Złamanie przepisów prawa podatkowego może rodzić dotkliwe konsekwencje nie tylko na gruncie finansowym, ale także karnym skarbowym. Jednak istnieją środki umożliwiające załagodzenie sankcji karnych. Ustawodawca wprowadził bowiem możliwość dobrowolnego poddania się odpowiedzialności, która przewiduje zaniechanie ukarania sprawcy. Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności nie powoduje wymierzenia kary i ogranicza sankcje do zastosowania środka karnego.
Warunki udzielenia zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności
Zgodnie z art. 17 § 1 k.k.s. sąd może udzielić zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, jeśli wina sprawcy i okoliczności popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, a jednocześnie:
- uiszczono w całości wymagalną należność publicznoprawną (jeżeli w związku z popełnionym przestępstwem lub wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie tej należności),
- sprawca uiścił kwotę odpowiadającą co najmniej najniższej karze grzywny grożącej za dany czyn zabroniony,
- sprawca wyraził zgodę na przepadek przedmiotów co najmniej w takim zakresie, w jakim ten przepadek jest obowiązkowy, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów - uiścił ich równowartość pieniężną (przepisy art. 16 § 2 zdanie trzecie oraz art. 31 § 3 pkt 2 stosuje się odpowiednio),
- uiszczono co najmniej zryczałtowaną równowartość kosztów postępowania.
Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności dotyczy wyłącznie wykroczeń skarbowych oraz przestępstw skarbowych zagrożonych grzywną. Skarbowe czyny zabronione popełnione w warunkach, które powodują nadzwyczajne obostrzenia kary na mocy art. 37 § 1 lub art. 38 § 2 k.k.s. (np. recydywa, zorganizowana grupa przestępstwa, użycie przemocy) nie podlegają dobrowolnemu poddaniu się odpowiedzialności. Niedopuszczalne jest także udzielenie zezwolenia w przypadku przestępstw skarbowych zagrożonych karą ograniczenia lub pozbawienia wolności. Ponadto, sąd nie może udzielić zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, jeśli została zgłoszona interwencja co do przedmiotu podlegającego przepadkowi, chyba że zostanie ona cofnięta przed wniesieniem aktu oskarżenia do sądu (art. 17 § 2 pkt 3 k.k.s.).
Zgłoszenie wniosku o dobrowolne poddanie się odpowiedzialności
Zgodnie z art. 142 k.k.s. wniosek może zostać złożony przez sprawcę przed wniesieniem aktu oskarżenia. Przed pierwszym przesłuchaniem organ postępowania przygotowawczego jest zobowiązany do pouczenia sprawcy o prawie złożenia takiego wniosku. W przypadku sprawcy w wieku od 17 do 18 lat, wniosek może zostać złożony przez jego przedstawiciela ustawowego.
Forma zgłoszenia
Wniosek może zostać złożony na piśmie albo ustnie do protokołu. Należy sporządzić go samemu, gdyż nie obowiązują żadne urzędowe wzory. Do wniosku należy dołączyć dowody potwierdzające uiszczenie:
- uszczuplonej należności publiczno-prawnej,
- kwoty odpowiadającej przynajmniej jednej trzeciej minimalnego wynagrodzenia z tytułu kary grzywny lub nie mniejszą niż jedna dziesiąta tego wynagrodzenia w przypadku wykroczenia skarbowego,
- co najmniej zryczałtowanej równowartości kosztów postępowania.
Jeśli za czyn zabroniony, o który toczy się postępowanie, przewidziane jest obowiązkowe orzeczenie przepadku przedmiotów, sprawca jest obowiązany wyrazić zgodę na ich przepadek, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów - uiścić ich równowartość pieniężną.
Jeżeli wniosek nie odpowiada wymaganiom formalnym, a brak niezbędnych informacji powoduje, że nie może on zostać wprowadzony do obiegu prawnego, wzywa się osobę, od której pochodzi wniosek do uzupełnienia braku w terminie 7 dni. Pismo uznaje się za bezskuteczne, w razie niedopełnienia tego obowiązku w terminie (art. 143a k.k.s.).
Po wystąpieniu przez sprawcę o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, finansowy organ postępowania przygotowawczego może zamiast aktu oskarżenia wnieść niezwłocznie do sądu wniosek o udzielenie takiego zezwolenia.
Cofnięcie wniosku
Ustawodawca przewiduje możliwość cofnięcia wniosku, jednak nie przed upływem miesiąca od daty jego złożenia, a także po wniesieniu do sądu przez finansowy organ postępowania przygotowawczego wniosku o udzielenie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności. Należy jednak przemyśleć daną decyzję, gdyż niedopuszczalne jest ponowne złożenie wniosku. Natomiast w razie cofnięcia wniosku, uiszczone przez sprawcę kwoty zatrzymuje się do zakończenia postępowania jako zabezpieczenie grożących mu kar, środków karnych lub innych środków oraz kosztów postępowania (art. 144 k.k.s.).
Elementy wniosku o dobrowolne poddanie się karze
Pismo o dobrowolnym poddaniu się karze powinno zawierać:
- dane sprawcy: imię, nazwisko oraz adres,
- nazwę urzędu właściwego dla sprawcy,
- wskazanie przepisów kodeksu karnego skarbowego, którym podlega popełniony czyn,
- określenie czynu, którego sprawca się dopuścił,
- informację o uiszczeniu należności publicznoprawnej (jeśli w związku z przestępstwem nastąpiło uszczuplenie tej należności) oraz dowód wpłaty,
- informację o wpłacie kwoty odpowiadającej przynajmniej jednej trzeciej minimalnego wynagrodzenia z tytułu kary grzywny lub nie mniejszą niż jedna dziesiąta tego wynagrodzenia w przypadku wykroczenia skarbowego oraz dowód wpłaty,
- informację o uiszczeniu przynajmniej zryczałtowanej równowartości kosztów postępowania oraz dowód wpłaty,
- zgoda sprawcy na przepadek przedmiotów, o które toczy się postępowanie, a w razie niemożności złożenia tych przedmiotów - informacja o uiszczeniu ich równowartości pieniężnej
- podpis sprawcy.
