0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Na jaki dzień ustalane jest zadłużenie w składkach dla celów zasiłkowych?

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne jest jednym z podstawowych warunków umożliwiających korzystanie ze świadczeń finansowanych z tych ubezpieczeń. Dlatego też niewywiązywanie się przez płatników z obowiązku uiszczania składek skutkuje ograniczeniem dostępu do wspomnianych świadczeń. Na jaki dzień ustalane jest zadłużenie w składkach dla celów zasiłkowych - o tym w poniższym artykule.

Obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne

Ustawa z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych – dalej „ustawa o sus” – stoi na gruncie równego traktowania wszystkich ubezpieczonych bez względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, stan cywilny oraz stan rodzinny. Zasada równego traktowania dotyczy w szczególności:

  1. warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych,

  2. obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne,

  3. obliczania wysokości świadczeń,

  4. okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń (art. 2a ust. 1 i 2 ustawy o sus).

„Według art. 2a ustawy systemowej, »stoi« ona na gruncie równego traktowania ubezpieczonych. Może wobec tego powstać wątpliwość, czy przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury tylko pracownikom nie dyskryminuje wszystkich pozostałych ubezpieczonych. Równe traktowanie ubezpieczonych nie oznacza »jednakowości« stosunków ubezpieczenia społecznego wszystkich ubezpieczonych i każdego z nich. Tytuł ubezpieczenia jest jednym z usprawiedliwionych kryteriów dyferencjacji sytuacji ubezpieczonych, akceptowanym zarówno przez doktrynę, jak i orzecznictwo. Za takie uznał je również Trybunał Konstytucyjny, między innymi, w wyroku z dnia 12 września 2000 roku, K 1/00 (OTK 2000 nr 6, poz. 185), stwierdzając, że przepis art. 29 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest zgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Oznacza to, że zasady nabywania prawa do świadczeń przez ubezpieczonych będących pracownikami mogą być ukształtowane inaczej niż ubezpieczonych z innych tytułów, w tym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę nakładczą” (postanowienie Sądu Najwyższego z 8 lutego 2006 roku, III UZP 3/05).

Wymieniony wyżej powszechny obowiązek opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie społeczne wszystkich osób objętych systemem ubezpieczeń ma gwarantować finansowanie świadczeń z poszczególnych ubezpieczeń – emerytalnego, rentowego, chorobowego i wypadkowego. Zgodnie z art. 15 ustawy o sus wysokości składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe wyrażone są w formie stopy procentowej, jednakowej dla wszystkich ubezpieczonych, natomiast stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana dla poszczególnych płatników składek i ustalana w zależności od poziomu zagrożeń zawodowych i skutków tych zagrożeń.

Zadłużenie w składkach dla celów zasiłkowych

Zgodnie z art. 2a ust. 1 Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – dalej „ustawa zasiłkowa”:

  1. zasiłek chorobowy,

  2. świadczenie rehabilitacyjne,

  3. zasiłek macierzyński,

  4. zasiłek opiekuńczy

– nie przysługują osobom prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym, osobom współpracującym z osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 Ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców, duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenia, w razie wystąpienia w dniu powstania prawa do świadczenia zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie odrębnych przepisów, do czasu spłaty całości zadłużenia.

Prawo do ww. świadczeń przedawnia się, jeżeli zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia (art. 2a ust. 2 ustawy zasiłkowej). Jeżeli zadłużenie zostało uregulowane po upływie 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia, to ubezpieczony nabywa prawo do świadczeń od dnia spłaty całości zadłużenia. Prawo do świadczeń za okres przed tą datą ulega przedawnieniu (patrz pkt 28 Komentarza do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – wybrane zagadnienia, załącznika do wytycznych Nr 994800/0200/13/2022 Członka Zarządu nadzorującego Pion Świadczeń i Orzecznictwa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 1 kwietnia 2022 roku – dalej „Komentarz”).

Osobom, o których mowa w art. 2a ust. 1 ustawy zasiłkowej, zasiłek wypłaca się nie później niż w terminie 60 dni od dnia spłaty całości zadłużenia (art. 64 ust. 3 ustawy zasiłkowej). Zatem, jeżeli spłata całości zadłużenia nastąpi w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do zasiłku, ubezpieczonemu przysługuje świadczenie za cały okres orzeczonej niezdolności do pracy z tego tytułu (patrz pkt 27 Komentarza).

Dzień ustalenia, czy występuje zadłużenie

Jak wskazano w przywołanym wyżej art. 2a ust. 1 ustawy zasiłkowej, dniem, w którym należy ustalić, czy płatnik składek jest zadłużony z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, jest dzień powstania prawa do świadczenia z ubezpieczenia chorobowego.

„Jeżeli ubezpieczony nie ma wymaganego okresu 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, to dniem powstania prawa do zasiłku będzie dzień, od którego ubezpieczony nabędzie prawo do świadczenia, czyli od 91 dnia nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. W tym przypadku prawo do zasiłku będzie przysługiwało, jeżeli na ten dzień nie będzie posiadał zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne albo kwota zadłużenia nie będzie przekraczała 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę” (pkt 26 Komentarza).

Przykład 1.
Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą wystąpiła z wnioskiem o zasiłek chorobowy za część stycznia 2023 roku. Na koncie tej osoby (ubezpieczonego) w ZUS-ie występuje zadłużenie w kwocie 32 zł, co oznacza, że kwota zadłużenia nie przekracza 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę, które w styczniu 2023 roku wynosi 3490 zł. Zatem ubezpieczony nie traci w tym przypadku prawa otrzymania zasiłku chorobowego.

Nowy przepis dotyczący ulg w spłacie zadłużenia

Na mocy art. 1 Ustawy z dnia 27 października 2022 roku o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw – dalej „ustawa zmieniająca” – wprowadzono w art. 29 ustawy o sus ustęp 5, zgodnie z którym w przypadku odroczenia terminu płatności należności z tytułu składek lub rozłożenia należności na raty, na podstawie umowy zawartej z ZUS-em, uznaje się, że płatnik składek nie posiada zadłużenia z tytułu należności z tytułu składek, jeżeli:

  1. opłaca należności z tytułu składek w terminach i w wysokości ustalonych w ww. umowie, oraz

  2. nie posiada zadłużenia z tytułu należności składek, nieobjętych ww. umową.

Jak wskazano w uzasadnieniu do ustawy zmieniającej, na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy o sus ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie ZUS może na wniosek dłużnika odroczyć termin płatności oraz rozłożyć należność na raty, uwzględniając możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych. W umowie między ZUS-em i płatnikiem składek określa się wtedy nowe terminy płatności poszczególnych rat lub płatności składek, co w konsekwencji powoduje zmianę również daty wymagalności tych należności. Zgodnie z tym oraz z dotychczasową praktyką osoby, które realizowały terminowo wspomnianą umowę, otrzymywały zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek. Dlatego też nowy przepis art. 29 ust. 5 ustawy o sus ma na celu uregulować sytuację tych osób na poziomie ustawy.

Płatnicy składek realizujący umowę z ZUS-em o rozłożeniu należności z tytułu składek na raty lub odroczeniu terminu płatności tych należności, również za okres przed wejściem w życie ustawy zmieniającej (czyli przed 16 grudnia 2022 roku), będą traktowani jak płatnicy składek nieposiadający zadłużenia z tytułu składek oraz uprawnieni do wypłaty przez ZUS zasiłków, gdyż jak stanowi art. 6 ustawy zmieniającej, do ustalania prawa do świadczeń określonych w ustawie zasiłkowej oraz w Ustawie z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, do których prawo powstało w okresie od 1 stycznia 2022 roku do dnia poprzedzającego dzień wejścia w życie ustawy zmieniającej, stosuje się art. 29 ust. 5 ustawy o sus.

Od składek, które rozłożono na raty, nie nalicza się odsetek za zwłokę, począwszy od następnego dnia po dniu wpływu wniosku o udzielenie tych ulg. Jeżeli dłużnik nie spłaci w terminie ustalonych przez ZUS rat, pozostała kwota staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę naliczonymi na zasadach określonych w ustawie – Ordynacja podatkowa (art. 29 ust. 2 i 3 ustawy o sus).

Podsumowując, prawo do otrzymywania świadczeń (zasiłków) z ubezpieczeń społecznych przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność i osoby z nimi współpracujące, osoby współpracujące z osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 Prawa przedsiębiorców i duchownych będących płatnikami składek na własne ubezpieczenia nie przysługuje w razie wystąpienia zadłużenia z tytułu składek na wspomniane ubezpieczenia, na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zadłużenie to ustala się na dzień powstania prawa do świadczenia. Jednakże, jeśli zadłużony płatnik zawrze z ZUS-em umowę o rozłożeniu należności z tytułu składek na raty lub odroczeniu terminu płatności tych należności, to zadłużenie objęte tą umową, o ile płatnik będzie przestrzegał jej warunków, nie będzie przeszkodą do otrzymywania przez niego wspomnianych świadczeń.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów