Czy zadłużenie w płatności składek uniemożliwia wypłatę zasiłku chorobowego?

Zasiłek chorobowy jest jednym z tzw. świadczeń chorobowych zawartych w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Jego wypłata uzależniona jest od spełnienia pewnych przesłanek. Czy zadłużenie w płatności składek stoi na przeszkodzie wypłaty zasiłku chorobowego? Odpowiedź poniżej.

Katalog świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa

Zgodnie z art. 2 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanego dalej ubezpieczeniem chorobowym, obejmują:

1. zasiłek chorobowy,
2. świadczenie rehabilitacyjne,
3. zasiłek wyrównawczy,
4. zasiłek macierzyński,
5. zasiłek opiekuńczy.

Zasiłek chorobowy

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego:

1. po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli podlega obowiązkowo temu ubezpieczeniu;
2. po upływie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego – jeżeli jest ubezpieczony dobrowolnie.

Do okresów ubezpieczenia chorobowego, o których mowa wyżej, wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego.

Zgodnie z art. 7 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:

1. nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego;
2. nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego – w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

Podleganie ubezpieczeniom i zgłoszenie do ubezpieczenia chorobowego

Zgodnie z art. 11 ust. 1 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4–5a, 7b, 8 i 10 – zaliczają się do nich przedsiębiorcy. Tym samym przystąpienie lub nie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego zależy wyłącznie od decyzji przedsiębiorcy. W razie zaistnienia określonego ryzyka przedsiębiorcy, którzy przystąpią do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, będą mogli skorzystać ze stosownego świadczenia.

Zasiłek chorobowy a zadłużenie w płatności składek

Do 31 grudnia 2021 roku ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe ustawały od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie składki należnej na to ubezpieczenie – w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących.

Od 1 stycznia 2022 roku świadczenia, o których mowa w art. 2 pkt 1, 2, 5 i 6 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa nie przysługują osobom prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym, osobom współpracującym z osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 Ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców, duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenia, w razie wystąpienia w dniu powstania prawa do świadczenia zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie odrębnych przepisów, do czasu spłaty całości zadłużenia.

Prawo do świadczeń, o których mowa w art. 2 pkt 1, 2, 5 i 6 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, przedawnia się, jeżeli zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia.

Posiadanie przez dłużnika zadłużenia, czyli długu, oznacza posiadanie przez niego obowiązku spełnienia świadczenia względem wierzyciela. Zobowiązanie dłużnika może mieć charakter wymagalny albo niewymagalny. Dług wymagalny to taki, którego termin spłaty już upłynął, a tym samym wierzyciel ma prawo w drodze przymusu państwowego dochodzić jego spełnienia wraz ze wszelkimi konsekwencjami, w szczególności domagać się zapłaty odsetek. Dług niewymagalny to taki, który wprawdzie już powstał, ale dłużnik nie musi go spłacać, gdyż termin jego płatności jeszcze nie upłynął.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie Zakład może na wniosek dłużnika odroczyć termin płatności należności z tytułu składek oraz rozłożyć należność na raty, uwzględniając możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych. Wykładnia systemowa art. 29 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych prowadzi do przyjęcia, że skoro ustawodawca dopuścił spłatę zaległości z tytułu składek w terminach ustalonych przez ZUS w umowie ratalnej, to tym samym kwota zaległości nie jest wymagalna przed nadejściem umówionych terminów, natomiast staje się wymagalna dopiero w sytuacji, gdy dłużnik nie spłaci rat w terminach ustalonych przez ZUS (art. 29 ust. 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Od 16 grudnia 2022 roku do art. 29 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych dodany został ust. 5: W przypadku odroczenia terminu płatności należności z tytułu składek lub rozłożenia należności na raty uznaje się, że płatnik składek nie posiada zadłużenia z tytułu należności ze składek, jeżeli:

1. opłaca należności z tytułu składek w terminach i w wysokości ustalonych w umowie, o której mowa w ust. 1a, oraz
2. nie posiada zadłużenia z tytułu należności ze składek nieobjętych umową, o której mowa w ust. 1a.

Tym samym zawarcie układu ratalnego z ZUS-em powoduje, że przedsiębiorca może skorzystać z zasiłku chorobowego i nie jest traktowany jako podmiot, który posiada zadłużenie wobec ZUS-u skutkujące odmową przyznania prawa do zasiłku chorobowego.

Przykład 1.

Pan Jan zawarł z ZUS-em układ ratalny z uwagi na posiadane zadłużenie wobec ZUS-u z tytułu płatności składek na ubezpieczenia społeczne. Przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzonej działalności pozarolniczej. Na skutek choroby okazało się, że jest niezdolny do pracy w okresie od 10 stycznia do 29 lutego 2024 roku. Czy na skutek zawarcia układu ratalnego pan Jan będzie miał możliwość skorzystania z zasiłku chorobowego? 

Mając na uwadze powyżej przytoczone przepisy, odpowiedź jest twierdząca.