0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Wspólność małżeńska a odpowiedzialność za długi w spółce z o.o.

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Czy ktokolwiek widział kiedyś spółkę? Odpowiedź brzmi – nie. Owszem, spółki prawa handlowego posiadają zdolność prawną, zdolność do czynności prawnych oraz zdolność sądową i procesową. Reguluje to art. 11 par. 1 ustawy z dnia 15 września 2000 roku Kodeksu spółek handlowych (ksh). Mogą one zaciągać zobowiązania, występować jako strona umowy, ale spółki nikt nigdy nie widział i nie zobaczy. Jest to „twór” nienamacalny. Jednak za każdą z nich stoją ludzie i to oni reprezentują ją na zewnątrz oraz odpowiadają za jej działania. Kodeks spółek handlowych reguluje odpowiedzialność członków zarządu w art. 299 par. 1. Bycie członkiem zarządu to nie tylko odpowiedzialna funkcja, lecz także ryzykowna. Co w sytuacji, kiedy członek zarządu pozostaje w związku małżeńskim? Czym jest wspólność małżeńska i rozdzielność małżeńska? Jaka jest odpowiedzialność współmałżonka członka zarządu? Na te i inne pytania odpowiemy w niniejszym artykule.

Co w sytuacji, kiedy członek zarządu pozostaje w związku małżeńskim? 

Sytuacja, w której członek zarządu zasiadający w zarządzie pozostaje w związku małżeńskim, w którym obowiązuje wspólność małżeńska, musi wiedzieć, że przy wykonywaniu pewnych czynności związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej będzie potrzebował zgody swojego współmałżonka. Należą do nich m.in. ustanowienia zastawu rejestrowego na udziałach w spółce z o.o. należących do udziałowca spółki, poręczenia cywilne oraz wekslowe, zgody współmałżonka na ustanowienie prawnych zabezpieczeń kredytu w przypadku finansowania zewnętrznego, do którego wymagane są zabezpieczenia osobiste. W sytuacjach, w których firma będzie przynosić straty bądź w sytuacji zaciągniętego a niespłacanego długu również w przypadku kiedy małżonkowie mają wspólność małżeńska, współmałżonek może zostać pociągnięty do odpowiedzialności. 

Czym jest rozdzielność i wspólność małżeńska? 

Jednym z rozwiązań uniknięcia konieczności uzyskiwania zgody drugiego współmałżonka jest zawarcie odpowiedniej umowy dotyczącej ustanowienia ustroju rozdzielności majątkowej. Umowa taka zostaje zawarta notarialnie i obowiązuje od dnia jej zawarcia. Wtedy każde działanie współmałżonka związane z działalnością gospodarczą nie naraża drugiego współmałżonka na kłopoty lub angażowania go w sprawy spółki. Posiadanie rozdzielności majątkowej zabezpiecza majątek współmałżonków przed ewentualną egzekucją, pod warunkiem że składniki majątkowe pozostają we własności jako majątek odrębny każdego z małżonków. Powyższe rozwiązanie jest korzystne w sytuacji dobrych relacji pomiędzy współmałżonkami. Musimy jednak pamiętać, że z uwagi na okoliczności życiowe może ono nie być najkorzystniejszym rozwiązaniem. 

W sytuacji, w której nastąpi popsucie relacji pomiędzy współmałżonkami, ten pełniący funkcje w spółce z o.o. zostanie pozbawiony majątku. Powstaje więc pytanie, czy są inne, lepsze z punktu widzenia ochrony interesów członka zarządu spółki z o.o. rozwiązania. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (kro) w art. 31 par. 1 wskazuje na rozwiązanie, którym jest istnienie pomiędzy współmałżonkami ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Co prawda w tej sytuacji będą wymagane zgody na zaciągnięcie zobowiązań przez drugiego współmałżonka, ale może to uchronić go przez dodatkowymi kłopotami, ponieważ w sytuacji niewywiązywania przez niego ze swoich zobowiązań będzie możliwość ściągania długów z majątku wspólnego. Jeśli zobowiązanie zostało zaciągnięte bez zgody drugiego współmałżonka lub jest to zobowiązanie wynikające z czynności prawnej, wierzyciel – np. bank – może żądać zaspokojenia wierzytelności z majątku osobistego dłużnika bądź z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej. Jeżeli zobowiązanie zaciągnięte zostało przed zawarciem związku małżeńskiego, który automatycznie wprowadza ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej, o ile nie zostały zawarte inne umowy majątkowe lub zobowiązanie dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków, wówczas wierzyciel – np. bank – może żądać zaspokojenia wierzytelności z majątku osobistego dłużnika bądź z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej. 

W przypadku odpowiedzialności członka zarządu spółki z o.o., zgodnie z art. 299 ksh zastosowanie znajdują przepisy art. 41 par. 2 kro, zaciągnięte zobowiązanie przez współmałżonka pełniącego funkcję członka zarządu w spółce z o.o. o zapłatę kwot zasądzonych na rzecz wierzyciela na podstawie art. 299 ksh nie jest traktowane jako czynność prawna. W sytuacji istnienia pomiędzy współmałżonkami ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej wszczęcie egzekucji na podstawie art. 299 ksh będzie możliwe jedynie z majątku osobistego współmałżonka pełniącego funkcję członka zarządu oraz z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej. Jeżeli chodzi o majątek wspólny małżonków, pozostaje on bezpieczny i nie podlega egzekucji na podstawie art. 299 ksh.

Jaka jest odpowiedzialność współmałżonka członka zarządu?

Na temat odpowiedzialności współmałżonka członka zarządu nie możemy szukać informacji jedynie w przepisach ksh. Dodatkowo należy odnieść się do przepisów prawa dotyczących małżeńskich ustrojów majątkowych wynikających z kro, w tym w szczególności z art. 41 kro, zgodnie z którym:

„§ 1. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków.

§ 2. Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa.

§ 3. Jeżeli wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności lub dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9”.

Interpretując powyższy przepis, dochodzimy do wniosku, że zaspokojenie z majątku wspólnego małżonków jest możliwe tylko wówczas, gdy zobowiązanie powstało w wyniku czynności prawnej dokonanej przez małżonka. Odpowiedzialność wynikająca z art. 299 ksh, tj. zaciągnięcie zobowiązania przez współmałżonka będącego członkiem zarządu w spółce z o.o. o zapłatę kwot zasądzonych na rzecz wierzyciela nie jest czynnością prawną. 

Podsumowując, stwierdzić należy, że wierzyciel spółki, np. bank, w razie jej niewypłacalności będzie mógł kierować egzekucję wyłącznie do majątku osobistego współmałżonka będącego członkiem zarządu, zaś do majątku wspólnego wyłącznie w mocno ograniczonym zakresie (art. 41 par. 2 kro).  

Przymusowa rozdzielność majątkowa

W sytuacjach kiedy wierzyciel postanawia dochodzić egzekucji na drodze sądowej, może okazać się, że majątek współmałżonków nie jest nie do ruszenia. Reguluje tę kwestię art. 52 kro, zgodnie z którym:

„§ 1. Z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej.

§ 1a. Ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z małżonków, jeżeli uprawdopodobni, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków.

§ 2. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.

§ 3. Ustanowienie rozdzielności majątkowej przez sąd na żądanie jednego z małżonków nie wyłącza zawarcia przez małżonków umowy majątkowej małżeńskiej. Jeżeli rozdzielność majątkowa została ustanowiona na żądanie wierzyciela, małżonkowie mogą zawrzeć umowę majątkową małżeńską po dokonaniu podziału majątku wspólnego lub po uzyskaniu przez wierzyciela zabezpieczenia, albo zaspokojenia wierzytelności, lub po upływie trzech lat od ustanowienia rozdzielności”.

Do ustanowienia przymusowej rozdzielności majątkowej może dojść na drodze sądowej. Ustanie tej sytuacji może nastąpić na mocy orzeczenia sądu bądź w niektórych przypadkach z mocy przepisów prawa. Wierzyciel w toku procesu egzekucyjnego powinien dowieść, że zaspokojenie jego wierzytelności opatrzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków, czyli ustanowienia rozdzielności majątkowej. Sąd może ustanowić rozdzielność z datą wsteczną, jeżeli zostanie dowiedzione, że współmałżonkowie żyli oddzielnie od tego czasu. Orzekanie przez sąd przymusowej rozdzielności majątkowej bierze pod uwagę przede wszystkim sprawy majątkowe współmałżonków, a nie ich osobiste relacje z uwagi na bliskie odniesienie do aspektów rozwodowych (wyr. SN II CKN 1070/98).

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów