0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Prawo do ulgi na dziecko w zeznaniu rocznym a rozwód małżonków

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Do 30 kwietnia 2024 r. podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych będą zobowiązani złożyć zeznanie roczne za rok 2023. Część z tych podatników wykorzysta prawo do ulgi na dziecko. Zasady odliczenia ulgi prorodzinnej są dość dobrze znane. Jednak w praktyce występuje wiele sytuacji złożonych, w których podatnicy w okolicznościach rozwodowych lub separacyjnych błędnie interpretują istotę nabycia prawa do przedmiotowej ulgi jak i możliwą wysokość odliczenia jej od podatku.

Prawo do ulgi na dziecko a rozwód - na przykładzie

Pani Jolanta ma dwoje dzieci, z czego córka z rocznika 2003 uczęszcza do 1 klasy liceum a syn z rocznika 2000 uczy się w 4 klasie technikum. Obydwoje są na jej utrzymaniu. Były małżonek Pani Jolanty korzysta co roku z ulgi prorodzinnej przez co Pani Jolanta musi oddawać część podatku do urzędu skarbowego. Były mąż nie korzysta w ogóle z nieograniczonych kontaktów z dziećmi i nie wykazuje nimi żadnego zainteresowania poza uiszczaniem alimentów. Pani Jolanta powzięła wątpliwość co do możliwości odliczania przez nią jako samotną matkę całości ulgi skoro to ona utrzymuje i wychowuje dzieci oraz jak będzie wyglądała sytuacja po uzyskaniu przez dzieci pełnoletności.

W myśl art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podatnik ma prawo odliczyć kwotę ulgę na każde małoletnie dziecko, w stosunku do którego w roku podatkowym:

  1. Wykonywał władzę rodzicielską;
  2. Pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało;
  3. Sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.

Z kolei władza rodzicielska w myśl art. 93 § 1, 95 § 1 oraz 97 § 1 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy przysługuje obojgu rodzicom to każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowywania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.

Zgodnie z powyższym realizowanie władzy rodzicielskiej to nie tylko dysponowanie prawem do niej czy też opłacanie alimentów, ale rzeczywiste sprawowanie na wielu płaszczyznach opieki nad małoletnim dzieckiem w taki sposób, aby jego rozwój potrzeby fizyczne, edukacyjne i duchowne były zaspakajane. Konkludując władza rodzicielska stanowi swoiste realne zabezpieczenie większości potrzeb dziecka począwszy od bytowych po edukacyjne, rozwojowe, zdrowotne i emocjonalne. Zatem realizowanie władzy rodzicielskiej należy skonfrontować z konkretnymi okolicznościami z uwzględnieniem realnego zaangażowania rodziców wobec dziecka.

Biorąc zatem pod uwagę sposób wykonywania władzy rodzicielskiej byłego męża pani Jolanty (w nawiązaniu do przykładu) nie sposób uznać, że zachodzą wystarczające przesłanki dla uznania, że ojciec dzieci wykonywał władzę rodzicielską w rozumieniu art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Z kolei jeśli chodzi o odliczenie ulgi po osiągnięciu pełnoletności przez dzieci pani Jolanty to zgodnie z art. 27f ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych odliczenie ulgi na dziecko przysługuje także podatnikowi, który utrzymywał dzieci pełnoletnie:

  1. które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
  2. do ukończenia 25. roku życia, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe, obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej oraz w innym państwie(jeżeli nie uzyskało w roku podatkowym dochodów, z wyjątkiem renty rodzinnej, podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b lub przychodów , o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152 w łącznej wysokości przekraczającej dwunastokrotność kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej, w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego.

– w związku z wykonywaniem przez tych podatników ciążącego na nich obowiązku alimentacyjnego oraz w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej.

Kiedy rodzic po rozwodzie ma prawo do ulgi na dziecko?

Odliczenie ulgi na dziecko po uzyskaniu przez dzieci pełnoletniości, a więc w sytuacji gdy nie będą już pozostawały pod władzą rodzicielską będzie przysługiwało także ojcu, który uiszczając na nie alimenty będzie wykonywał wobec nich w ograniczonym stopniu, obowiązek alimentacyjny.

Jeżeli w stosunku do danego dziecka ulga przysługuje obojgu rodzicom mogą oni zdecydować przy wspólnym porozumieniu, że:

  1. jedno rozlicza całość ulgi a drugie nie rozlicza wcale,
  2. oboje rozliczają ulgę na dziecko w proporcji (np. po 50%)

- ponadto odliczona przez oboje rodziców kwota nie może przekroczyć rocznego limitu ulgi określonego ustawą.

Natomiast jeżeli pomiędzy rodzicami nie nastąpi porozumienie w sprawie odliczenia ulgi, wówczas będzie im ono przysługiwało w równych częściach.

Takie same stanowisko jest przedmiotem interpretacji indywidualnej z 08.12.2017r. o sygn. 0112-KDIL3-2.4011.348.2017.2.MKA wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.

Przykład 1.

W marcu 2022 r. sąd rozwiązał małżeństwo Pana Piotra. W wyroku zapadło jednocześnie powierzenie obojgu rodzicom wykonywania władzy rodzicielskiej nad niepełnosprawnym synem urodzonym w listopadzie 2009 r.

W sierpniu 2017 r., żona pana Piotra wyprowadziła się wraz z synem z domu. Po orzeczeniu przez sąd rozwodu Pan Piotr nie posiadał żadnego kontaktu z byłą żoną co skutkowało brakiem możliwości ustalenia porozumienia w sprawie rozliczenia ulgi na dziecko. Była żona Pana Piotra twierdzi, że jest osobą niepracującą i utrzymuje się wyłącznie z zasiłku niepełnosprawnego syna i kwoty 700 zł, które pan Piotr dobrowolnie przekazuje z myślą o synu (brak wyroku Sądu). Wspólny dochód Pana Piotra i jego byłej żony w 2023 r. nie przekroczył kwoty limitu 112 000 zł. Niepełnosprawny syn otrzymuje także zasiłek pielęgnacyjny, który jest pobierany przez byłą żonę Pana Piotra. Pan Piotr finansuje ferie, wakacje jak również dokonuje zakupów niezbędnych rzeczy dla dziecka takich jak odzież, obuwie.

W związku z powyższą sytuacją pan Piotr zastanawia się czy w związku z rozwodem może rozliczyć pełną ulgę prorodzinną w 2023 r. i w latach następnych, jeżeli była żona utrzymuje się wraz z synem z zasiłku dla osoby niepełnosprawnej, który syn otrzymuje i nie chce podjąć pracy motywując to utratą zasiłku?

Nabycie prawa do odliczenia ulgi na dziecko wiąże się ze spełnieniem poniższych warunków:

  1. dysponowanie władzy rodzicielskiej (wyrok sądowy),
  2. faktycznie czyli rzeczywiste wykonywanie władzy rodzicielskiej w roku podatkowym stanowiącym rok rozliczeniowy za który podatnik złoży zeznanie roczne z zastosowaniem ulgi na dziecko,
  3. podatnik musi udowodnić, iż w roku podatkowym wykonywał rzeczywiście władzę rodzicielską.

W sytuacji Pana Piotra, gdy władza rodzicielska jest wykonywana przez obojga rodziców to w okolicznościach braku porozumienia między nimi w sprawie ustalenia proporcji rozliczenia ulgi prorodzinnej to zarówno Pan Piotr jak i jego była żona będą mogli odliczyć od podatku ulgę prorodzinną w 2023 r. oraz w latach kolejnych w wysokości 50% kwoty ulgi na małoletniego syna.

Takie same stanowisko jest przedmiotem interpretacji indywidualnej z 10.11.2017r. o sygn. 0113-KDIPT3.4011.250.2017.4.MG wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.

Przykład 2.

W październiku 2022 r. orzeczono rozwód pomiędzy panem Zdzisławem a jego żoną. Małżeństwo to posiada dwoje małoletnich dzieci. Natomiast wyrok orzekający rozwód uprawomocnił się w marcu 2023 r. Niestety sąd ograniczył władzę rodzicielską Pana Zdzisława do wizyt w dwóch dniach w tygodniu oraz do kontaktów osobistych i prawa do współdecydowania o sprawach istotnych dla dzieci. Pan Zdzisław regularnie opłaca alimenty. Sytuacja majątkowa tego małżeństwa nie została jeszcze prawnie ustalona.

Aktualnie była żona Pana Zdzisława mieszka w ich wspólnym domu z dziećmi a Pan Zdzisław mieszka i pracuje w innym mieście. Była żona Pana Zdzisława reguluje wszystkie rachunki za media dotyczące wspólnego domu. Pan Zdzisław częściej przyjeżdża do domu, do dzieci. W czasie przyjazdów zabiera dzieci do babci, i zabezpiecza wszelkie potrzeby niezbędne do ich funkcjonowania. Pan Zdzisław stara się w pełni uczestniczyć w wychowaniu dzieci, pomimo występujących ograniczeń i troszczy się stale o ich rozwój duchowy, fizyczny i zdrowotny.

Pan Zdzisław próbował uzgodnić z byłą żoną kwestie odliczenia ulgi na dziecko a rozmowy skończyły się na ustaleniu, że każdy rodzić odlicza ulgę na jedno dziecko. Niestety jak się później okazało była żona odliczyła 100% ulgi na oboje dzieci w zeznaniu rocznym za 2023 r., gdyż stwierdziła, że to jej wyłącznie przysługuje. Pan Zdzisław zastanawia się czy jego żona ma rację i w jakiej wysokości przysługuje mu prawo do skorzystania z ulgi prorodzinnej.

W tej sytuacji należy zauważyć, iż jeżeli w stosunku do dwójki małoletnich dzieci sąd przyznał obojgu rodzicom władzę rodzicielską i jednocześnie jest ona faktycznie wykonywana przez nich oboje, to każdy z nich ma prawo do odliczenia ulgi na oboje dzieci w równych częściach lub w dowolnej proporcji ustalonej przez nich w drodze obopólnego porozumienia.

Końcowo należy wspomnieć, iż aby móc w ogóle odliczyć jakąkolwiek wielkość ulgi na dziecko, władza rodzicielska musi być faktycznie wykonywana w danym roku podatkowym. Bez znaczenia pozostaje samo posiadanie prawa do niej i jednocześnie utrzymywanie sporadycznych kontaktów ze swoimi dziećmi lub nie utrzymywanie ich wcale.

Z kolei w przypadku braku porozumienia co do wysokości odliczenia ulgi prorodzinnej przez każdego z obojga rodziców ustawodawca przewidział, że wówczas przysługuje im odliczenie ulgi w równych częściach.

Zatem Pan Zdzisław miał prawo do odliczenia 50% ulgi na oboje dzieci ponieważ w danym roku podatkowym sprawował rzeczywiście władzę rodzicielską wobec obojga swoich dzieci natomiast stanowisko byłej żony w kwestii jej wyłącznego prawa do pełnej ulgi na oboje dzieci było nieprawidłowe.

Powyższe stanowisko potwierdza również interpretacja indywidualna z 10.11.2017r. o sygn. 0113-KDIPT3.4011.284.2017.2.KSM wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, w której przeczytać można, że:

"(...) Zauważyć jednak należy, że w powołanym wyżej art. 27f ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - zdanie drugie - ustawodawca dał rodzicom możliwość wyboru, w jaki sposób dokonają odliczeń kwoty przysługującej im ulgi prorodzinnej. Istotne jest jednak to, aby odliczona kwota przez oboje rodziców nie przekroczyła rocznego limitu ulgi określonego ustawą. W związku z tym możliwe jest skorzystanie z odliczenia od podatku przez jednego z rodziców, przy czym konieczne jest w tym zakresie uzyskanie porozumienia pomiędzy osobami uprawnionymi, gdyż to im ustawodawca pozostawił decyzję w tym względzie. Natomiast w sytuacji braku takiego porozumienia odliczenie przysługuje w częściach równych.

Wskazać przy tym należy, że Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 27 lipca 2016 r., sygn. akt II FSK 2360/15 podkreślił, że " (...) wykonywanie władzy rodzicielskiej przez oboje rodziców, w sytuacji braku porozumienia między nimi odnośnie proporcji przysługującej kwoty do odliczenia, powoduje iż przysługującą im kwotę ulgi podatkowej należy rozdzielić między nich w częściach równych".

Z wniosku wynika, że pomiędzy Wnioskodawcą a byłą małżonką Wnioskodawcy nie ma porozumienia w zakresie wysokości skorzystania przez nich z ulgi prorodzinnej na dwójkę małoletnich dzieci. Zatem, w sytuacji braku porozumienia z byłą małżonką, Wnioskodawcy przysługuje odliczenie w wysokości 50% kwoty ulgi na dwójkę dzieci.

Reasumując stwierdzić należy, że Wnioskodawca miał prawo do skorzystania za 2016 r. z ulgi prorodzinnej określonej w art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w wysokości 50% kwoty tej ulgi na każde z dwojga małoletnich dzieci, bowiem w okresie tym faktycznie wykonywał On władzę rodzicielską w stosunku do swoich dzieci.

Wobec powyższego stanowisko Wnioskodawcy należało uznać za prawidłowe.(...)"

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów