Nie każdy przedsiębiorca wie, że w kwietniu 2013 roku zmienił się przepis regulujący zasady korzystania ze zwolnienia VAT dla usług pocztowych (art. 43 ust. 1 pkt 17 ustawy o VAT). Obecnie z przywileju tego mogą korzystać wyłącznie usługi powszechne w rozumieniu Prawa pocztowego. Co to oznacza? Otóż, jeżeli przedsiębiorca ustali indywidualne warunki realizowania na jego rzecz takich świadczeń, wówczas są one obciążone 23 proc. VAT.
Jak wyglądało opodatkowanie usług pocztowych do kwietnia 2013 roku?
Do momentu wprowadzenia zmiany (do końca marca 2013 roku) z opodatkowania VAT zwolnione były usługi pocztowe oraz dostawa towarów ściśle z tymi usługami związana, realizowane przez operatora obowiązanego do świadczenia powszechnych usług pocztowych.
Na początku warto zastanowić się, co dokładnie należy rozumieć pod pojęciem “usługi pocztowe”. Ich definicji należy szukać w ustawie z dnia 23 listopada 2012 roku Prawo pocztowe. Za świadczenia takie należy uznać wykonywane w obrocie krajowym lub zagranicznym, zarobkowe:
- realizowane łącznie lub rozdzielnie przyjmowanie, sortowanie, doręczanie przesyłek pocztowych oraz druków bezadresowych,
- przemieszczanie przesyłek pocztowych oraz druków bezadresowych, jeżeli jest wykonywane łącznie przynajmniej z jedną spośród czynności, o których mowa w pkt. 1,
- przesyłanie przesyłek pocztowych przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, jeżeli na etapie przyjmowania, przemieszczania lub doręczania przekazu informacyjnego przyjmują one fizyczną formę przesyłki listowej,
- prowadzenie punktów wymiany umożliwiających przyjmowanie i wymianę korespondencji między podmiotami korzystającymi z obsługi tych punktów,
- realizowanie przekazów pocztowych.
Do usług pocztowych nie zalicza się natomiast:
- przemieszczania i doręczania własnych przesyłek, jeżeli jest wykonywane bez udziału osób trzecich,
- przewozu rzeczy innych niż korespondencja, wykonywanego na podstawie odrębnych przepisów,
- wzajemnej nieodpłatnej wymiany korespondencji dokonywanej przez wymieniające się podmioty,
- przyjmowania, sortowania, przemieszczania i doręczania przesyłek przez pocztę specjalną ministra właściwego do spraw wewnętrznych,
- przyjmowania, sortowania, przemieszczania i doręczania przesyłek przez wojskową pocztę polową.
Kolejną istotną kwestią jest ustalenie, kogo uznaje się za operatora obowiązanego do świadczenia powszechnych usług pocztowych. Do końca 2012 roku z prawa pocztowego zniknęło pojęcie operatora publicznego, którego obowiązki były powierzone Poczcie Polskiej.
Na jego miejsce wprowadzono pojęcie operatora wyznaczonego, zobowiązanego do świadczenia usług powszechnych. Będzie on mianowany raz na 10 lat na podstawie konkursu przeprowadzanego przez Prezesa Urzędu Komunikacji Elektronicznej. Rozwiązanie to dopiero wejdzie w życie, obecnie obowiązują bowiem przepisy przejściowe, zgodnie z którymi przez okres trzech lat od zaistnienia zmian obowiązki operatora wyznaczonego będzie pełnić Poczta Polska. Z tej przyczyny to właśnie ona jest podmiotem korzystającym ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 17.
Zwolnienie usług powszechnych od kwietnia 2013 roku
Nowe brzmienie ww. przepisu wskazuje, iż od podatku VAT zwalnia się powszechne usługi pocztowe świadczone przez operatora obowiązanego do świadczenia takich usług oraz dostawę towarów ściśle z tymi usługami związaną. Utrzymane zostało zwolnienie podmiotowo-przedmiotowe (obejmujące wskazane w ustawie czynności realizowane przez konkretny podmiot). Z wcześniejszej wersji pkt. 17 wynikało, że od podatku zwolnione są wszystkie usługi pocztowe świadczone przez Pocztę Polską. Obecnie czynnością korzystającą z tego przywileju są powszechne usługi pocztowe.
Co zaliczamy do tego typu świadczeń? Zgodnie z art. 45 prawa pocztowego za usługi powszechne uznaje się wykonywane w obrocie krajowym i zagranicznym, w ramach obowiązku, usługi pocztowe obejmujące:
- przyjmowanie, sortowanie, przemieszczanie i doręczanie:
przesyłek listowych, w tym poleconych i z zadeklarowaną wartością, o wadze do 2000 g i liczonych z tolerancją 2 mm wymiarach:
- maksymalnych - 900 mm, stanowiących sumę długości, szerokości i wysokości, przy czym największy wymiar nie może przekroczyć 600 mm, a w przypadku przesyłki listowej w formie rulonu - 1040 mm, stanowiących sumę długości i podwójnej średnicy, przy czym największy wymiar nie może przekroczyć 900 mm,
- minimalnych - 170 mm w przypadku przesyłki listowej w formie rulonu, stanowiących sumę długości i podwójnej średnicy, przy czym największy wymiar nie może być mniejszy niż 100 mm,
- minimalnych strony adresowej - 90 x 140 mm,
- przesyłek dla ociemniałych,
- paczek pocztowych, w tym z zadeklarowaną wartością, o masie do 10 000 g i wymiarach, z których największy nie przekracza 1500 mm, a suma długości i największego obwodu mierzonego w innym kierunku niż długość nie przekracza 3000 mm,
- sortowanie, przemieszczanie i doręczanie nadesłanych z zagranicy paczek pocztowych o masie do 20 000 g i wymiarach, o których mowa w pkt 1 lit. c).
Obowiązek świadczenia powszechnych usług powinien być wykonywany przede wszystkim w sposób jednolity w porównywalnych warunkach.
Zgodnie z wyjaśnieniem Ministerstwa Finansów, celem wprowadzonych modyfikacji jest dostosowanie polskich przepisów do prawa unijnego.
Jakie skutki dla przedsiębiorców?
Omawiane zmiany sprawiają, że usługi pocztowe, które nie mają charakteru powszechnego, nie korzystają ze zwolnienia od VAT. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być świadczenie ich na określonym terenie lub dla wybranych podmiotów spełniających umowne warunki.
Przykładem takich usług mogą być przesyłki aglomeracyjne, które Poczta Polska opisuje jako udostępniane w określonych placówkach nadawczych i polegające na doręczeniu na obszarach obejmujących granice administracyjne miast oraz miejscowości o charakterze zurbanizowanych i infrastrukturalnie powiązanych z miastami. Przesyłki takie muszą spełniać określone warunki (co do wagi oraz wymiarów). Ponadto ich realizacja następuje na podstawie zawartej z klientem pisemnej umowy.
W związku z powyższym wszystkie usługi pocztowe, których warunki świadczenia są uzgadniane indywidualnie z Pocztą Polską, są obecnie opodatkowane stawką podstawową VAT w wysokości 23 proc. Oznacza to, że nabywcy tych usług mogą otrzymać od Poczty Polskiej faktury dokumentujące zarówno czynności zwolnione, jak i opodatkowane VAT. Przy wystąpieniu drugiej z sytuacji, jeżeli przedsiębiorca będący czynnym podatnikiem VAT będzie wykorzystywał nabyte usługi do wykonywania czynności opodatkowanych, przysługuje mu prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o naliczony.
