Co grozi za zarabianie bez zakładania firmy?

Zarabianie bez zakładania firmy, wbrew temu, co może się wydawać, nie jest wcale rzadkim zjawiskiem. Blogerzy zarabiający na swoich blogach, osoby prowadzące sprzedaż na aukcjach internetowych, takich jak Allegro, a czasami nawet korepetytorzy udzielający dodatkowych zajęć czy trenerzy fitness - w oczach urzędników są przedsiębiorcami, a w konsekwencji są zobligowani do założenia firmy. Niedopełnienie obowiązków rejestracyjno-podatkowych grozi karami finansowymi, a jednocześnie pozbawia przedsiębiorcę przywilejów, takich jak np. ulgi podatkowe. 

Definicja działalności gospodarczej

Definicje działalności gospodarczej zawarte są w przepisach ustaw:

• konstytucji biznesu, a dokładniej w ustawie Prawo przedsiębiorców,

• ordynacji podatkowej,

• ustawie o podatku dochodowym,

• ustawie o podatku od towarów i usług,

• ustawie o ubezpieczeniach społecznych.

Podstawową definicję, na której opierają się definicje zawarte w przepisach innych ustaw, zawiera ustawa Prawo Przedsiębiorców.

Biorąc pod uwagę powyższą definicję oraz inne definicje zawarte w pozostałych wskazanych ustawach, daje się wyodrębnić cechy działalności uznawanej na gruncie prawa za działalność gospodarczą:

• zarobkowy charakter,

• wykonywanie we własnym imieniu,

• wykonywanie w sposób ciągły.

Do czasu wejścia w życie Konstytucji Biznesu Przepisy podatkowe, doprecyzowując rozumienie pojęcia działalności gospodarczej, wyraźnie stanowiły, że działalność posiadająca powyższe cechy była uznawana za działalność gospodarczą, bez względu na jej rezultat, co oznaczało, że nie musiała przynosić zysków - wystarczyło bowiem, aby była w tym celu podejmowana.  

Brak zgłoszenia firmy w CEIDG

Warunkiem podjęcia legalnej działalności gospodarczej jest zgłoszenie jej wykonywania do CEIDG. Niedopełnienie obowiązku rejestracyjnego na gruncie prawa karnego stanowi wykroczenie. Ten, kto wykonuje działalność gospodarczą bez wymaganego zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej, podlega karze grzywny lub ograniczenia wolności. Od tej zasady jest jednak wyjątek:

Oznacza, to że jeśli w danym miesiącu przychód nie przekroczył 1050 zł, to danej działalności nie trzeba rejestrować w CEIDG. Obowiązek taki powstanie, gdy dochody przekroczą wspomniany limit, albowiem działalność ta staje się działalnością gospodarczą, począwszy od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie połowy minimalnego wynagrodzenia. W danym przypadku osoba wykonująca działalność gospodarczą powinna złożyć wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie wspomnianej kwoty.

Zarabianie bez zakładania firmy a podatek dochodowy

Gdy dochody nie przekroczyły w miesiącu połowy minimalnego wynagrodzenia i osoby zdecydowały nie rejestrować takiej działalności jako działalność gospodarcza - dane przychody należy rozliczyć w zeznaniu rocznym PIT.

W pozostałym zakresie - zgodnie z ogólną zasadą każdy dochód powinien być opodatkowany, nie tylko ten, którego źródłem jest działalność gospodarcza, jeżeli natomiast organy podatkowe w wyniku kontroli uznają, że dana osoba powinna zarejestrować swoją działalność, spowoduje to powstanie obowiązku odprowadzania comiesięcznych zaliczek na podatek dochodowy. Niezapłacone zaliczki podlegają obowiązkowej zapłacie wraz z odsetkami.

Natomiast konsekwencje pominięcia w zeznaniu rocznym dochodów pochodzących z transakcji związanych z niezarejestrowaną działalnością gospodarczą są dotkliwe zarówno na gruncie prawa podatkowego, jak i karnego. Ustawa o podatku dochodowym w art. 25b od osób fizycznych określa takie dochody mianem “nieujawnionych dochodów”, nie podając jednak konkretnej definicji, a określając pewne wskazówki do uznania dochodów za takie:

• dochody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach, obejmujące przychody ze źródeł wskazanych przez podatnika, ujawnione w nieprawidłowej wysokości;

• dochody ze źródeł nieujawnionych obejmujące przychody ze źródeł niewskazanych przez podatnika i nieustalonych przez organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej

w kwocie odpowiadającej nadwyżce wydatku nad przychodami opodatkowanymi lub nieopodatkowanymi, uzyskanymi przed poniesieniem tego wydatku.

Jeżeli w wyniku postępowania kontrolnego organy podatkowe wykażą istnienie przychodów z nieujawnionych lub nielegalnych źródeł, a osoba kontrolowana nie będzie posiadała dowodów na wykazanie istnienia danego źródła przychodów z powodu zarabiania bez zakładania firmy, będzie musiała liczyć się z sankcyjną stawką podatku. Na gruncie prawa karnego osobie takiej grozi kara grzywny, ograniczenia, a nawet pozbawienia wolności.

Zarabianie bez zakładania firmy a zaległości w podatku VAT i nieskładanie deklaracji VAT

Zaległości w podatku VAT powstaną dla osoby zarabiającej bez zakładania firmy, gdy w ciągu roku przekroczy limit sprzedaży, chyba że wykonuje działalność, której prowadzenie powoduje obowiązek rejestracji jako podatnik VAT - wtedy zaległości powstaną bez przekroczenia wskazanego limitu. Zarabianie bez zakładania firmy na gruncie VAT będzie więc skutkowało obowiązkiem zapłaty zaległego podatku VAT wraz z odsetkami. Oprócz odsetek na taką osobę może zostać nałożony mandat skarbowy za nieskładanie deklaracji VAT.

Niepłacenie składek ZUS

Osoba legalnie prowadząca działalność gospodarczą musi dokonać także rejestracji w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Z tytułu rejestracji w ZUS przedsiębiorca jest zobligowany do opłacania składek zdrowotnych i społecznych. Nieodprowadzanie składek zdrowotnych i społecznych grozi nałożeniem kary do 5000 zł oraz zobligowaniem do opłacenia zaległych składek. Dodatkowo zgodnie z przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ten, kto nie opłaca składek ZUS, może zostać ukarany dodatkową opłatą do wysokości 100% nieopłaconych składek. 

Zarabianie bez zakładania firmy a niewystawianie faktur i nieprowadzenie księgowości

Przepisy nakładają na wszystkich przedsiębiorców (wpisanych do CEIDG, KRS) konieczność dokumentowania przychodu poprzez wystawianie faktur, obligatoryjnie w przypadku transakcji z osobami prawnymi, a także na żądanie osoby fizycznej. Niewystawianie faktur w przypadku zarabiania bez zakładania firmy, gdy spełniamy warunki, aby działalność zarejestrować jest wykroczeniem skarbowym, za które grożą wysokie kary grzywny. Taka sama sankcja grozi za nieprowadzenie księgowości.

Zarabianie bez zakładania firmy - brak możliwości skorzystania z przywilejów

Prowadzenie działalności gospodarczej to nie tylko obowiązki związane z podatkiem dochodowym, podatkiem VAT i innymi omówionymi w artykule. Zarejestrowanie działalności gospodarczej umożliwia korzystanie z takich udogodnień jak:

• rozliczanie kosztów, dzięki czemu przedsiębiorca obniża podatek dochodowy,

• rozwijanie działalności w drodze podejmowania współpracy z innymi przedsiębiorcami,

• prawo do odliczania VAT,

• ujmowanie wydatków w kosztach,

• możliwości ubiegania się o przyznanie dofinansowań na działania firmy.