Prowadzenie działalności nierejestrowanej jest korzystną formą aktywności gospodarczej, ponieważ wiąże się z mniejszymi obowiązkami względem organów państwowych. Dlatego też należy zastanowić się, czy działalność nierejestrowana jest dostępna również dla osób mieszkających za granicą. Działalność nierejestrowana dla obcokrajowców w Polsce - czy to możliwe?
Osoba mieszkająca za granicą jako nierezydent
Analizując powyższą kwestię od strony prawa podatkowego, trzeba wskazać, że dana osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania na terenie RP, jeżeli ma ośrodek interesów życiowych na terenie RP lub przebywa na terenie RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Jeżeli żaden z powyższych warunków nie jest spełniony, to taka osoba jest traktowana jako polski nierezydent, który podlega opodatkowaniu w Polsce wyłącznie od dochodów uzyskanych na terenie Polski.
Natomiast przychody z działalności nierejestrowanej są kwalifikowane jako przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT.
W myśl art. 20 ust. 1ba ustawy o PIT za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się również przychody osiągane z działalności, o której mowa w art. 5 ust. 1 Ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców.
Ponadto, jak stanowi art. 3 ust. 2b pkt 7 ustawy o PIT za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez nierezydentów uważa się w szczególności dochody (przychody) z tytułu należności regulowanych, w tym stawianych do dyspozycji, wypłacanych lub potrącanych, przez osoby fizyczne, osoby prawne albo jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, mające miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, niezależnie od miejsca zawarcia umowy i wykonania świadczenia.
Powyższe prowadzi do wniosku, że osoba fizyczna mająca zagraniczną rezydencję podatkową, która osiąga dochody z działalności nierejestrowanej na terenie RP, podlega opodatkowaniu w Polsce z tytułu przychodów z tzw. innych źródeł.
Warunki prowadzenia działalności nierejestrowanej
Odchodząc od kwestii podatkowych, należy zastanowić się, czy dopuszczalne jest prowadzenie przez cudzoziemców aktywności gospodarczej na terenie RP w takiej formie.
Po pierwsze wskażmy, że zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną:
której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia oraz
która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.
Zwróćmy zatem uwagę, że powyższy przepis nie stawia warunku, jakoby działalność nierejestrowana była przewidziana wyłącznie dla osób fizycznych mających miejsce zamieszkania na terenie RP.
Po drugie należy wskazać na treść ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 ww. ustawy osoby zagraniczne mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na zasadach określonych w ustawie.
Słowniczek ustawowy wskazuje, że osoba zagraniczna oznacza:
osobę fizyczną nieposiadającą obywatelstwa polskiego;
osobę prawną z siedzibą za granicą;
jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną posiadającą zdolność prawną, z siedzibą za granicą.
W tym miejscu należy zaznaczyć, że nie każdy nierezydent w myśl przepisów prawa podatkowego będzie automatycznie cudzoziemcem w myśl powyższej definicji. Nierezydentem może być bowiem również osoba posiadająca polskie obywatelstwo. W ramach naszego artykułu rozpatrujemy jednak inny przypadek.
Natomiast działalność nierejestrowana nie jest działalnością gospodarczą. To oznacza, że powyższa ustawa nie dotyczy osób zagranicznych, które chcą wykonywać na terenie RP działalność nierejestrowaną.
Jednakże równocześnie należy zwrócić uwagę na postanowienia ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Zawarte tam regulacje wskazują, że wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umów cywilnoprawnych, w tym umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło przez cudzoziemca (czyli osobę niemającą polskiego obywatelstwa) wymaga uzyskania zgody wojewody.
Od powyższego przewidziano obszerny katalog wyłączeń określony w art. 87 ustawy. Katalog wyłączeń jest bardzo obszerny i jedynie przykładowo możemy wskazać, że wymieniono tam osobę która:
ma status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej;
udzielono jej ochrony uzupełniającej w Rzeczypospolitej Polskiej;
posiada zezwolenie na pobyt stały w Rzeczypospolitej Polskiej;
posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej w Rzeczypospolitej Polskiej;
posiada zgodę na pobyt tolerowany w Rzeczypospolitej Polskiej;
korzysta z ochrony czasowej w Rzeczypospolitej Polskiej;
jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej;
jest obywatelem państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego, nienależącego do Unii Europejskiej;
jest obywatelem państwa niebędącego stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, który może korzystać ze swobody przepływu osób na podstawie umowy zawartej przez to państwo ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi.
Działalność nierejestrowana dla obcokrajowców w Polsce a PIT-36
Działalność nierejestrowana podlega opodatkowaniu jako przychód z innych źródeł, co oznacza, że rozliczenia dokonuje się w zeznaniu rocznym PIT-36 i nie występuje tu obowiązek opłacania miesięcznych zaliczek na podatek.
W zakresie opodatkowania obowiązuje skala podatkowa określona w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT, która ma zastosowanie do osiągniętego z działalności nierejestrowanej dochodu.
Przypomnijmy, że miesięczny przychód z działalności nierejestrowanej nie może w 2023 roku przekroczyć kwoty 1745 zł (limit obowiązujący przez I półrocze 2023 roku) i 2700 (limit obowiązujący przez II półrocze 2023 roku).
Z uwagi na fakt, że działalność nierejestrowana podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych, to ma do niej zastosowanie kwota wolna od podatku.
Trzeba pamiętać, że nawet jeżeli działalność nierejestrowana nie wygeneruje dochodu podlegającego opodatkowaniu, to i tak należy złożyć zeznanie PIT-36 do właściwego naczelnika US.
W tym przypadku właściwość urzędu dla cudzoziemców określa się na podstawie Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 sierpnia 2005 roku w sprawie właściwości organów podatkowych.
Dodatkowym plusem prowadzenia działalności nierejestrowanej jest brak konieczności dokonywania zgłoszenia działalności w ewidencji przedsiębiorców (CEIDG), urzędzie skarbowym i GUS oraz brak obowiązku prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Powyższe obowiązki dotyczą bowiem wyłącznie podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.
Należy zaznaczyć, że przepisy nie regulują wprost kwestii prowadzenia działalności nierejestrowanej przez cudzoziemców. Wykładnia przepisów prowadzić może do wniosku, że taka forma jest dopuszczalna, jednakże z pewnością ustawodawca powinien w sposób jasny i precyzyjny uregulować to zagadnienie.
