Zajęcie komornicze przy rozwiązaniu umowy w trakcie miesiąca i w przypadku wypłaty zasiłku przez ZUS

Zajęcie komornicze wynagrodzenia za pracę rodzi po stronie pracodawcy obowiązek wstrzymania się z wypłatą określonej kwoty wynagrodzenia pracownikowi i przekazania jej na wskazany przez komornika rachunek bankowy celem zaspokojenia wierzyciela. W przypadku gdy dług jest duży, nie wystarczy dokonanie jednorazowego potrącenia z wynagrodzenia za dany miesiąc, lecz konieczne jest czynienie tego nierzadko przez wiele miesięcy, a nawet lat. Jak wyliczyć zajęcie komornicze przy rozwiązaniu umowy w trakcie miesiąca i w przypadku wypłaty zasiłku przez ZUS?

Zajęcie komornicze z wynagrodzenia za pracę

Zgodnie z art. 91 Kodeksu pracy należności mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie.

Przepisy wymieniają jednak również takie należności, do których potrącenia zgoda pracownika nie jest konieczna. Jak stanowi art. 87 Kodeksu pracy, z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, w rozumieniu Ustawy z dnia 4 października 2018 roku o pracowniczych planach kapitałowych, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – podlegają potrąceniu tylko następujące należności:

1. sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych;
2. sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
3. zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi;
4. kary pieniężne przewidziane w art. 108 Kodeksu pracy.

• świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a łączna suma, która może być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich należności alimentacyjnych;
• wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej.

Potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:

• w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych – do wysokości trzech piątych wynagrodzenia;
• w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych – do wysokości połowy wynagrodzenia.

Potrącenia, o których mowa wyżej w pkt 2 i 3, nie mogą w sumie przekraczać połowy wynagrodzenia, a łącznie z potrąceniami, o których mowa w pkt 1 – trzech piątych wynagrodzenia.

Przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania. Takiego ograniczenia potrąceń nie ma w przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych.

Zajęcie komornicze przy rozwiązaniu umowy w trakcie miesiąca

W myśl art. 85 kp wypłaty wynagrodzenia za pracę dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie. Wynagrodzenie płatne jest z dołu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego. Jeżeli ustalony dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę jest dniem wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłaca się w dniu poprzedzającym. Składniki wynagrodzenia za pracę, przysługujące pracownikowi za okresy dłuższe niż jeden miesiąc, wypłaca się z dołu w terminach określonych w przepisach prawa pracy. Pracodawca jest obowiązany wypłacać wynagrodzenie w miejscu, terminie i czasie określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy (art. 86 § 1 kp).

Kodeks pracy nie określa, kiedy dokładnie należy wypłacić pracownikowi wynagrodzenie za ostatni miesiąc trwania stosunku pracy, gdy dochodzi do rozwiązania umowy o pracę w trakcie miesiąca kalendarzowego (tj. bez przepracowania ostatniego miesiąca w całości). W grę mogą zatem wchodzić dwie możliwości:

• wypłata w terminie wynikającym z przepisów art. 85 i 86 kp albo
• wypłata w dniu ustania stosunku pracy.

Za właściwsze należy uznać drugie z wymienionych rozwiązań jako korzystniejsze dla pracownika.

W przypadku zajęcia komorniczego wynagrodzenia za pracę stosownego potrącenia dokonuje się w dniu jego wypłaty. Należy przy tym podkreślić, że nawet gdyby wynagrodzenie zostało wypłacone po rozwiązaniu stosunku pracy, obowiązek dokonania potrącenia nadal ciąży na pracodawcy, gdyż z dniem rozwiązania umowy o pracę, wynagrodzenie za pracę nie traci swojego charakteru (pozostaje wynagrodzeniem za pracę).

Przykład 1.

Pracodawca i pracownik rozwiązali stosunek pracy za porozumieniem stron z 15 sierpnia. Pracodawca w ostatnim dniu zatrudnienia (15 sierpnia) potrącił z wynagrodzenia pracownika za sierpień kwotę na poczet należności, której dotyczy zajęcie komornicze wynagrodzenia.

Potrącenie z zasiłku chorobowego

Jak stanowi art. 833 § 5 Kodeksu postępowania cywilnego, do egzekucji ze świadczeń pieniężnych przysługujących z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (w tym zasiłku chorobowego) stosuje się przepisy o egzekucji ze świadczeń przewidzianych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, czyli art. 139–144 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Nie ma przy tym znaczenia, kto jest płatnikiem zasiłku chorobowego – ZUS czy pracodawca.

Potrącenia z zasiłku chorobowego dokonywane w ramach egzekucji komorniczej wspomniana ustawa dzieli na dwie grupy:

1. należności alimentacyjne, należności z tytułu świadczeń z funduszu alimentacyjnego wypłaconych osobie uprawnionej na podstawie Ustawy z dnia 7 września 2007 roku o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, należności likwidatora funduszu alimentacyjnego powstałych z tytułu świadczeń alimentacyjnych wypłaconych na podstawie Ustawy z dnia 18 lipca 1974 roku o funduszu alimentacyjnym oraz należności z tytułu wypłaconej zaliczki alimentacyjnej wypłacone osobie uprawnionej na podstawie Ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 roku o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej;

2. należności pozostałe.

Potrącenia te mogą być dokonywane w następujących granicach:

• świadczeń alimentacyjnych, o których mowa wyżej w pkt 1 – do wysokości 60% świadczenia (np. zasiłku chorobowego);
• należności egzekwowanych związanych z odpłatnością za pobyt w domach pomocy społecznej, w zakładach opiekuńczo-leczniczych i w zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych – do wysokości 50% świadczenia;
• innych egzekwowanych należności – do wysokości 25% świadczenia.

W przypadku zbiegu potrąceń sum egzekwowanych na poczet należności wymienionych w pkt 1 i 2, w zależności od szczegółowej konfiguracji danego zbiegu, ustawa określa granice potrącenia na różnych poziomach: 70%, 60%, 50% oraz 25% świadczenia.

Ustawa przewiduje również kwoty wolne od potrąceń. Ich wysokość ustala na dany rok Prezes ZUS-u w komunikatach publikowanych w Monitorze Polskim.

Zajęcia komornicze wynagrodzenia za pracę oraz zasiłku chorobowego są najczęściej stosowanymi środkami egzekucji świadczeń pieniężnych, ze względu na powszechność tych form uzyskiwania dochodów przez osoby będące dłużnikami oraz związaną z tym skuteczność egzekucji.