Program Czyste powietrze, którego celem jest wsparcie finansowe mieszkańców w ociepleniu ich domów jednorodzinnych oraz wymianie ogrzewania cieszy się bardzo dużą popularnością. Przeglądając ranking gmin za 2022 rok, na uwagę zasługuje fakt, że w kilku miejscowościach w Polsce dofinansowanie uzyskało ponad 300 inwestycji. Wśród najaktywniejszych samorządów znajdują się przede wszystkim gminy z województwa śląskiego (25 gmin w pierwszej setce) oraz z województwa kujawsko-pomorskiego (18 gmin w pierwszej setce najaktywniejszych). W ciągu 5 lat na terenie całego kraju podpisano około 500 tys. umów, a kwota wypłaconego dofinansowania przekroczyła już 5,2 mld zł. Jeżeli chodzi o wymianę źródła ciepła, najwięcej wniosków dotyczy montażu kotła gazowego (37%), pomp ciepła (26%) oraz kotłów na biomasę (19%). Od stycznia 2023 roku w programie zaszły znaczące zmiany, które w dobie kryzysu energetycznego oraz rosnących cen energii mają zachęcić do aplikowania o środki.
Kto może ubiegać się o dotację?
O wsparcie w ramach programu Czyste powietrze może ubiegać się osoba fizyczna będącą właścicielem/współwłaścicielem budynku mieszkalnego jednorodzinnego lub wydzielonego w budynku jednorodzinnym lokalu mieszkalnego z wyodrębnioną księgą wieczystą. Należy pamiętać, że w przypadku prowadzenia w budynku/lokalu działalności gospodarczej wysokość dofinansowania jest pomniejszana proporcjonalnie do powierzchni (jeżeli udział przekracza 30%, budynek nie kwalifikuje się do dofinansowania). Nie ma możliwości uzyskania wsparcia na koszty poniesione przed oddaniem budynku/lokalu do użytkowania. Program podzielony jest na 3 poziomy dofinansowania zależnie od dochodu wnioskodawcy.
Co nowego w Programie Czyste powietrze?
Program wdrażany jest od 5 lat, ale z początkiem 2023 roku zaszły w nim zasadnicze zmiany, które dotyczą przede wszystkim:
- Podwyższenia progów dochodowych:
- podstawowy poziom dofinansowania – roczny dochód wnioskodawcy nie przekracza 135 tys. zł (wcześniej było to 100 tys. zł),
- podwyższony poziom dofinansowania – przeciętny miesięczny dochód na 1 członka gospodarstwa domowego nie przekracza kwoty 1894 zł w gospodarstwie wieloosobowym (było 1564 zł), w gospodarstwie jednoosobowym – 2651 zł (było 2189 zł),
- najwyższy poziom dofinansowania – przeciętny miesięczny dochód na 1 członka gospodarstwa domowego nie przekracza kwoty 1090 zł w gospodarstwie wieloosobowym (było 900 zł), w gospodarstwie jednoosobowym – 1526 zł (było 1260 zł),
- 40-50% przy podstawowym poziomie dofinansowania (było 30%),
- 70-80% przy podwyższonym poziomie dofinansowania (było 60%),
- 100% przy najwyższym poziomie dofinansowania (było 90%),
- do 41 tys. zł – przy podstawowym poziomie dofinansowania (do 66 tys. zł, jeżeli projekt zakłada kompleksową termomodernizację),
- do 59 tys. zł – przy podwyższonym poziomie dofinansowania (do 99 tys. zł, jeżeli projekt zakłada kompleksową termomodernizację),
- do 79 tys. zł – przy podwyższonym poziomie dofinansowania (do 135 tys. zł, jeżeli projekt zakłada kompleksową termomodernizację),
Analizując listę zmian wprowadzonych w programie, łatwo zauważyć, że zwiększenie maksymalnych kwot dotacji uwzględnia obecnie panujące ceny materiałów i urządzeń. Wyższy próg dochodu oraz zwiększenie wysokości dotacji na pewno będzie impulsem do działania dla osób, które jeszcze nie skorzystały z programu. Możliwość złożenia wniosku po raz drugi powoduje, że osoby, które w pierwszej edycji dokonały np. wymiany pieca, teraz będą mogły złożyć wniosek o kompleksową modernizację i otrzymać na ten cel do 70 tys. zł. Warto również zwrócić uwagę, że osoba, która zawarła umowę o dofinansowanie z prefinansowaniem (na wcześniejszych, mniej korzystnych zasadach), ma możliwość zmiany warunków na obecnie obowiązujące. Dodając do tego uproszczenie zasad rozliczeń wniosków o płatność, które powinno znacznie przyspieszyć wypłatę dotacji dla beneficjenta, katalog zmian należy ocenić bardzo pozytywnie.
W jaki sposób aplikować o dotację?
Twórcy programu zadbali o wiele ułatwień w aplikowaniu o środki. Przede wszystkim beneficjenci mają możliwość złożenia wniosku przez internet za pomocą Profilu zaufanego lub Podpisu kwalifikowanego. Druga opcja to złożenie wniosku osobiście lub drogą pocztową/kurierem do właściwego oddziału Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej lub gminy, która podpisała porozumienie o realizacji programu. Trzecia możliwość występuję, gdy ubiegamy się o kredyt z programu Czyste powietrze – wówczas to bank w imieniu wnioskodawcy składa wniosek o dotację do właściwego WFOŚiGW. Wypełnienie samego wniosku nie jest skomplikowane, a generator podpowiada (zaznaczając na czerwono) pola, które muszą być wypełnione. Lista załączników jest ograniczona i obejmuje jedynie:
- zgodę współwłaściciela na realizację przedsięwzięcia,
- zaświadczenie o dochodach wydane przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy (jeżeli wnioskujesz o podwyższony lub najwyższy poziom dofinansowania),
- zgodę współmałżonka na zaciągnięcie zobowiązań finansowych (jeżeli dotyczy),
- umowę z wykonawcą (w przypadku dotacji z prefinansowaniem).
O co chodzi w dotacji z prefinansowaniem?
Prefinansowanie stanowi wypłatę przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przyznanej beneficjentowi części lub całości dotacji na rachunek wykonawcy, który będzie odpowiedzialny za wymianę źródła ciepła lub przeprowadzenie prac termomodernizacyjnych budynku. Warunkiem przyznania dofinansowania i wypłaty środków jest zawarcie przez właściciela nieruchomości umowy z wykonawcą, który musi działać na rynku usług budowlanych, remontowych lub montażowych co najmniej rok albo mieć doświadczenie w realizacji co najmniej pięciu inwestycji w programie Czyste powietrze. Na stronie: www.czystepowietrze.gov.pl dostępny jest wzór umowy z wykonawcą, który można wykorzystać. Wyboru wykonawcy realizującego przedsięwzięcie beneficjent dokonuje już na własne ryzyko. Prefinansowanie obejmuje wypłatę:
- zaliczki (maksymalnie do wysokości 50% przyznanej dotacji przypadającej na dany zakres przedsięwzięcia) na rachunek bankowy wykonawcy w terminie 14 dni od zawarcia umowy,
- pozostałej części dofinansowania po zrealizowaniu inwestycji.
Z dotacji z prefinansowaniem można skorzystać, składając wniosek w ramach podwyższonego lub najwyższego poziomu dofinansowania. Zastosowanie mechanizmu prefinansowania w programie Czyste powietrze to ogromne wsparcie dla osób o najniższych dochodach, gdyż uruchamia dotację jeszcze przed rozpoczęciem inwestycji. Dzięki temu termomodernizację lub wymianę ogrzewania będzie można przeprowadzić jeszcze szybciej i sprawniej, dysponując niemal od razu dużą częścią środków z dotacji.
W jaki sposób uzupełnić wkład własny kredytem?
Właściciel domu jednorodzinnego, który nie ma wystarczających środków na realizację inwestycji, może ubiegać się o kredyt Czyste powietrze. W przypadku pozytywnej decyzji kredytowej lub warunkowej umowy kredytowej to bank w imieniu wnioskodawcy aplikuje o dotację do właściwego terytorialnie Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W terminie 18 miesięcy (licząc od dnia złożenia wniosku o dotację) należy zrealizować inwestycję i złożyć wniosek do WFOŚiGW o jej rozliczenie. Po pozytywnej weryfikacji przedstawionych dokumentów zakupowych środki z dotacji trafiają na rachunek kredytu, co oznacza, że bank zaksięguje je na poczet spłaty kapitału. Z Kredytu Czyste powietrze można skorzystać, składając wniosek w ramach podstawowego lub podwyższonego poziomu dofinansowania. Ścieżka bankowa przewiduje również możliwość objęcia kredytów gwarancjami z Ekologicznego Funduszu Poręczeń i Gwarancji, dzięki czemu banki kredytujące mogą zaproponować korzystniejsze warunki kredytu przeznaczonego na finansowanie inwestycji zgodnych z programem. Maksymalna kwota kredytu wynosi 150 tys., a lista banków, które przystąpiły do programu, dostępna jest na stronie internetowej.
Dotacje w ramach programu Czyste powietrze, które można przeznaczyć m.in. na sfinansowanie audytu energetycznego, ocieplenie ścian, stropu, podłogi, wymianę starego pieca, instalację CO, wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła czy mikroinstalację fotowoltaiczną cieszą się dużym zainteresowaniem. Szereg opisanych zmian, które weszły w życie z początkiem 2023 roku, uczyniły program jeszcze bardziej atrakcyjnym. Nie ulega jednak wątpliwości, że najwięcej korzyści mogą odnieść beneficjenci o najniższych zarobkach, których inwestycje są finansowane w 100%.
