Organy administracji publicznej powinny załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki. W praktyce niestety spora część osób zbyt długo czeka na ich rozstrzygnięcie, skutkiem czego przez wiele miesięcy nie można uzyskać potrzebnej decyzji administracyjnej. Taka praktyka pojawia się również przy sprawach z zakresu wydawania zezwoleń na pracę dla cudzoziemców. Istnieje jednak sposób na przyspieszenie postępowania administracyjnego, a jest nim skarga na bezczynność organu.
Termin załatwienia sprawy administracyjnej
Podstawowym aktem prawnym regulującym czas załatwiania spraw administracyjnych jest Kodeks postępowania administracyjnego (kpa). Zgodnie z treścią jego art. 35 § 1–4 organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki. Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów przedstawionych przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu na faktach i dowodach powszechnie znanych albo znanych z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, albo możliwych do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ.
Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, natomiast w postępowaniu odwoławczym – w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania. Załatwienie sprawy w postępowaniu uproszczonym powinno nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie miesiąca od dnia wszczęcia postępowania.
Pamiętajmy, że przepisy szczególne mogą określać inne terminy niż określone powyżej. W przypadku wydawania zezwoleń na pracę dla cudzoziemca stosujemy jednak terminy wskazane w Kodeksie postępowania administracyjnego – a więc miesięczny lub maksymalnie 2-miesięczny termin na wydanie odpowiedniej decyzji.
Skarga na bezczynność organu
Jeśli urząd spóźnia się z wydaniem decyzji w sprawie dotyczącej zezwolenia na pracę dla cudzoziemca, wnioskodawca może złożyć skargę na bezczynność organu administracyjnego. Pamiętajmy jednak, że będzie to dopuszczalne dopiero po upływie:
- miesiąca od dnia złożenia wniosku – gdy urząd nie informował w tym czasie o konieczności przedłużenia czasu trwania postępowania administracyjnego z uwagi na skomplikowanie danej sprawy;
- dwóch miesięcy od dnia złożenia wniosku – gdy urząd przed upływem miesiąca od dnia wszczęcia postępowania administracyjnego poinformował wnioskodawcę o konieczności przedłużenia czasu trwania postępowania administracyjnego z uwagi na skomplikowanie danej sprawy.
Wcześniejsze złożenie skargi na bezczynność organu będzie bezskuteczne – organ administracyjny po prostu nie uwzględni takiego pisma.
Skarga na bezczynność organu powinna zostać poprzedzona ponagleniem, które funkcjonuje na podstawie art. 37 kpa. Zgodnie z tą regulacją stronie toczącego się postępowania służy prawo do wniesienia ponaglenia, jeżeli:
- nie załatwiono sprawy w terminie określonym w obowiązujących przepisach;
- postępowanie jest prowadzone dłużej, niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy.
Ponaglenie wnosi się do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie albo do organu prowadzącego postępowanie – jeżeli nie ma organu wyższego stopnia.
Jeśli organ pomimo złożonego ponaglenia w dalszym ciągu nie załatwi danej sprawy, dopiero wówczas strona może skorzystać z prawa do złożenia skargi na bezczynność. W przeciwnym wypadku skarga taka nie zostanie uwzględniona.
Przykład 1.
Spółka X złożyła wniosek o wydanie zezwolenia na pracę dla cudzoziemca, którego chce zatrudnić. Po miesiącu nie wydano żadnej decyzji, organ administracyjny nie informował także o konieczności przedłużenia czasu toczącego się postępowania. Po upływie kolejnego miesiąca spółka postanowiła wnieść skargę na bezczynność organu, jednak nie składała wcześniej ponaglenia na podstawie art. 37 kpa. W tej sytuacji złożona skarga nie zostanie uznana, ponieważ nie doszło do złożenia obowiązkowego ponaglenia administracyjnego. Spółka powinna skorzystać więc najpierw z tej instytucji, a dopiero gdy okaże się ona bezskuteczna, będzie mogła złożyć skargę na bezczynność organu.
Wymogi formalne skargi na bezczynność organu
Wiemy już, że każda skarga na bezczynność organu musi być poprzedzona złożonym ponagleniem w danej sprawie. Jeśli ponaglenie okaże się skuteczne, skarga nie będzie konieczna.
W jakim terminie można wnieść skargę na bezczynność organu? Tak naprawdę już na drugi dzień po tym, jak zostało złożone ponaglenie – ustawodawca nie wymaga, aby strona postępowania administracyjnego czekała na rozstrzygnięcie złożonego przez siebie ponaglenia. Nigdy jednak nie wolno składać omawianych skarg przed wysłaniem ponaglenia.
Skarga powinna zawsze być sporządzona na piśmie, może ją złożyć każda ze stron toczącego się postępowania. Nie istnieje tutaj jednak żaden końcowy termin, w którym można dokonać takiej czynności – skarga na bezczynność może być złożona w każdej chwili po złożeniu ponaglenia (zarówno na drugi dzień, jak i wiele miesięcy później). Powinna zostać złożona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego za pośrednictwem organu, który zajmuje się daną sprawą. W przypadku przewlekłości przy wydawaniu zezwolenia na pracę dla cudzoziemca skargę adresujemy więc do właściwego WSA, jednak wysyłamy ją do starosty zajmującego się daną sprawą. Niezależnie od rodzaju sprawy, w której jest wnoszona, podlega ona stałej opłacie w wysokości 100 zł – uiszczamy ja na konto WSA, do którego adresowane jest dane pismo. Właściwym WSA będzie oczywiście sąd znajdujący się w pobliżu starostwa zajmującego się sprawą.
Skarga na bezczynność organu – procedura
Starosta, który otrzyma skargę na bezczynność organu, nie kieruje jej od razu do właściwego WSA. Ma on 30 dni na rozpatrzenie złożonego pisma i może je uznać w całości (w skomplikowanych sprawach termin ten można przedłużyć nawet do 60 dni). Jeśli dojdzie do takiej sytuacji, skarga w ogóle nie zostanie przekazana do sądu, a strona postępowania osiągnie swój cel i uzyska wnioskowane zezwolenie na pracę dla cudzoziemca. Jeśli jednak starosta nie uzna złożonej skargi za uzasadnioną, przekaże całą sprawę do WSA. Informacja o podjętym rozstrzygnięciu musi być oczywiście przekazana skarżącemu w formie pisemnej.
WSA, które otrzyma omawianą skargę do rozpatrzenia, zbada całą sprawę i wyda ostateczne rozstrzygnięcie. Postępowania z tego zakresu nie wymagają przeprowadzania rozpraw, więc strona nie będzie wzywana do osobistego stawiennictwa w sądzie. Rozstrzygnięcie, które uwzględni złożoną skargę, będzie skutkowało koniecznością szybkiego wydania wnioskowanego zezwolenia na pracę przez organ. Dodatkowo sąd ma możliwość nałożenia grzywny na starostę, który zbyt długo rozpoznawał daną sprawę. WSA może także odmówić uznania skargi, w tej sytuacji sprawa wraca do starostwa, a strona będzie musiała dalej czekać na uzyskanie właściwej decyzji.
Celem skargi na bezczynność organu określonym w art. 149 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi jest wymuszenie na organie określonych w przepisach zachowań, polegających w szczególności na zobowiązaniu organu do wydania aktu w określonym terminie, bądź też do zobowiązania organu do stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Oceny bezczynności podmiotu zobowiązanego do udzielenia wnioskowanej informacji publicznej dokonuje się według stanu faktycznego na dzień orzekania przez sąd administracyjny. Sąd zobowiązany jest badać, czy w dacie wniesienia skargi, a następnie w dacie zamknięcia rozprawy organ pozostawał w bezczynności. Ma zatem obowiązek uwzględniania zdarzeń, które powodują, że ewentualne zobowiązanie do wyeliminowania bezczynności staje się zbędne lub nawet niedopuszczalne. Jeżeli więc przed dniem orzekania w sprawie ze skargi na bezczynność organu, organ choćby z przekroczeniem ustawowego terminu wydał decyzję, oznacza to, że nie pozostaje on w stanie bezczynności i sąd nie może zobowiązać organu do wydania decyzji, która została podjęta przed dniem rozpoznania przez sąd skargi. Celem bowiem skargi do sądu administracyjnego na bezczynność jest doprowadzenie do wydania przez organ decyzji kończącej postępowanie.
Skarga na bezczynność organu przy wydawaniu zezwolenia na pracę – podsumowanie
Skarga na bezczynność organu ma za zadanie usprawnić pracę organów administracyjnych, może być składana także w sprawach z zakresu wydawania zezwoleń na pracę dla cudzoziemców. Przed złożeniem skargi do właściwego WSA konieczne jest złożenie ponaglenia do organu zajmującego się daną sprawą. Po uwzględnieniu skargi sąd zobowiązuje organ do wydania stosownej decyzji administracyjnej, może także nałożyć na niego grzywnę za opieszałość w działaniu.
