Przychody ze stosunku pracy z reguły mają postać pieniężną, co pozwala w prosty sposób ustalać kwoty wpłat do pracowniczych planów kapitałowych (wynagrodzenie jest podstawą wymiaru tych wpłat). W przypadku otrzymywania przez pracowników świadczeń niepieniężnych uwzględnianie ich w podstawie wymiaru wspomnianych wpłat obwarowane jest już pewnymi dodatkowymi warunkami. Jak dokonywane są wpłaty do PPK w takim przypadku?
Wpłaty do PPK
W celu gromadzenia środków w pracowniczych planach kapitałowych (PPK) podmioty zatrudniające (w szczególności pracodawcy) i uczestnicy PPK (w szczególności pracownicy) finansują z własnych środków wpłaty podstawowe do PPK, a nadto mogą zadeklarować finansowanie wpłat dodatkowych. Wysokość wpłat określa się procentowo od wynagrodzenia uczestnika PPK (art. 25 ust. 1–3 ustawy o PPK).
Wpłata podstawowa finansowana przez podmiot zatrudniający wynosi 1,5% wynagrodzenia. Podmiot zatrudniający może zadeklarować w umowie o zarządzanie PPK dokonywanie wpłaty dodatkowej w wysokości do 2,5% wynagrodzenia, która może być różnicowana ze względu na długość okresu zatrudnienia w podmiocie zatrudniającym albo na podstawie postanowień regulaminu wynagrodzeń lub układu zbiorowego pracy obowiązujących w podmiocie zatrudniającym (art. 26 ust. 1–3 ustawy o PPK).
Wpłata podstawowa finansowana przez uczestnika PPK wynosi 2% wynagrodzenia, z tym zastrzeżeniem, iż może ona wynosić mniej niż 2% wynagrodzenia, ale nie mniej niż 0,5% wynagrodzenia, jeżeli wynagrodzenie uczestnika PPK osiągane z różnych źródeł w danym miesiącu nie przekracza kwoty odpowiadającej 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. Uczestnik PPK może zadeklarować wpłatę dodatkową w wysokości do 2% wynagrodzenia (art. 27 ust. 1–3 ustawy o PPK).
Dokonywanie wpłat
Wpłat dokonuje się, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał stosunek prawny wynikający z umowy o prowadzenie PPK. Podmiot zatrudniający jest obowiązany do obliczenia i dokonania wpłat do wybranej instytucji finansowej finansowanych przez ten podmiot oraz do obliczenia, pobrania od uczestnika PPK i dokonania wpłat do wybranej instytucji finansowej wpłat finansowanych przez uczestnika PPK. Wpłaty finansowane przez podmiot zatrudniający są obliczane, a wpłaty finansowane przez uczestnika PPK są obliczane i pobierane od uczestnika PPK w terminie wypłaty wynagrodzenia przez podmiot zatrudniający oraz dokonywane (przekazywane do PPK) w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały obliczone i pobrane (art. 28 ust. 1–4 ustawy o PPK).
Wynagrodzenie – podstawa wymiaru wpłaty
Podstawą obliczania wpłat do PPK jest wynagrodzenie otrzymywane przez uczestnika PPK rozumiane jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe uczestnika PPK, o której mowa w Ustawie z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 423 ze zm.):
- bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 tej ustawy (stanowiącym, że roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy)
- oraz z wyłączeniem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym oraz pobierających zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego (art. 2 ust. 1 pkt 40 ustawy o PPK).
Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe jest generalnie przychód osiągany przez ubezpieczonego. Zgodnie z art. 18 ust. 1 w związku z art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 4 pkt 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w przypadku pracownika za podstawę wymiaru wspomnianych składek uznaje się przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.
W myśl art. 12 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.) za przychody ze stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło ich finansowania, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Wartość świadczeń niepieniężnych
W przypadku otrzymywania przez pracownika świadczeń w naturze (niepieniężnych), aby móc obliczyć wysokość wpłat do PPK, pracodawca musi najpierw ustalić wartość pieniężną tych świadczeń, stosownie do zasad określonych w art. 12 ust. 2–3 w związku z art. 11 ust. 2–2b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Wartość pieniężną świadczeń w naturze przysługujących pracownikom na podstawie odrębnych przepisów ustala się według przeciętnych cen stosowanych wobec innych odbiorców – jeżeli przedmiotem świadczenia są rzeczy lub usługi wchodzące w zakres działalności pracodawcy.
Wartość pieniężną nieodpłatnego świadczenia przysługującego pracownikowi z tytułu wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych ustala się w wysokości:
- 250 zł miesięcznie – dla samochodów o mocy silnika do 60 kW lub stanowiących pojazd elektryczny w rozumieniu art. 2 pkt 12 Ustawy z dnia 11 stycznia 2018 roku o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Dz.U. z 2021 r. poz. 110 i 1093) lub pojazd napędzany wodorem;
- 400 zł miesięcznie – dla innych samochodów.
Wartość pieniężną innych świadczeń w naturze określa się na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania.
Jeżeli świadczenia są częściowo odpłatne, przychodem podatnika jest różnica pomiędzy wartością tych świadczeń a odpłatnością ponoszoną przez podatnika.
Wyłączenia z podstawy obliczenia wpłat do PPK
Na mocy § 2 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 1949) niektóre rodzaje przychodów wyłączono z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, a wśród nich m.in. wartość:
- świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy;
- otrzymanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie napojów bezalkoholowych, posiłków oraz artykułów spożywczych, w przypadku gdy pracodawca, mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, nie ma możliwości wydania pracownikom posiłków i napojów bezalkoholowych;
- ubioru służbowego (umundurowania), którego używanie należy do obowiązków pracownika;
- finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu – do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 zł;
- świadczeń finansowanych ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych;
- świadczenia w naturze w postaci działki gruntu.
Wyłączenia, o których mowa w przywołanym rozporządzeniu, należy zastosować również przy obliczaniu wysokości wpłat do PPK.
Co zrobić, gdy uczestnik PPK otrzymał wyłącznie świadczenie niepieniężne?
Jak wyżej wskazano, podmiot zatrudniający jest obowiązany do obliczenia, pobrania od uczestnika PPK i dokonania do wybranej instytucji finansowej wpłat finansowanych przez uczestnika PPK. Wpłaty takie są obliczane i pobierane od niego w terminie wypłaty wynagrodzenia. Pobranie wpłaty do PPK jest możliwe tylko z wynagrodzenia w postaci pieniężnej. Zatem w przypadku gdy uczestnik PPK otrzymał za dany okres wyłącznie świadczenie niepieniężne, nie ma możliwości pobrania z tego wynagrodzenia wpłaty do PPK. W takiej sytuacji wpłaty do PPK dokonuje wyłącznie podmiot zatrudniający.
Przykład 1
W maju pracownik przebywał na urlopie bezpłatnym i w związku z tym nie wypłacono mu wynagrodzenia za pracę. Jednak w tym miesiącu pracodawca przekazał pracownikowi świadczenie w naturze – deputat w postaci produktów wytwarzanych w zakładzie pracy, w którym pracownik jest zatrudniony. W tych okolicznościach pracodawca nie ma możliwości pobrania wpłaty do PPK finansowanej przez pracownika, naliczonej od wartości świadczenia w naturze (nie ma z czego jej pobrać), gdyż za maj pracownik w ogóle nie otrzymał wynagrodzenia w postaci pieniężnej.
Przepisy ustawy o PPK, określając zasady naliczania wpłat do pracowniczych planów kapitałowych, nie traktują odmiennie przychodów uzyskiwanych przez uczestnika PPK ze względu na ich postać pieniężną albo niepieniężną, zatem obie postaci są brane pod uwagę w podstawie wymiaru tych wpłat.
