Bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania można zaskarżyć, wnosząc ponaglenie, a następnie skargę do WSA. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się jakimi przepisami regulowana jest skarga na bezczynność organu!
Terminy załatwiania spraw przez organy administracji
Organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki.
Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów przedstawionych przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub na podstawie faktów i dowodów powszechnie znanych albo znanych z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ.
Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowane – nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, a w postępowaniu odwoławczym – w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania.
Załatwienie sprawy w postępowaniu uproszczonym powinno nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie miesiąca od dnia wszczęcia postępowania.
Przykład 1.
Czy do terminu załatwienia sprawy wlicza się wszystkie okresy przypadające po wszczęciu postępowania?
Nie, do terminów określonych w przepisach poprzedzających nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, okresów doręczania z wykorzystaniem publicznej usługi hybrydowej, o której mowa w art. 2 pkt 7 Ustawy z dnia 18 listopada 2020 roku o doręczeniach elektronicznych, okresów zawieszenia postępowania, okresu trwania mediacji oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo przyczyn niezależnych od organu.
O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie organ administracji publicznej jest obowiązany zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki, wskazując nowy termin załatwienia sprawy oraz pouczając o prawie do wniesienia ponaglenia.
Ten sam obowiązek ciąży na organie administracji publicznej również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od organu.
Prawo do wniesienia ponaglenia
Stronie służy prawo do wniesienia ponaglenia, jeżeli:
- nie załatwiono sprawy w terminach określonych powyżej lub przepisach szczególnych (bezczynność);
- postępowanie jest prowadzone dłużej, niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy (przewlekłość).
Ponaglenie powinno zawierać uzasadnienie. Ponaglenie wnosi się:
- do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie,
- do organu prowadzącego postępowanie – jeżeli nie ma organu wyższego stopnia.
Organ prowadzący postępowanie jest obowiązany przekazać ponaglenie organowi wyższego stopnia bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania. Organ przekazuje ponaglenie wraz z niezbędnymi odpisami akt sprawy. Przekazując ponaglenie, organ jest obowiązany ustosunkować się do niego.
Organ rozpatrujący ponaglenie wydaje postanowienie, w którym:
- wskazuje, czy organ rozpatrujący sprawę dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania, stwierdzając jednocześnie, czy miało ono miejsce z rażącym naruszeniem prawa;
- w przypadku stwierdzenia bezczynności lub przewlekłości zobowiązuje organ rozpatrujący sprawę do załatwienia sprawy, wyznaczając termin do jej załatwienia, jeżeli postępowanie jest niezakończone;
- w przypadku stwierdzenia bezczynności lub przewlekłości zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych bezczynności lub przewlekłości, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających bezczynności lub przewlekłości w przyszłości.
W przypadku stwierdzenia bezczynności lub przewlekłości organ prowadzący postępowanie niezwłocznie załatwia sprawę oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych bezczynności lub przewlekłości, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających bezczynności lub przewlekłości w przyszłości.
Pracownik organu administracji publicznej podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa, jeżeli z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub prowadził postępowanie dłużej, niż było to niezbędne do załatwienia sprawy.
Skarga na bezczynność organu a prawo
Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje w szczególności orzekanie w sprawach skarg na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania prowadzące do:
- wydania decyzji administracyjnej;
- wydania postanowienia, na które służy zażalenie, albo kończącego postępowanie;
- postanowień wydanych w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które przysługuje zażalenie;
- wydania pisemnych interpretacji przepisów prawa podatkowego wydawanych w indywidualnych sprawach, opinii zabezpieczających i odmowy wydania opinii zabezpieczających.
Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje także orzekanie w sprawach skarg na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach dotyczących innych niż określone powyżej określone aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa podjętych w ramach postępowania administracyjnego określonego w Ustawie z dnia 14 czerwca 1960 roku – Kodeks postępowania administracyjnego oraz postępowań określonych w działach IV, V i VI Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa, oraz postępowań, do których mają zastosowanie przepisy powołanych ustaw.
Przykład 2.
W jakim terminie możliwe jest wniesienie skargi na bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania?
Skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania można wnieść w każdym czasie po wniesieniu ponaglenia do właściwego organu.
Orzeczenia sądowe w sprawach skarg na bezczynność
Sąd, uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy:
- zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu, interpretacji albo do dokonania czynności;
- zobowiązuje organ do stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa;
- stwierdza, że organ dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania.
Jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa.
Sąd może ponadto orzec o istnieniu lub nieistnieniu uprawnienia lub obowiązku, jeżeli pozwala na to charakter sprawy oraz niebudzące uzasadnionych wątpliwości okoliczności jej stanu faktycznego i prawnego.
Jak wskazuje orzecznictwo: „Zobowiązanie organu przez sąd administracyjny na podstawie przepisu art. 149 ustawy – Postępowanie przed sądami administracyjnymi do wydania decyzji lub postanowienia w żadnym wypadku nie może obejmować treści tej decyzji lub postanowienia, gdyż takie rozstrzygnięcie należy do organu i sąd nie może zastępować organu. […] Natomiast zobowiązanie organu do uznania uprawnienia lub obowiązku wynikającego z przepisów prawa na podstawie art. 149 ustawy dotyczy jedynie sytuacji, kiedy organ nie wydaje decyzji lub postanowienia, lecz inny akt administracyjny określony w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy – "Postępowanie przed sądami administracyjnymi” (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 października 2005 roku, II GSK 134/05).
Wniesienie skargi – najważniejsze informacje
Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich lub Rzecznik Praw Dziecka.
Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać:
- wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;
- oznaczenie organu, którego działania, bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania skarga dotyczy;
- określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.
Jeżeli w jednym piśmie zaskarżono więcej niż jeden akt lub czynność albo bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania, przewodniczący zarządza rozdzielenie tych skarg.
