Wpłaty do PPK dokonywane są na rzecz uczestnika PPK, którym może się stać osoba zatrudniona. Zmiana podstawy zatrudnienia osoby już „zapisanej” do PPK nie powoduje utraty statusu uczestnika PPK i nie wpływa na obowiązek dokonywania wspomnianych wpłat.
Finansowanie, obliczanie, pobieranie i dokonywanie wpłat do PPK
W myśl art. 25 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 4 października 2018 roku o pracowniczych planach kapitałowych – dalej: ustawa o PPK – podmiot zatrudniający i uczestnik PPK:
- finansują wpłaty podstawowe do PPK z własnych środków;
- mogą zadeklarować finansowanie wpłat dodatkowych do PPK.
Wysokość wpłat podstawowych i wpłat dodatkowych określa się procentowo od wynagrodzenia uczestnika PPK. Wpłaty finansowane przez uczestnika PPK są potrącane z wynagrodzenia po jego opodatkowaniu. Przez wynagrodzenie należy rozumieć podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe uczestnika PPK, o której mowa w Ustawie z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 tej ustawy, oraz z wyłączeniem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym oraz pobierających zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego (art. 2 ust. 1 pkt 40, art. 25 ust. 3, art. 27 ust. 9 ustawy o PPK).
Wpłata podstawowa finansowana przez:
- podmiot zatrudniający – wynosi 1,5% wynagrodzenia;
- uczestnika PPK – wynosi 2% wynagrodzenia (może jednak wynosić mniej niż 2% wynagrodzenia, ale nie mniej niż 0,5% wynagrodzenia, jeżeli wynagrodzenie uczestnika PPK osiągane z różnych źródeł w danym miesiącu nie przekracza kwoty odpowiadającej 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia).
Wpłata dodatkowa, mająca charakter fakultatywny, zadeklarowana przez:
- podmiot zatrudniający – może mieć wysokość do 2,5% wynagrodzenia;
- uczestnika PPK – może mieć wysokość do 2% wynagrodzenia (art. 26 ust. 1 i 2, art. 27 ust. 1–3 ustawy o PPK).
Pierwsze wpłaty oblicza się i pobiera się od wynagrodzenia wypłaconego uczestnikowi PPK po powstaniu stosunku prawnego wynikającego z umowy o prowadzenie PPK; są one dokonywane w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały obliczone i pobrane. Podmiot zatrudniający jest obowiązany do obliczenia i dokonania wpłat do wybranej instytucji finansowej finansowanych przez ten podmiot oraz do obliczenia, pobrania od uczestnika PPK i dokonania wpłat do wybranej instytucji finansowej wpłat finansowanych przez uczestnika PPK. Wpłaty finansowane przez podmiot zatrudniający są obliczane, a wpłaty finansowane przez uczestnika PPK są obliczane i pobierane od uczestnika PPK w terminie wypłaty wynagrodzenia przez podmiot zatrudniający. Dokonanie wpłat powinno następować w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały obliczone i pobrane (art. 28 ust. 1–4 ustawy o PPK).
Jak wynika z powyższego, wpłaty do PPK są finansowane przez podmiot zatrudniający oraz przez uczestnika PPK. Natomiast obliczanie, pobieranie oraz dokonywanie tych wpłat należy do obowiązków podmiotu zatrudniającego.
Aby stać się uczestnikiem PPK, konieczne jest posiadanie statusu osoby zatrudnionej w rozumieniu przepisów ustawy o PPK.
Kto jest uczestnikiem PPK, podmiotem zatrudniającym i osobą zatrudnioną?
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 33 ustawy o PPK, uczestnik PPK to osoba fizyczna, która ukończyła 18. rok życia, w imieniu i na rzecz której podmiot zatrudniający zawarł umowę o prowadzenie PPK z instytucją finansową. Umowa o prowadzenie PPK jest zawierania z instytucjami finansowymi, z którymi podmiot zatrudniający zawarł umowę o zarządzanie PPK, w imieniu i na rzecz osób zatrudnionych w tym podmiocie (art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o PPK).
Wśród podmiotów zatrudniających ustawa wymienia, w art. 2 ust. 1 pkt 21 ustawy o PPK:
- pracodawcę, o którym mowa w art. 3 Kodeksu pracy, jeżeli posiada numer identyfikacyjny (NIP lub REGON);
- nakładcę;
- rolnicze spółdzielnie produkcyjne lub spółdzielnie kółek rolniczych;
- zleceniodawcę, jeżeli posiada numer identyfikacyjny (NIP lub REGON);
- podmiot, w którym działa rada nadzorcza;
- płatnika – jeżeli pracodawca lub zleceniodawca nie posiada numeru identyfikacyjnego (NIP albo REGON).
Wspomnianym podmiotom zatrudniającym przyporządkowane zostały odpowiednio, w art. 2 ust. 1 pkt 18 ustawy o PPK, osoby zatrudnione, do których zaliczono:
- pracowników, o których mowa w art. 2 Kodeksu pracy, z wyjątkiem pracowników przebywających na urlopach górniczych i urlopach dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej węgla, o których mowa w art. 11b Ustawy z dnia 7 września 2007 roku o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, oraz młodocianych w rozumieniu art. 190 § 1 Kodeksu pracy;
- osoby fizyczne wykonujące pracę nakładczą, które ukończyły 18. rok życia, o których mowa w przepisach Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 roku w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą;
- członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych, o których mowa w art. 138 i art. 180 Ustawy z dnia 16 września 1982 roku – Prawo spółdzielcze;
- osoby fizyczne, które ukończyły 18. rok życia, wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z art. 750 Kodeksu cywilnego stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
- członków rad nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia tych funkcji;
- osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego;
- podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tych tytułów w Rzeczypospolitej Polskiej w rozumieniu Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.
Osoba zatrudniona staje się więc uczestnikiem PPK w chwili zawarcia dla niej umowy o prowadzenie PPK przez podmiot zatrudniający. Jednak pozostaje ona uczestnikiem PPK również wtedy, gdy jej zatrudnienie ustanie lub gdy zmieni się podstawa zatrudnienia.
Przepisy nie przewidują „wyrejestrowania się” z PPK. Możliwe jest natomiast złożenie przez uczestnika PPK deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, która zobowiązuje podmiot zatrudniający do zaprzestania ich dokonywania, począwszy od miesiąca, w którym uczestnik PPK złożył deklarację; wpłaty pobrane w tym miesiącu podlegają zwrotowi (art. 23 ust. 2 i 4 ustawy o PPK). Osoba, która złożyła wspomnianą deklarację, nadal pozostaje uczestnikiem PPK; w szczególności może ona złożyć podmiotowi zatrudniającemu wniosek o wznowienie dokonywania wpłat do PPK.
Zmiana podstawy zatrudnienia a wpłaty do PPK
Dla osoby zatrudnionej można zawrzeć umowę o prowadzenie PPK, tylko jeśli podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu wskazanego w ustawie o PPK. Gdy umowa ta została już zawarta, nie ma znaczenia zmiana tytułu do ubezpieczeń (podstawy zatrudnienia).
Na portalu PPK utworzonym na mocy art. 77 ust. 1 ustawy o PPK w celu upowszechniania wiedzy o funkcjonowaniu PPK, wyjaśniono: „Od podlegania obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z jednego z tytułów wymienionych w ustawie o PPK zależy tylko »zapisanie« danej osoby do PPK. Jeżeli po zawarciu dla niej umowy o prowadzenie PPK zmieni się jej tytuł do ubezpieczeń, w związku z czym nie będzie już »osobą zatrudnioną« w rozumieniu ustawy o PPK, nie będzie to miało wpływu na jej status uczestnika PPK. Przykładowo, osoba »zapisana« do PPK jako pracownik nie przestanie być uczestnikiem PPK, jeśli – po zawarciu dla niej przez pracodawcę umowy o prowadzenie PPK – stosunek pracy zostanie rozwiązany i ten uczestnik PPK zostanie zatrudniony u swego dotychczasowego pracodawcy na podstawie umowy zlecenia, z której będzie podlegał dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. […] Zmiana ubezpieczenia z obowiązkowego na dobrowolne powoduje co prawda utratę statusu osoby zatrudnionej, nie pozbawia jej natomiast statusu uczestnika PPK”.
Podsumowując, jeżeli osoba będąca uczestnikiem PPK zmieni podstawę zatrudnienia, a zatem również tytuł do ubezpieczeń, albo przestanie podlegać ubezpieczeniom obowiązkowo, lecz zostanie objęta nimi dobrowolnie, nie powoduje to wygaśnięcia obowiązku obliczania, pobierania oraz dokonywania wpłat do PPK na rzecz uczestnika PPK przez podmiot zatrudniający, jeżeli tylko uczestnik PPK otrzymuje wynagrodzenie.
