowadzenia szkół doktorskich osoby chcące uzyskać stopień doktora musiały odbyć studia doktoranckie. Po wprowadzeniu reformy problematyczne okazało się wliczanie okresów studiów doktoranckich do stażu pracy. Było to przedmiotem zapytania nr 3358 posła Stefana Krajewskiego z 30 marca 2021 roku do Ministra Edukacji i Nauki w sprawie zaliczenia okresu studiów doktoranckich do stażu pracy.
W odpowiedzi na zapytanie wskazano, że art. 208 ust. 3 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym należy interpretować w odniesieniu doktorantów, którzy ukończyli studia doktoranckie, o ile uzyskali stopień doktora, i zaliczać im do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, okres kształcenia nie dłuższy niż 4 lata.
Uprawnienia pracownicze związane ze stażem pracy
Staż pracy ma znaczenie m.in. dla następujących uprawnień pracowniczych:
- wymiaru urlopu wypoczynkowego,
- dodatku stażowego,
- nagrody jubileuszowej,
- jednorazowej odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy.
Wymiar urlopu a okres doktoratu
Zgodnie z Kodeksem pracy wymiar urlopu wynosi:
- 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
- 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Przy czym do okresu zatrudnienia, od którego zależy prawo do urlopu i wymiar urlopu, wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy.
Pamiętać należy, że przepisy Kodeksu pracy pozwalają na zaliczenie do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, okresów nauki na poniższych zasadach.
Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się przewidziany programem nauczania czas trwania nauki w zasadniczej lub innej równorzędnej szkołe zawodowej, ale nie więcej jednak niż 3 lata.
W przypadku ukończenia średniej szkoły zawodowej do okresu pracy, od którego uzależniony jest wymiar urlopu, wlicza się przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, ale nie więcej jednak niż 5 lat.
Ukończenie średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych skutkuje zaliczeniem do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, 5 lat.
Absolwentowi średniej szkoły ogólnokształcącej do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego, wlicza się 4 lata.
Osoby, które ukończą szkołę policealną, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, będą miały doliczone 6 lat.
Do okresu pracy, od którego uzależniony jest urlop w przypadku absolwentów szkoły wyższej, wlicza się dodatkowo 8 lat.
Wskazane okresy nauki nie podlegają sumowaniu.
Jeśli pracownik w tym samym czasie był zatrudniony na więcej niż jedną umowę o pracę, to do stażu wlicza się wyłącznie jeden z tych okresów.
Jeżeli pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, wówczas do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się bądź okres zatrudnienia, w którym była pobierana nauka, bądź okres nauki – zależnie od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika.
W świetle powyższego osoby posiadające doktora w zakresie stażu uprawniającego ich do wyższego wymiaru urlopu będą mogły zaliczyć wyłącznie 8 lat wynikających z ukończenia studiów wyższych bez względu na ich rodzaj.
Przykład 1.
Pan Jan w 2003 roku ukończył jednolite studia magisterskie na kierunku prawo. Następnie zdecydował się kontynuować kształcenie na studiach doktoranckich. W 2009 roku obronił rozprawę doktorską i uzyskał stopień doktora. Może zaliczyć do stażu, od którego zależy wymiar urlopu, jedynie 8 lat z tytułu ukończenia kształcenia w szkole wyższej. Gdyby nie zdecydował się na dalsze kształcenie na studiach doktoranckich, również mógłby zaliczyć do stażu, od którego zależy wymiaru urlopu, 8 lat. Ukończenie studiów doktoranckich i uzyskanie tytułu doktora nie zwiększa okresu stażu, od którego uzależniony jest wymiar urlopu.
Dodatek stażowy
Inaczej sytuacja wygląda w przypadku dodatku stażowego, który jest obowiązkowo wypłacany pracownikom jednostek budżetowych po przepracowaniu określonego czasu. W przypadku innych pracodawców dodatek stażowy jest świadczeniem fakultatywnym, uzależnionym od woli pracodawcy.
Przykładowo zgodnie z Ustawą z dnia 21 listopada 2008 roku o służbie cywilnej członkowie korpusu służby cywilnej otrzymują dodatek za wieloletnią pracę w służbie cywilnej w wysokości wynoszącej po 5 latach pracy 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, przy czym dodatek ten wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Do okresów pracy uprawniających do dodatku za wieloletnią pracę w służbie cywilnej wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku pracowników samorządowych, którym Ustawa z dnia 21 listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych przyznaje prawo do dodatku za wieloletnią pracę przysługującego po 5 latach pracy w wysokości wynoszącej 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. W tym przypadku dodatek stażowy również wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Do okresów pracy uprawniających do dodatku za wieloletnią pracę wlicza się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Nagrody jubileuszowe
Pracownicy jednostek budżetowych mogą liczyć na nagrody jubileuszowe.
Z reguły nagroda jubileuszowa przysługuje w wysokości:
- 75% wynagrodzenia miesięcznego po 20 latach pracy,
- 100% wynagrodzenia miesięcznego po 25 latach pracy,
- 150% wynagrodzenia miesięcznego po 30 latach pracy,
- 200% wynagrodzenia miesięcznego po 35 latach pracy,
- 300% wynagrodzenia miesięcznego po 40 latach pracy,
- 400% wynagrodzenia miesięcznego po 45 latach pracy.
W przypadku ustalania okresów zatrudnienia, od których uzależniona jest nagroda jubileuszowa, podobnie jak w przypadku dodatku stażowego wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Jednorazowa odprawa z przejścia na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy
Ponadto poszczególne ustawy regulujące zatrudnienie w sferze budżetowej uzależniają wysokość jednorazowej odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy od stażu pracy.
Przykładowo członek korpusu służby cywilnej, który przechodzi na rentę z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę, otrzyma jednorazową odprawę w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia, ale gdy przepracował co najmniej 20 lat w służbie cywilnej jednorazowa odprawa przysługuje w wysokości 6-miesięcznego wynagrodzenia. Do okresu pracy, tak jak w przypadku dodatku stażowego czy nagrody jubileuszowej wlicza się wszystkie poprzednie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.acownicy samorządowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy otrzymają jednorazową odprawę w wysokości:
- 2-miesięcznego wynagrodzenia po 10 latach pracy;
- 3-miesięcznego wynagrodzenia po 15 latach pracy;
- 6-miesięcznego wynagrodzenia po 20 latach pracy.
W powyższym przypadku do okresów pracy uprawniających do jednorazowej odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy wlicza się wszystkie poprzednio zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
