Zajęcie pasa drogowego może również służyć celom, które nie są związane bezpośrednio z budową czy przebudową drogi. Wówczas uprawniony do jego zajęcia jest zobowiązany do wystąpienia do zarządcy drogi celem wydania odpowiedniego zezwolenia określającego liczbę dni, o które wnioskuje wnioskodawca, ilość zajętego pasa drogowego, opłatę za to zajęcie. Czy za zajęcie pasa drogowego ponad termin zawarty w zezwoleniu organ może nałożyć karę administracyjną? Odpowiedź poniżej.
Udzielenie zezwolenia na zajęcie pasa drogowego
Zgodnie z art. 40 ust. 1 ustawy o drogach publicznych zajęcie pasa drogowego na cele niezwiązane z budową, przebudową, remontem, utrzymaniem i ochroną dróg wymaga zezwolenia zarządcy drogi, wydanego w drodze decyzji administracyjnej – zezwolenie nie jest wymagane w przypadku zawarcia umowy, o której mowa w art. 22 ust. 2, 2a lub 2c.
Zezwolenie dotyczy:
- prowadzenia robót w pasie drogowym;
- umieszczania w pasie drogowym liniowych urządzeń obcych;
- umieszczania w pasie drogowym urządzeń obcych innych niż wymienione w pkt 2 oraz reklam;
- zajęcia pasa drogowego na prawach wyłączności w celach innych niż wymienione w pkt 1–3.
Opłatę za zajęcie pasa drogowego w celu, o którym mowa w pkt 1 i 4, ustala się jako iloczyn liczby metrów kwadratowych zajętej powierzchni pasa drogowego, stawki opłaty za zajęcie 1 metra kwadratowego pasa drogowego i liczby dni zajmowania pasa drogowego, przy czym zajęcie pasa drogowego przez okres krótszy niż 24 godziny jest traktowane jak zajęcie pasa drogowego przez 1 dzień.
Opłatę za zajęcie pasa drogowego w celu, o którym mowa w pkt 2, ustala się jako iloczyn liczby metrów kwadratowych powierzchni pasa drogowego zajętej przez rzut poziomy liniowego urządzenia obcego i stawki opłaty za zajęcie 1 metra kwadratowego pasa drogowego pobieranej za każdy rok umieszczenia liniowego urządzenia obcego w pasie drogowym, przy czym za umieszczenie liniowego urządzenia obcego w pasie drogowym lub na drogowym obiekcie inżynierskim przez okres krótszy niż rok opłata obliczana jest proporcjonalnie do liczby dni umieszczenia liniowego urządzenia obcego w pasie drogowym lub na drogowym obiekcie inżynierskim.
Opłatę za zajęcie pasa drogowego w celu, o którym mowa w pkt 3, ustala się jako iloczyn liczby metrów kwadratowych powierzchni pasa drogowego zajętej przez rzut poziomy urządzenia obcego innego niż wymienione w ust. 2 pkt 2 albo powierzchni reklamy, liczby dni zajmowania pasa drogowego i stawki opłaty za zajęcie 1 metra kwadratowego pasa drogowego.
Stawka opłaty za zajęcie pasa drogowego
Minister właściwy do spraw transportu w drodze rozporządzenia ustala, z uwzględnieniem przepisów o pomocy publicznej, dla dróg, których zarządcą jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, wysokość stawek opłaty za zajęcie 1 metra kwadratowego pasa drogowego. Stawki opłaty, o których mowa w art. 40 ust. 4 i 6 ustawy o drogach publicznych, nie mogą przekroczyć 10 zł za 1 dzień zajmowania pasa drogowego, a stawka opłaty, o której mowa w ust. 5 ww. ustawy, nie może przekroczyć 200 zł, z tym że w odniesieniu do obiektów i urządzeń infrastruktury telekomunikacyjnej stawki opłaty, o których mowa w ust. 4 i 6, nie mogą przekroczyć 0,20 zł za jeden dzień zajmowania pasa drogowego, a stawka opłaty, o której mowa w ust. 5, nie może przekroczyć 20 zł.
Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, w drodze uchwały, ustala dla dróg, których zarządcą jest jednostka samorządu terytorialnego, wysokość stawek opłaty za zajęcie 1 metra kwadratowego pasa drogowego. Stawki opłaty, o których mowa w art. 40 ust. 4 i 6 ustawy o drogach publicznych, nie mogą przekroczyć 10 zł za jeden dzień zajmowania pasa drogowego, a stawka opłaty, o której mowa w ust. 5 ww. ustawy, nie może przekroczyć 200 zł, z tym że w odniesieniu do obiektów i urządzeń infrastruktury telekomunikacyjnej stawki opłaty, o których mowa w ust. 4 i 6, nie mogą przekroczyć 0,20 zł za jeden dzień zajmowania pasa drogowego, a stawka opłaty, o której mowa w ust. 5, nie może przekroczyć 20 zł.
Przy ustalaniu stawek, o których mowa powyżej, uwzględnia się:
- kategorię drogi, której pas drogowy zostaje zajęty;
- zajętą część drogi;
- procentową wielkość zajmowanej szerokości jezdni;
- rodzaj zajęcia pasa drogowego;
- rodzaj urządzenia obcego umieszczonego w pasie drogowym.
Kara administracyjna za zajęcie pasa drogowego
Zgodnie z art. 40 ust. 12 ustawy o drogach publicznych za zajęcie pasa drogowego:
- bez zezwolenia zarządcy drogi lub bez zawarcia umowy, o której mowa w art. 22 ust. 2, 2a lub 2c;
- z przekroczeniem terminu zajęcia określonego w zezwoleniu zarządcy drogi lub w umowie, o której mowa w art. 22 ust. 2, 2a lub 2c;
- o powierzchni większej niż określona w zezwoleniu zarządcy drogi lub w umowie, o której mowa w art. 22 ust. 2, 2a lub 2c
– zarządca drogi wymierza, w drodze decyzji administracyjnej, karę pieniężną w wysokości 10-krotności opłaty ustalanej zgodnie z art. 40 ust. 4–6 ustawy o drogach publicznych.
Ustawową przesłanką nałożenia kary pieniężnej jest faktyczne zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia (por. wyrok NSA z 25 września 2020 roku, sygn. akt II GSK 3900/17). W uzupełnieniu tego stanowiska nie należy pominąć konkluzji płynących z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 23 lutego 2022 roku (sygn. akt: II GSK 2680/21), który stwierdził, że elementem koniecznym do zastosowania dyspozycji art. 40 ust. 12 udp jest jednoznacznie stwierdzenie przez organ administracji stanu faktycznego polegającego na zajęciu pasa drogowego, bez wymaganego prawem zezwolenia.
W postępowaniu dotyczącym nałożenia kary pieniężnej za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia to organ ma udowodnić, jakie są granice pasa drogowego oraz jaka powierzchnia, w jakim okresie i przez kogo została zajęta bez zezwolenia. Strona może, ale nie musi, podejmować obronę. Jeżeli organ środkami przewidzianymi przez Kodeks postępowania administracyjnego dowiedzie wskazanych wyżej okoliczności, a strona nie przedstawi żadnego przeciwdowodu, ustalenia organu dotyczące istnienia przesłanek nałożenia kary można uznać za poprawne.
Warunkiem nałożenia kary jest stwierdzenie, że wcześniej pas drogowy był zajmowany na podstawie zezwolenia zarządcy drogi i mimo upływu terminu określonego w tym zezwoleniu nadal jest zajmowany. Nałożenie kary pieniężnej jest w takim przypadku obligatoryjne. Okolicznościami istotnymi, podlegającymi ustaleniu, w postępowaniu w sprawie nałożenia kary pieniężnej za zajęcie pasa drogowego z przekroczeniem terminu zajęcia określonego w zezwoleniu zarządcy drogi są więc: zajęcie pasa drogowego, posiadanie wcześniejszego zezwolenia na zajęcie pasa drogowego, którego termin ważności upłynął, brak zezwolenia na zajęcie tego pasa na kolejny okres, powierzchnia zajętego pasa drogowego oraz liczba dni zajmowania pasa drogowego.
Niestety, ale nie ma przepisu prawa, który uwalniałby od odpowiedzialności administracyjnej za zajęcie pasa drogowego lub pozwalał na miarkowanie kary z uwagi na upływ czasu między stwierdzeniem istnienia obiektu posadowionego w pasie drogowym bez zezwolenia a datą wszczęcia postępowania w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej za zajęcie pasa drogowego bez zezwolenia zarządcy drogi. Zatem niezależnie od tego, czy organ wszczął postępowania bezzwłocznie, czy też z jakichkolwiek przyczyn zwlekał ze wszczęciem postępowania, to za każdy dzień bezprawnego zajęcia pasa drogowego należy wymierzyć karę.
