Jednym z uprawnień pracownika jest możliwość korzystania z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Dofinansowanie do wypoczynku, pomoc materialno-rzeczowa czy zapomoga może mu zostać przyznana po spełnieniu odpowiednich warunków. Czy pracownik może otrzymać świadczenie z ZFŚS na wypowiedzeniu? Sprawdź w naszym artykule.
Czym jest Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych?
Zakładowy Funduszu Świadczeń Socjalnych jest tworzony u pracodawców, którzy:
- na dzień 1 stycznia danego roku zatrudniają co najmniej 50 osób w przeliczeniu na pełne etaty;
- na dzień 1 stycznia danego roku zatrudniają co najmniej 20, ale mniej niż 50 osób, o ile o utworzenie Funduszu wystąpi działająca na terenie zakładu organizacja związkowa;
- prowadzą działalność w formie jednostek budżetowych – bez względu na liczbę zatrudnionych osób.
Pracodawcy, którzy zatrudniają poniżej 50 osób, mogą utworzyć ZFŚS dobrowolnie. Mogą też, zamiast tworzenia Funduszu, wypłacać świadczenie urlopowe, które otrzymują pracownicy, korzystający w danym roku z 14 dni urlopu wypoczynkowego.
Środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym Funduszu mogą być wykorzystane na ściśle określone cele takie jak:
- dofinansowanie do wypoczynku – „wczasy pod gruszą”;
- działalność kulturalno-oświatowa – np. bilety do kina;
- działalność sportowo-rekreacyjna – np. bilety na basen;
- opieka nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych lub przedszkolach;
- pomoc materialno-rzeczowa – np. paczki na święta dla dzieci;
- pomoc finansowa – zapomoga z powodu trudnej sytuacji finansowej spowodowanej zdarzeniem losowym (pożar, włamanie), długotrwałą chorobą pracownika lub członka jego rodziny;
- pożyczka na cele mieszkaniowe – bezzwrotna lub do zwrotu, ale na bardzo preferencyjnych warunkach.
Szczegółowe warunki wypłacania świadczeń z ZFŚS muszą znaleźć się w Regulaminie Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. Pracownik musi znaleźć w nim informacje, jakie świadczenia są wypłacane w zakładzie pracy oraz jakie są warunki ich otrzymania.
Kto i na jakich warunkach może korzystać z Funduszu?
Z Funduszu mogą korzystać:
- pracownicy i ich rodziny;
- byli pracownicy, którzy przeszli na emeryturę lub rentę i ich rodziny;
- inne osoby np. zleceniobiorcy, pod warunkiem, że takie zapisy znajdą się w regulaminie ZFŚS, który ustala pracodawca wspólnie z działającymi na terenie zakładu pracy związkami zawodowymi, a gdy ich brak z przedstawicielami pracowników.
Jak otrzymać świadczenie z ZFŚS?
Aby otrzymać świadczenie socjalne ze środków ZFŚS, pracownik musi złożyć wniosek o przyznanie świadczenia. We wniosku należy podać osoby uprawnione do korzystania z Funduszu – członków swojej rodziny, którzy tworzą wspólne gospodarstwo domowe.
Od czego zależy wysokość i rodzaj przyznanych świadczeń?
Jedynym kryterium przyznawania świadczeń z ZFŚS jest kryterium socjalne. Oznacza to, że wysokość świadczeń oraz ich rodzaj są uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.
Kryterium socjalne jest zazwyczaj ustalane na podstawie oświadczenia. Jednak zdarzają się pracodawcy, którzy np. wymagają udokumentowania dochodów współmałżonka na podstawie zaświadczenia o dochodach wystawionego przez zakład pracy czy wglądu do zeznań podatkowych.
Szczegółowe zasady określania progów dochodowych oraz procedur związanych z weryfikacją dochodu pracownika określa regulamin ZFŚS.
Niektórzy pracodawcy wypłacają świadczenia wszystkim, którzy złożą wnioski, dzielą tylko pracowników na grupy ze względu na osiągane przez nich dochody. Ci, którzy zarabiają najmniej, otrzymują najwyższe świadczenia.
W niektórych zakładach pracy dopuszczalne jest nieujawnianie dochodów w ogóle, wówczas taki pracownik trafia do grupy najlepiej zarabiających i otrzymuje najniższe świadczenia.
Od wewnętrznych przepisów obowiązujących w firmie zależy także, czy do dochodu pracownika należy wliczać świadczenie wychowawcze 500 +.
Warto dodać jednak, że takie działanie jest nieprawidłowe, gdyż 500 + nie powinno być wliczane do dochodu. Jest to świadczenie przyznawane na dziecko i nie wchodzi w pulę dochodów osiąganych przez pracownika.
Czy można otrzymać świadczenie z ZFŚS na wypowiedzeniu?
Art. 2 Ustawy z dnia 4 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych wskazuje, że osobami uprawnionymi do korzystania z Funduszu są pracownicy i ich rodziny, emeryci i renciści (byli pracownicy i ich rodziny) oraz inne osoby, którym pracodawca przyznał w regulaminie prawo do świadczeń finansowanych z Funduszu. Nie ma żadnych innych kryteriów przyznawania świadczeń.
Wynika z tego, że pracodawca nie może odmówić przyznania świadczenia z ZFŚS osobie będącej na wypowiedzeniu. Jeżeli taki zapis pojawi się w Regulaminie Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych obowiązującym w zakładzie pracy, to będzie to zapis niezgodny z prawem.
Regulamin ZFŚS nie może wykluczać żadnych osób z kręgu uprawnionych do korzystania z niego. Jedynym kryterium, które może pozbawić jakiegoś pracownika prawa do świadczenia, jest kryterium socjalne.
Przykład 1.
Pani Barbara jest na wypowiedzeniu i wykorzystuje 14-dniowy urlop. Złożyła wniosek o świadczenia socjalne i prawo do dofinansowania do wypoczynku zostało jej przyznane. Zgodnie z regulaminem dofinansowanie do wypoczynku – „wczasy pod gruszą” jest wypłacane 5. dnia każdego miesiąca na podstawie zestawienia osób, które wykorzystały 14-dniowy urlop. Termin wypłaty świadczenia przypada już po rozwiązaniu umowy o pracę. Czy pani Barbara może otrzymać świadczenie po ustaniu stosunku pracy? Tak, pani Barbara otrzyma „wczasy pod gruszą”, gdyż zgodnie z zapisami regulaminu otrzymują je pracownicy, którzy wykorzystali 14-dniowy urlop. Ten warunek został spełniony, więc nie ma znaczenia, że w dniu wypłaty pani Barbara nie będzie już pracownikiem.
Przykład 2.
Pani Joanna zmuszona była złożyć wypowiedzenie z pracy, gdyż jej córka ciężko zachorowała i wymaga stałej opieki i specjalistycznego leczenia. Czy w okresie wypowiedzenia umowy pani Joanna może otrzymać zapomogę? Tak. Zapomoga może zostać przyznana, gdyż pani Joanna jest w trudnej sytuacji życiowej i materialnej. Aby zapomoga mogła zostać przyznana, kobieta powinna przedstawić dokumenty potwierdzające trudną sytuację, w jakiej się znalazła, np. zaświadczenie od lekarza o długotrwałej chorobie córki, rachunki od lekarza czy z apteki. Zapomoga jest świadczeniem bezzwrotnym, które korzysta ze zwolnienia ze składek ZUS oraz podatku dochodowego. Aby jednak pracodawca mógł wypłacić zapomogę, musi szczególnie dokładnie zweryfikować sytuację pracownika. Zapomoga nie należy się bowiem w każdej ciężkiej sytuacji, w jakiej się znalazł pracownik, lecz tylko w ściśle określonych w ustawie. Przypadek pani Joanny się kwalifikuje, gdyż jedną z takich sytuacji, kiedy zapomoga może zostać przyznana, jest długotrwała choroba członka rodziny.
Reasumując, na wypowiedzeniu można korzystać ze świadczeń z ZFŚS. Jeżeli pracodawca twierdzi inaczej, to łamie prawo. Zapisy regulaminu nie mogą być sprzeczne z ustawą. Pracownik powinien w tej sytuacji żądać wypłaty świadczenia, a gdy go nie otrzyma, może złożyć skargę do PIP.
