Przedsiębiorca dokonujący sprzedaży towarów ma obowiązek w odpowiedni sposób udokumentować ten fakt. W zależności od statusu nabywcy dokumentem tym może być faktura, rachunek lub paragon. Przedmiotem naszych rozważań będzie określenie, jakim dokumentem wykazać sprzedaż towarów na rzecz stowarzyszenia nieprowadzącego działalności gospodarczej.
Status prawny stowarzyszenia
W pierwszej kolejności należy zastanowić się na pozycją prawną stowarzyszenia w obrocie gospodarczym. W tym zakresie należy sięgnąć do treści ustawy – Prawo o stowarzyszeniach, gdzie w art. 1 możemy przeczytać, że obywatele polscy realizują prawo zrzeszania się w stowarzyszeniach zgodnie z przepisami Konstytucji oraz porządkiem prawnym określonym w ustawach. W zakresie swoich celów statutowych stowarzyszenia mogą reprezentować interesy zbiorowe swoich członków wobec organów władzy publicznej.
W myśl art. 2 ww. ustawy stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności. Opiera działalność na pracy społecznej swoich członków. Do prowadzenia swych spraw stowarzyszenie może zatrudniać pracowników, w tym swoich członków.
Natomiast w świetle art. 17 ust. 1 ustawy – Prawo o stowarzyszeniach stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność po wpisie do Krajowego Rejestru Sądowego.
Dokumentowanie sprzedaży za pomocą paragonu fiskalnego
Obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących wynika z zapisu art. 111 ust. 1 ustawy VAT. Zgodnie z tym przepisem podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Ponadto, jak podaje art. 111 ust. 3a pkt 1 ustawy VAT, podatnicy prowadzący ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących są obowiązani wystawić i wydać nabywcy paragon fiskalny lub fakturę z każdej sprzedaży:
- w postaci papierowej lub
- za zgodą nabywcy w postaci elektronicznej, przesyłając ten dokument w sposób z nim uzgodniony, w tym przy użyciu systemu teleinformatycznego Szefa Krajowej Administracji Skarbowej pośredniczącego przy wydawaniu paragonów fiskalnych w postaci elektronicznej nabywcy, bez konieczności podawania jego danych osobowych.
Powyższy przepis określa generalną zasadę, z której wynika, że obowiązek prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kasy rejestrującej dotyczy wszystkich podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz określonych w nim odbiorców, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zatem jednym z podstawowych kryteriów decydujących o obowiązku stosowania do ewidencjonowania kas rejestrujących jest status nabywcy wykonywanych przez podatnika świadczeń.
Dokumentowanie sprzedaży przy pomocy rachunku
Dokumentem potwierdzającym sprzedaż może być również rachunek, który jest regulowany przepisami Ordynacji podatkowej. Z treści art. 87 Ordynacji wynika, że jeżeli z odrębnych przepisów nie wynika obowiązek wystawienia faktury, podatnicy prowadzący działalność gospodarczą są obowiązani, na żądanie kupującego lub usługobiorcy, wystawić rachunek potwierdzający dokonanie sprzedaży lub wykonanie usługi.
Podatnicy, od których zażądano rachunku przed wykonaniem usługi lub wydaniem towaru, wystawiają rachunek nie później niż w terminie 7 dni od dnia wykonania usługi lub wydania towaru. Jeżeli jednak żądanie wystawienia rachunku zostało zgłoszone po wykonaniu usługi lub wydaniu towaru, wystawienie rachunku następuje w terminie 7 dni od dnia zgłoszenia żądania. Podatnik nie ma obowiązku wystawienia rachunku, jeżeli żądanie zostało zgłoszone po upływie 3 miesięcy od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
Jednocześnie stosownie do art. 3 pkt 9 Ordynacji podatkowej, ilekroć w tej ustawie jest mowa o działalności gospodarczej, rozumie się przez to każdą działalność zarobkową w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, w tym wykonywanie wolnego zawodu, a także każdą inną działalność zarobkową wykonywaną we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, nawet gdy inne ustawy nie zaliczają tej działalności do działalności gospodarczej lub osoby wykonującej taką działalność – do przedsiębiorców.
W świetle ww. przepisu, pojęcie działalności gospodarczej w rozumieniu Ordynacji podatkowej ma szerokie znaczenie i obejmuje swoim zakresem działalność zarobkową również w sytuacji, gdy przepisy innych ustaw nie zaliczają tej działalności do działalności gospodarczej lub osoby wykonującej taką działalność – do przedsiębiorców.
Sprzedaż towarów na rzecz stowarzyszenia - dokumentowanie sprzedaży fakturą
Podkreślić należy, że właściwym dokumentem potwierdzającym sprzedaż towarów na rzecz stowarzyszenia będzie faktura. Wynika to z treści art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy VAT. W przepisie tym możemy przeczytać, że podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.
Stowarzyszenie spełnia kryterium „osoby prawnej niebędącej podatnikiem”, o której mowa w powyższym przepisie. Jak już wskazaliśmy, z chwilą wpisu stowarzyszenia do KRS uzyskuje ono osobowość prawną. Jednocześnie nie jest ono podatnikiem podatku VAT, ponieważ zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy VAT, podatnikiem jest podmiot prowadzący działalność gospodarczą.
Tymczasem w myśl art. 15 ust. 2 ustawy VAT działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Natomiast stowarzyszenie prowadzi działalność niezarobkową.
Warto też dodać, że na mocy art. 106b ust. 2 ustawy VAT podatnik nie jest obowiązany do wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku. Jednakże na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż zwolnioną, jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.
Przykład 1.
Pan Adam prowadzi działalność gospodarczą zwolnioną podmiotowo od VAT i sprzedaż towar na rzecz stowarzyszenia wpisanego do KRS. Czy ma obowiązek wystawienia faktury?
Pan Adam może nie wystawiać faktury w zakresie czynności zwolnionych od VAT (choć dobrowolnie może też taką fakturę wystawić). Jeżeli jednak w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar, stowarzyszenie zwróci się z żądaniem wystawienia faktury, to będzie miał taki obowiązek.
Sprzedaż towarów na rzecz stowarzyszenia - podsumowanie
Reasumując sprzedaż towarów na rzecz stowarzyszenia, należy wskazać, że w tym przypadku podatnicy podatku VAT (zarówno czynni, jak i zwolnieni od tego podatku) powinni udokumentować ten fakt fakturą.
Polecamy:
