Podejmowanie ryzyka jest jedną z czynności, która zdarza się czasem w naszym codziennym życiu. Dotyczy to zarówno życia społecznego, jak również życia zawodowego np. w przypadku prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Bowiem jak wiadomo prowadzenie własnej firmy wiąże się zawsze z podejmowaniem, jak również kalkulacją ryzyka. Wynika to między innymi z natury człowieka, która podpowiada, że należy się zabezpieczać przed ryzykiem, by przewidzieć skutki wykonanych w przyszłości działań. W niniejszym artykule przedstawiamy, czym jest zarządzanie ryzykiem oraz wyjaśniamy jakie korzyści przynosi w firmie!
Zarządzanie ryzykiem - definicja
W pierwszej kolejności, aby prawidłowo wskazać definicję zarządzania ryzykiem, należy poznać znaczenie samego słowa ryzyko. Otóż jest to prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia, które będzie miało niekorzystny wpływ na realizację założonych celów, np. na działania w prowadzoną firmę. Co ciekawe ryzyka mogą mieć swoje źródło wewnątrz jednostki, jak również w środowisku, w jakim jednostka funkcjonuje.
Natomiast zarządzanie ryzykiem według broszury „Zarządzanie Ryzykiem – Informacje ogólne” wydanej przez Departament Audytu Sektora Finansów Publicznych, to „proces realizowany zarówno przez kierownictwo jednostki, jak i jej pracowników, uwzględniony w strategii działania i dotyczący całej jednostki. Celem zarządzania ryzykiem jest identyfikacja potencjalnych zdarzeń, które mogą wywrzeć wpływ na jednostkę (realizację jej celów), utrzymanie ryzyka w ustalonych granicach oraz rozsądne, a więc nie dające 100% gwarancji, zapewnienie realizacji celów organizacji”.
Wyróżnić należy, że zarządzanie ryzykiem zostało podzielone na cztery następujące po sobie etapy:
-
identyfikacja ryzyka - polega ona między innymi na określeniu rodzaju i przyczyn ryzyka, scharakteryzowaniu i zidentyfikowaniu rodzajów ryzyka, stwierdzeniu potencjalnych następstw oraz wskazaniu podmiotów objętych ryzykiem;
-
pomiar ryzyka - polega na ustaleniu hierarchii ryzyka w działalności, co wymaga dokładnego sklasyfikowania ryzyka. Dzięki czemu możliwe jest określenie wystąpienia ryzyka i wartości straty związanej z jego realizacją;
-
sterowanie ryzykiem - odbywa się poprzez określenie priorytetów, dobranie właściwych narzędzi oraz metod, ocenie i komunikacji strategii neutralizowania czy zapobieganiu ryzyku. W tym punkcie ważne jest przede wszystkim wykorzystanie najlepszej kombinacji działań;
-
monitorowanie i kontrolowanie ryzyka - zwiąże się między innymi ze sprawdzaniem oraz oceną skuteczności podjętych działań, monitorowaniem rodzajów ryzyka. Co istotne w tym etapie niezbędne jest wprowadzenie zmian, bądź wprowadzenie nowych procesów zarządzania ryzykiem oraz konsekwentnie ich stosowanie.
Przykładowy rejestr źródeł ryzyka w małych i średnich przedsiębiorstwach
Na podstawie wielu badań, audytów czy procesów zostały wyróżnione najczęstsze źródła ryzyk wśród małych i średnich przedsiębiorstw. W poniższej tabeli przedstawione są źródła ryzyka, w podziale na różne czynniki:
| Kryteria | Źródło ryzyka |
| Zarządzanie firmą |
|
| Ryzyka IT |
|
| Zasoby ludzkie |
|
| Przestępstwa/ |
|
| Czynniki finansowe |
|
Zarządzanie ryzykiem - planowanie reakcji na ryzyko
Przedsiębiorstwo w celu utrzymania ryzyka na optymalnym poziomie, musi podjąć pewne działania, które polegają na usunięciu czy unikaniu ryzyka, bądź na jego podjęciu w celu uzyskania lepszych efektów. Dodatkowo zarządzanie ryzykiem może polegać na zmianie prawdopodobieństwa, oraz próbie zmian skutków czy konsekwencji ryzyka. Utrzymanie ryzyka na odpowiednim poziomie, możliwe jest dzięki jego zaakceptowaniu poprzez świadomą decyzję.
Przykładowo, jeśli w przedsiębiorstwie zostało ocenione powstałe ryzyko jako nie szczególnie istotne, wówczas będzie uznawane jako ryzyko na akceptowanym poziomie. W związku z czym możliwe jest, że w przedsiębiorstwie nie zostaną podjęte kroki w celu jego likwidacji poprzez świadomą decyzję właściwych osób np. członków zarządu.
Stosowane w działalności mechanizmy kontrolne, powinny stanowić odpowiedź na konkretne ryzyko. Nie ma zamkniętego katalogu mechanizmów kontrolnych, jednakże najczęściej występującymi są:
-
wprowadzenie mechanizmów ochronnych systemów informatycznych oraz zasobów,
-
ciągłość prowadzenia działalności,
-
nadzór oraz dokumentowanie systemu kontroli zarządczej,
-
szczegółowe mechanizmy kontroli dotyczące operacji finansowych i gospodarczych.
Reasumując, wdrożone w firmie zarządzanie ryzykiem nie musi się wiązać z koniecznością wprowadzenia nowych lub zmiany starych procedur. Jednakże przedsiębiorca, który chce zmniejszyć ryzyko, bądź je wyeliminować, co do zasady powinien spróbować starać się znaleźć coraz bardziej innowacyjne rozwiązania zarządzania ryzykiem.
Jakie korzyści niesie ze sobą zarządzanie ryzykiem?
W sytuacji, gdy w firmie zostanie wdrożony i utrzymany na odpowiednim poziomie system zarządzania ryzykiem, można liczyć się z odniesieniem pewnych korzyści, którymi są:
-
zwiększenie prawdopodobieństwa osiągnięcia celów;
-
udoskonalenie mechanizmu kontroli, identyfikacji zagrożeń i szans;
-
udoskonalenie sprawozdawczości finansowej (w przypadku pełnych ksiąg);
-
minimalizacja strat - lepsze przeciwdziałanie stratą;
-
doskonalenie ładu organizacji;
-
poprawienie się operacyjnej skuteczności i efektywności;
-
doskonalenie prowadzenia firmy, aktywniejsze zarządzanie firmą czy ustosunkowanie solidnych fundamentów dla podejmowania decyzji i planowania.
