Amortyzacja dzieła sztuki - czy jest możliwa?

Środki trwałe najczęściej służą przedsiębiorcom do prowadzenia działalności gospodarczej. Ta wiąże się bowiem z gromadzeniem majątku, który jest wykorzystywany podczas jej realizowania. Oczywiście nie wszystkie zakupy możemy zaliczyć do środków trwałych. Czy amortyzacja dzieła sztuki jest możliwa?

Co podlega amortyzacji?

W myśl art. 22 ust. 1 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1426, z późn. zm.) – dalej ustawa o PIT – kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.

Amortyzacji podlegają stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania:

1. budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością;
2. maszyny, urządzenia i środki transportu;
3. inne przedmioty – o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1, zwane środkami trwałymi.

Za wartość początkową środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, z uwzględnieniem ust. 2–18, uważa się:

• w razie odpłatnego nabycia – cenę ich nabycia;
• w razie nabycia w drodze spadku, darowizny lub w inny nieodpłatny sposób – wartość rynkową z dnia nabycia, chyba że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu określa tę wartość w niższej wysokości.

Przypomnijmy, że za cenę nabycia uważa się kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej do używania, a w szczególności o koszty transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze, montażu, instalacji i uruchomienia programów oraz systemów komputerowych, opłat notarialnych, skarbowych i innych, odsetek, prowizji, oraz pomniejszoną o podatek od towarów i usług, z wyjątkiem przypadków, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami podatek od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego albo podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty należnego podatku o podatek naliczony albo zwrot różnicy podatku w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. W przypadku importu cena nabycia obejmuje cło i podatek akcyzowy od importu składników majątku.

Kiedy amortyzacja jest kosztem podatkowym?

Warunkiem uznania wydatku poniesionego przez podatnika za koszt uzyskania przychodów jest spełnienie następujących przesłanek:

1. został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik);
2. jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona;
3. pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą;
4. poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów;
5. został właściwie udokumentowany;
6. nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych wydatki na nabycie środków trwałych oraz wartości materialnych i prawnych nie są jednorazowo zaliczane do kosztów uzyskania przychodów. W związku z tym, że składniki majątku wykorzystywane są przez podatników w dłuższym okresie, a nie tylko w roku ich nabycia, ustawa przewiduje zasadę, że wydatki zalicza się do kosztów sukcesywnie, w miarę ich zużycia.

Co istotne, kosztem uzyskania przychodów są odpisy z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (odpisy amortyzacyjne) dokonywane wyłącznie zgodnie z art. 22a–22o, z uwzględnieniem art. 23. Tym samym tylko odpisy amortyzacyjne są kosztem, jeśli dokonuje się ich zgodnie z ustawą. Czyli ustawodawca nie pozwala na swobodne naliczenie odpisów amortyzacyjnych.

Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, z zastrzeżeniem art. 22k, począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym środek ten lub wartość wprowadzono do ewidencji (wykazu), z zastrzeżeniem art. 22e, do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór; suma odpisów amortyzacyjnych obejmuje również odpisy, których zgodnie z art. 23 ust. 1 nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Czy amortyzacja dzieła sztuki jest możliwa?

Przedsiębiorcy posiadający obecnie wolne środki finansowe nie chcą ich trzymać na lokatach bankowych ze względu na praktycznie brak oprocentowania.

Przedsiębiorcy lokują wolne środki finansowe w złoto, nieruchomości, wirtualne waluty czy akcje.

Coraz bardziej popularną formą inwestowania są dzieła sztuki. W tym przypadku są one zazwyczaj kupowane w celu trzymania ich przez kilka lat. W związku z tym podatnicy zastanawiają się, czy dzieła sztuki mogą zaliczyć do środków trwałych.

Przykład 1

Podatnik dokonał nabycia obrazu znanego polskiego artysty młodego pokolenia. Obraz jest cenny, podatnik zapłacił za niego 37 000 zł. Będzie wisiał w jego gabinecie. Nabywca na razie nie przewiduje jego sprzedaży. Czy obraz możemy zaliczyć do środków trwałych?

Abyśmy mogli uznać coś za środek trwały, dany obiekt musi spełniać łącznie następujące przesłanki:

• stanowić własność lub współwłasność podatnika;
• zostać przez niego nabyty lub wytworzony we własnym zakresie;
• musi być kompletny i zdatny do użytku;
• musi być wykorzystywany przez podatnika na potrzeby prowadzonej przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej lub oddany w najem, dzierżawę lub leasing;
• przewidywany okres jego używalności w prowadzonej przez podatnika działalności musi być dłuższy niż rok.

Przypomnijmy, iż podatnicy mogą nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od składników majątku, których wartość początkowa określona zgodnie z ustawą nie przekracza 10 000 zł; wydatki poniesione na ich nabycie stanowią wówczas koszty uzyskania przychodów w miesiącu oddania ich do używania. Tym samym na pewno mamy tutaj do czynienia ze środkiem trwałym. Jego wartość wskazuje, iż abyśmy mogli zaliczyć go do kosztów, musimy dokonywać odpisów amortyzacyjnych.

Tutaj jednak należy przypomnieć, że amortyzacji nie podlegają:

1. grunty i prawa wieczystego użytkowania gruntów;
2. budynki mieszkalne wraz ze znajdującymi się w nich dźwigami lub lokale mieszkalne służące prowadzonej działalności gospodarczej lub wydzierżawiane albo wynajmowane na podstawie umowy, jeżeli podatnik nie podejmie decyzji o ich amortyzowaniu;
3. dzieła sztuki i eksponaty muzealne;
4. wartość firmy, jeżeli powstała ona w sposób inny niż określony w art. 22b ust. 2 pkt 1;
5. składniki majątku, które nie są używane na skutek zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej albo zaprzestania działalności, w której były one używane; w tym przypadku składniki nie podlegają amortyzacji od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawieszono albo zaprzestano prowadzenie tej działalności.