Zbycie przedsiębiorstwa jest uregulowane w Kodeksie cywilnym, który definiuje pojęcie przedsiębiorstwa i reguluje wymogi odnośnie do umowy sprzedaży mającej za przedmiot przedsiębiorstwo. Przeczytaj poniższy artykuł i sprawdź, na co warto zwrócić uwagę, aby zakup przedsiębiorstwa był bezpieczny!
Zakup przedsiębiorstwa – co tak naprawdę kupujesz?
Zgodnie z Kodeksem cywilnym przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.
Obejmuje ono w szczególności:
oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
koncesje, licencje i zezwolenia;
patenty i inne prawa własności przemysłowej;
majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
tajemnice przedsiębiorstwa;
księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Podkreśla się także, że co prawda można wyłączać poszczególne składniki przedsiębiorstwa spod zbycia tak długo, jak przedmiot przeniesienia nadal będzie przedsiębiorstwem. Sąd Najwyższy wskazuje w tym zakresie, że:
W orzecznictwie podkreśla się jednak, że: „To strony dokonujące danej czynności prawnej powinny wyłączyć niektóre składniki wchodzące w skład przedsiębiorstwa, poprzez wyraźne zaznaczenie ich w umowie, o ile taka jest ich wola, jakkolwiek ograniczona poprzez wymóg zachowania możliwości kontynuowania działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. Przepis art. 55[2] Kodeksu cywilnego ma bowiem charakter dyspozytywny. Skoro strony czynności prawnej obejmującej przedsiębiorstwo nie wyłączyły żadnego z jego składników, należy przyjąć, że czynność ta obejmuje wszystkie składniki, które w chwili tej czynności stanowiły składnik przedsiębiorstwa, nawet jeśli jakiegoś składnika w umowie czy wykazie, nie wymieniono” – wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie – I Wydział Cywilny z 25 stycznia 2013 roku (I ACa 1323/12).
Jak określić w umowie, co konkretnie podlega zbyciu?
W umowie zbycia przedsiębiorstwa należy określić przedmiot transakcji. W praktyce można tego dokonać na trzy sposoby:
określając szczegółowo i konkretnie, jakie składniki przedsiębiorstwa podlegają zbyciu;
wskazując jedynie ogólnie, że zbyciu podlega przedsiębiorstwo o określonych danych ewidencyjnych oraz wskazać przykładowe wyliczenie kluczowych składników tego przedsiębiorstwa;
wskazując na przedsiębiorstwo, które podlega przeniesieniu oraz wyliczając składniki, które nie podlegają przeniesieniu.
Najbardziej bezpiecznym wariantem będzie najczęściej ten ostatni z powyżej wymienionych.
Wymogi formalne dla umowy zbycia przedsiębiorstwa
Zgodnie z Kodeksem cywilnym zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo ustanowienie na nim użytkowania powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.
Zbycie przedsiębiorstwa należącego do osoby wpisanej do rejestru powinno być wpisane do rejestru.
Powyższe zasady nie uchybiają przepisom o formie czynności prawnych dotyczących nieruchomości, co oznacza, że jeżeli składnikiem przedsiębiorstwa jest nieruchomość – umowa zbycia nieruchomości powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.
Czego nie obejmuje przedsiębiorstwo w rozumieniu Kodeksu cywilnego?
Zawierając umowę zbycia przedsiębiorstwa, należy mieć na uwadze, że z definicji przedsiębiorstwa wynika, że składnikiem przedsiębiorstw nie są nigdy zobowiązania (długi) tego przedsiębiorstwa związane z jego prowadzeniem.
Należy zatem pamiętać, że do przeniesienia pasywów konieczne jest zawarcie w umowie zbycia odrębnej regulacji przenoszącej również te elementy.
W każdym przypadku jednak nabywca przedsiębiorstwa jest odpowiedzialny solidarnie ze zbywcą za jego zobowiązania związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, chyba że w chwili nabycia nie wiedział o nich mimo zachowania należytej staranności. Odpowiedzialność nabywcy ogranicza się do wartości nabytego przedsiębiorstwa według stanu w chwili nabycia, a według cen w chwili zaspokojenia wierzyciela.
Zakup przedsiębiorstwa a podatki – co należy wiedzieć?
Nabywca przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe do dnia nabycia zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, chyba że przy zachowaniu należytej staranności nie mógł o nich wiedzieć.
Zakres odpowiedzialności nabywcy jest ograniczony do wartości nabytego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.
