Wprowadzony w październiku 2019 roku Pracowniczy Plan Kapitałowy (PPK) stanowi dobrowolną formę oszczędzania na dodatkową emeryturę. Program wiąże się z regularnymi wpłatami finansowymi, a w związku z tym pojawiają się pytania o ich wpływ na wysokość przychodu pracowniczego i o opodatkowanie wpłat do PPK.
Czym jest PPK?
Pracowniczy Plan Kapitałowy (PPK) to dobrowolny program długoterminowego oszczędzania w trakcie zatrudnienia, stworzony z myślą o powiększeniu emerytury w przyszłości. Działa on na prostej zasadzie: regularne wpłaty z Twojej strony i od Twojego pracodawcy są inwestowane, a zgromadzony kapitał pomnaża się z biegiem lat.
Uczestnictwo w PPK następuje z mocy samego prawa. W PPK mogą oszczędzać:
- pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę;
- osoby fizyczne wykonujące pracę nakładczą, które ukończyły 18. rok życia;
- członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych;
- osoby fizyczne, wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia;
- osoby fizyczne wykonujące pracę nakładczą;
- członkowie rad nadzorczych wynagradzani z tytułu pełnienia tych funkcji.
Uczestnictwo w PPK nie jest jednak przymusowe. Jeśli pracownik nie chce skorzystać z tego rozwiązania, musi po prostu złożyć stosowne oświadczenie o rezygnacji z programu. Taka deklaracja jest ważna przez 4 lata i może być odnawiana. Składki mają być gromadzone do chwili ukończenia przez pracownika 60. roku życia.
Wysokość składek opłacanych w ramach PPK
Oszczędności z PPK pochodzą z 3 źródeł:
- z wpłat pracownika,
- z wpłat pracodawcy,
- ze składek opłacanych przez państwo.
Uczestnictwo w Pracowniczym Planie Kapitałowym (PPK) wiąże się z obowiązkową wpłatą ze strony pracownika. Wysokość składki podstawowej to 2% miesięcznego wynagrodzenia brutto. Istnieje jednak możliwość zwiększenia swojego zaangażowania w oszczędzanie na emeryturę poprzez opłacanie dodatkowej składki, również w wysokości 2% wynagrodzenia brutto (możliwe jest zatem, że pracownik zdecyduje się na wnoszenie składki wynoszącej łącznie 4% otrzymywanego miesięcznego wynagrodzenia brutto).
Pamiętajmy jednak, że w przypadku osiągania najniższego wynagrodzenia krajowego powyższe zasady ulegają pewnej modyfikacji. Przy pensji minimalnej miesięczna składka do PPK wynosi od 0,5 do 2% pod warunkiem, że dana osoba nie uzyska z różnych źródeł w danym miesiącu kwoty przekraczającej wartość 120% minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Przykład 1.
Pracownik jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę i osiąga wynagrodzenie w wysokości 4500 zł brutto miesięcznie. Uczestniczy w Pracowniczym Programie Kapitałowym. Ile wynoszą składki? Wysokość odkładanej przez niego comiesięcznej składki do PPK wyniesie w jego przypadku 90 zł (4500 zł × 2% = 90 zł). Pracownik może oczywiście odkładać większe składki, które wyniosą maksymalnie 180 zł miesięcznie (4500 zł × 4% = 180 zł).
Przykład 2.
Pracownik jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na 3/4 etatu i osiąga wynagrodzenie w wysokości 3400 zł brutto. Uczestniczy w Pracowniczym Programie Kapitałowym. Ile wynoszą składki? Może on zadecydować o wysokości swojej miesięcznej składki do PPK (od 0,5% do 2%) – najniższa składka w jego przypadku wyniesie więc 17 zł (3400 zł × 0,5% = 17 zł), najwyższa zaś 68 zł (3400 × 2% = 68 zł).
Pracodawca opłaca składki do PPK w wysokości 1,5% wynagrodzenia brutto pracownika, przy czym ma możliwość wpłacenia dodatkowej kwoty wynoszącej maksymalnie 2,5% pensji pracowniczej.
Przykład 3.
Pracownik jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę i osiąga wynagrodzenie w wysokości 5000 zł brutto miesięcznie. Uczestniczy w Pracowniczym Programie Kapitałowym oraz zdecydował się na wnoszenie dodatkowej składki. Ile wynoszą składki? Wysokość odkładanej przez niego comiesięcznej składki do PPK wyniesie w jego przypadku 200 zł (5000 zł × 4% = 200 zł). Natomiast pracodawca opłaca składki do PPK w standardowej wysokości, tym samym wynosi ona 75 zł (5000 × 1,5% = 75 zł).
Państwo opłaca zaś coroczną składkę w wysokości 240 zł, przy czym pierwsza jest nieco wyższa i wynosi dokładnie 250 zł.
Opodatkowanie wpłat do PPK
Oszczędności w Pracowniczych Planach Kapitałowych (PPK) wiążą się z pewnymi konsekwencjami podatkowymi. Choć składki nie są brane pod uwagę przy obliczaniu składek na ubezpieczenia społeczne, podlegają opodatkowaniu jako przychód ze stosunku pracy.
„Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych”.
Zarówno pracownik, jak i pracodawca regularnie wpłacają środki do Pracowniczego Planu Kapitałowego (PPK). Istnieją jednak pewne różnice w terminach dokonywania tych wpłat. Wpłaty do PPK dokonywane przez pracownika są obliczane i pobierane w terminie wypłaty jego wynagrodzenia. W przypadku pracodawcy jest inaczej – składki na PPK są co prawda także obliczane w terminie wypłaty wynagrodzenia pracowniczego, jednak ich pobieranie (a dokładnie wpłacenie do PPK) następuje maksymalnie do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wpłaty zostały obliczone i pobrane.
Przykład 4.
Pracownik otrzymuje wynagrodzenie za pracę 10. dnia każdego miesiąca. Składki do PPK, które są przekazywane przez pracownika, zostaną obliczone i pobrane każdego 10. dnia miesiąca (czyli w dniu wpłaty pensji). Kiedy nastąpi wpłata do PPK? Pracodawca musi w dniu wypłaty obliczyć wysokość składek do PPK w stosunku do tego zatrudnionego. Ich rzeczywista wpłata do PPK może jednak nastąpić do 15. dnia następnego miesiąca.
Opodatkowanie pracownika z tytułu wpłat do PPK
Czy składki do PPK odkładane przez pracownika również podlegają tym samym zasadom? Okazuje się, że zatrudniony nie musi obawiać się opodatkowania w tym zakresie. Podobnie jak w przypadku składek opłacanych przez państwo, tak i tutaj nie podlegają one pod ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych.
„Wolne od podatku są:
47f) kwoty dopłat rocznych i wpłat powitalnych do pracowniczych planów kapitałowych;
47g) kwoty otrzymane tytułem zwrotu na zasadach określonych w art. 85 ust. 4 i art. 86 ust. 2 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych (tj. wypłacane na wniosek małżonka zmarłego uczestnika PPK zwrot środków zgromadzonych na rachunku PPK lub spadkobiercom);
58c) dochody z tytułu uczestnictwa w pracowniczym planie kapitałowym, w związku z:
gromadzeniem środków na rachunku w pracowniczym planie kapitałowym przez uczestnika PPK,
wypłatą środków zgromadzonych w pracowniczym planie kapitałowym, w przypadkach określonych w art. 97 ust. 1 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych (m.in. wypłata dla uczestnika PPK po osiągnięciu przez niego 60. roku życia), z zastrzeżeniem art. 30a ust. 1 pkt 11a i 11b,
wypłatą transferową środków zgromadzonych w pracowniczym planie kapitałowym;
58d) wypłaty z rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej lub rachunku lokaty terminowej, o których mowa w art. 80 ust. 2 i art. 102 ust. 3 ustawy o pracowniczych planach kapitałowych, z zastrzeżeniem art. 30a ust. 11e i 11f.
Chwila powstania przychodu z tytułu wpłat do PPK
Chociaż wpłaty do PPK wiążą się z obowiązkiem podatkowym, nie jest to skomplikowany proces. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych jasno określa moment powstania przychodu z tytułu tych wpłat.
„Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Rozpoznanie u pracownika przychodu w postaci wartości sfinansowanych przez pracodawcę składek na PPK nastąpi w miesiącu następującym po miesiącu, w którym wpłaty te zostały przez pracodawcę obliczone”.
Oznacza to, że przychód z tytułu wpłat do Pracowniczego Planu Kapitałowego (PPK) powstaje w momencie, gdy składki te są faktycznie przekazane do instytucji zarządzającej PPK. Dotyczy to wyłącznie składek opłacanych przez pracodawcę. Stanowisko to zostało potwierdzone przez Ministerstwo Finansów 1 lipca 2019 roku.
Przykład 5.
Pan Jan jest zatrudniony w firmie na podstawie umowy o pracę i osiąga z tego tytułu wynagrodzenie 4800 zł brutto. W lutym 2024 roku jego pracodawca przekazał do instytucji zarządzającej PPK składkę podstawową w wysokości 1,5% jego wynagrodzenia brutto, tj. 60 zł. W którym miesiącu powstanie przychód z tytułu wpłaty do PPK? Przychód z tytułu wpłaty do PPK w wysokości 60 zł powstaje dla pana Jana w momencie, gdy składka ta zostaje faktycznie przekazana do instytucji zarządzającej PPK, czyli w lutym 2024 roku.
PPK a PIT-11
Pracodawca, jako płatnik składek do PPK, ma obowiązek naliczyć i pobrać zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych od wpłat dokonywanych na rachunek PPK pracownika. Wpłaty są opodatkowane zgodnie z ogólnymi zasadami. Oznacza to, że stosuje się do nich stawkę podatkową właściwą dla danego progu podatkowego.
Od 1 lipca 2022 roku obowiązują 2 progi podatkowe:
- I próg: do 120 000 zł rocznie – stawka 12%,
- II próg: powyżej 120 000 zł rocznie – stawka 32%.
Przychód z tytułu wpłaty do PPK, zarówno podstawowej, jak i dodatkowej, powstaje w momencie przekazania środków na rachunek PPK. Oznacza to, że to właśnie wtedy pracodawca ma obowiązek obliczyć i pobrać zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych.
Pracodawca ma obowiązek ująć w informacji PIT-11 szczegółowe dane dotyczące składek na Pracowniczy Plan Kapitałowy. Składki na Pracowniczy Plan Kapitałowy finansowane przez pracodawcę są traktowane jako przychód pracownika. Oznacza to, że kwota tych składek zostanie doliczona do przychodu ze stosunku pracy, z którego pochodzą te środki.
W PIT-11 nie ma dedykowanego wiersza dla tej informacji.
Przykład 6.
Pan Adam ma 35 lat i nie korzysta z żadnych ulg uprawniających do zwolnienia z podatku. Zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę i osiąga wynagrodzenie w wysokości 6000 zł brutto miesięcznie. Uczestniczy w Pracowniczym Programie Kapitałowym oraz zdecydował się na wnoszenie dodatkowej składki. Pracodawca opłaca składki do PPK w standardowej wysokości oraz dodatkowej, tym samym składka ta wynosi miesięcznie 240 zł (6000 × 4% = 240 zł). Jak zostanie wykazany ten przychód w PIT-11? W takiej sytuacji składki PPK za cały rok w kwocie 2880 zł (240 zł × 12%) zostaną ujęte w informacji PIT-11 w części E, w polu 29. W polu 33. będzie wykazany podatek pobrany z tytułu przychodu ze składek PPK.
PPK a podatki
Opodatkowanie wpłat do PPK odnosi się do składek finansowanych przez pracodawcę. Wpłaty te są przychodem pracowniczym, który jest opodatkowany (ale składki opłacane przez pracownika i państwo są z podatku zwolnione). W praktyce oznacza to, że z wynagrodzenia pracownika musi zostać potrącona i pobrana zaliczka na podatek dochodowy (dokonuje się tego na takich samych zasadach jak odprowadzanie zaliczki na podatek od wypłacanego wynagrodzenia).
