Jak ustalić różnice kursowe na ryczałcie ewidencjonowanym?

Ryczałt ewidencjonowany to uproszczona forma ewidencji podatkowej, w której opodatkowaniu podlegają osiągnięte przez podatnika przychody bez uwzględnienia kosztów uzyskania przychodu. Zaletą tej metody jest niewątpliwie uproszczenie w zakresie ustalenia podstawy opodatkowania zryczałtowanym podatkiem dochodowym. Mogą jednak wystąpić problemy na tej płaszczyźnie, jeżeli w firmie wystąpią różnice kursowe. Jak ustalić różnice kursowe na ryczałcie ewidencjonowanym? W artykule omawiamy tę kwestię. 

Ryczałt ewidencjonowany

Ryczałt ewidencjonowany obejmuje swoim zasięgiem przychody osiągane przez osoby fizyczne, także uzyskiwane z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności jako osoba fizyczna oraz jako wspólnik spółki cywilnej osób fizycznych, spółki jawnej osób fizycznych, a także w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa w spadku.

Co podkreśla sam ustawodawca, opodatkowanie ryczałtem obejmuje swoim zakresem też przychody z otrzymanych lub postawionych do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniędzy i wartości pieniężnych lub wartości otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń z tytułu:

• najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy;
• innych umów o podobnym charakterze;
• dzierżawy, poddzierżawy działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą.

Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (zwana dalej ustawą o ryczałcie) różnicuje sposoby ustalenia wartości dla:

1. świadczeń w naturze, dla których wartość nakazuje ustalić na podstawie cen rynkowych stosowanych w obrocie rzeczami lub prawami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca ich uzyskania;
2. świadczeń częściowo odpłatnych, dla których wartość ma stanowić różnica pomiędzy wartością tych świadczeń ustaloną według powyższych zasad a odpłatnością ponoszoną przez podatnika;
3. innych nieodpłatnych świadczeń, dla których wartość jest ustalana w zależności od tego, co jest przedmiotem świadczenia.

Odnosząc się do innych nieodpłatnych świadczeń:

• jeżeli przedmiotem świadczenia są usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej dokonującego świadczenia – według cen stosowanych wobec innych odbiorców;
• jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione – według cen zakupu;
• jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku – według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku;
• w pozostałych przypadkach – na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.

Warto podkreślić, że opodatkowanie ryczałtem obejmuje również przychody z innych źródeł.

Limit przychodów na ryczałcie

Nawiązując do art. 6 ust. 4 ustawy o ryczałcie, podatnicy mają prawo stosować w roku podatkowym 2022 ryczałt od przychodów ewidencjonowanych z działalności gospodarczej, w przypadku gdy:

1. w roku poprzedzającym rok podatkowy uzyskali przychody z prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej w wysokości nieprzekraczającej 2 000 000 euro (limit na 2023 rok wynosi 9 654 400 zł) lub uzyskali przychody wyłącznie z działalności prowadzonej w formie spółki, a suma przychodów wspólników spółki z tej działalności nie przekroczyła kwoty 2 000 000 euro (limit na 2023 rok wynosi 9 654 400 zł);
2. rozpoczną wykonywanie działalności w roku podatkowym 2022 i nie korzystają z opodatkowania w formie karty podatkowej – bez względu na wysokość przychodów.

Jeżeli podatnik stosuje kwartalne rozliczenie, wówczas uprawienie do jego stosowania będzie posiadał podatnik, którego przychody w roku 2021 nie były większe niż wartość limitu 200 000 euro (limit na 2023 rok wynosi 965 400 zł).

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych opłacają również podatnicy, u których łączne przychody w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczyły kwoty 2 000 000 euro i którzy w roku poprzedzającym rok podatkowy prowadzili działalność samodzielnie lub w formie spółki:

• z której przychody były opodatkowane wyłącznie w formie karty podatkowej, lub 
• za część roku były opodatkowane w formie karty podatkowej i za część roku na ogólnych zasadach (przychody opodatkowane w formie karty podatkowej oblicza się wyłącznie na podstawie wystawionych faktur lub rachunków).

Przedsiębiorstwo w spadku opłaca ryczałt od przychodów ewidencjonowanych w roku podatkowym, w którym zmarł przedsiębiorca, jeżeli w tym samym roku ryczałt od przychodów ewidencjonowanych opłacał zmarły przedsiębiorca z prowadzonej działalności.

Nie wszyscy podatnicy mają uprawnienia do korzystania z ryczałtu

Jeżeli podatnik prowadzący działalność samodzielnie lub w formie spółki, której przychody są opodatkowane ryczałtem, uzyska z tej działalności przychody ze sprzedaży towarów handlowych lub wyrobów bądź ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników:

1. wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy lub
2. wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym

– w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, podatnik ten traci w roku podatkowym prawo do opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych i, poczynając od dnia uzyskania tego przychodu do końca roku podatkowego, opłaca podatek dochodowy na ogólnych zasadach.

Ponadto zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o ryczałcie z opodatkowania ryczałtem nie skorzystają podatnicy:

1. opłacający podatek w formie karty podatkowej;
2. korzystający z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego;
3. osiągający w całości lub w części przychody z tytułu prowadzenia aptek, działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych, działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych;
4. wytwarzający wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii;
5. podejmujący wykonywanie działalności w roku podatkowym po zmianie działalności wykonywanej:

• samodzielnie na działalność prowadzoną w formie spółki z małżonkiem,
• w formie spółki z małżonkiem na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków,
• samodzielnie przez małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka

– jeżeli małżonek lub małżonkowie przed zmianą opłacali z tytułu prowadzenia tej działalności podatek dochodowy na ogólnych zasadach.

Różnice kursowe na ryczałcie

Jednym z przychodów podlegających opodatkowaniu ryczałtem są różnice kursowe.

Jak mówi art. 6 ust. 1c ustawy o ryczałcie do przychodów, które są opodatkowane ryczałtem, z tytułu różnic kursowych stosuje się odpowiednio art. 24c Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (zwanej dalej ustawą o PIT), z tym że ujemne różnice kursowe zmniejszają przychody uzyskane w roku podatkowym, w którym powstały te różnice.

Zgodnie z tym, co mówi art. 24c ustawy o PIT:

1. dodatnie różnice kursowe zwiększają przychody,
2. ujemne różnice kursowe zwiększają koszty – w ryczałcie ujemne różnice kursowe będą zmniejszać przychody.

Należy dodać, że:

• w przypadku powstania ujemnych różnic kursowych podatnik pomniejsza przychód podatkowy uzyskany w roku, w którym powstały różnice kursowe;
• w przypadku powstania dodatnich różnic kursowych podatnik zwiększa przychód podatkowy zgodnie ze stawką ryczałtu właściwą dla uzyskanego przychodu w roku podatkowym, w którym powstały różnice kursowe.

Kiedy powstają dodatnie, a kiedy ujemne różnice kursowe? Owe zależności zaprezentowano w poniższych tabelach.

Przykład 1.

Podatnik stosuje ryczałt jako formę opodatkowania osiąganych przychodów z działalności gospodarczej. 8 marca 2022 roku sprzedał kontrahentowi z Czech towar o wartości 2000 EUR. Stawka ryczałtu dla tej sprzedaży to 3%. Kurs przeliczeniowy, jakiego podatnik użył do przeliczenia tej sprzedaży, pochodził z 7 marca 2022 roku. Klient z Czech zapłacił za towar 28 marca 2022 roku, a sprzedawca przeliczył na PLN ten wpływ według kursu EUR na 25 marca 2022 roku. Czy w tej sytuacji powstaną dodatnie, czy ujemne różnice kursowe?

W efekcie powstała ujemna różnica kursowa, wartość faktury sprzedaży w przeliczeniu na PLN (kurs EUR 4,9647 zł) opiewa bowiem na większą wartość niż wartość otrzymanej zapłaty w przeliczeniu na PLN (kurs EUR 4,9647 zł). Ujemna różnica kursowa pomniejszyła przychód wynikający z faktury, który został już wcześniej zewidencjonowany.

Przykład 2.

Podatnik stosuje ryczałt jako formę opodatkowania osiąganych przychodów z działalności gospodarczej. 8 marca 2022 roku otrzymał od kontrahenta z Niemiec zapłatę pełnej należności za niesprzedany jeszcze towar o wartości 5000 EUR. Stawka ryczałtu dla tej sprzedaży to 3%. Kurs przeliczeniowy EUR, jakiego podatnik użył do przeliczenia tej sprzedaży, pochodził z 7 marca 2022 roku i wynosił 4,9647 zł. Towar zostanie sprzedany w kwietniu 2022 roku. Czy w tym wypadku powstaną dodatnie, czy ujemne różnice kursowe?

W analizowanym przypadku różnice kursowe nie powstaną z uwagi na to, że zapłata należności za niesprzedany jeszcze towar miała miejsce:

1. przed wydaniem towaru,
2. przed wystawieniem faktury.

Zatem powstanie przychodu podlegającego opodatkowaniu ryczałtem oraz dokonanie zapłaty nastąpiło w tym samym dniu, a więc 8 marca 2022 roku. Różnice kursowe w ogóle nie wystąpią.

Ryczałtowcy powinni pamiętać, że będą mieli obowiązek rozliczyć różnice kursowe także:

1. w sytuacji przewalutowania środków na walutowym rachunku bankowym przedsiębiorcy;
2. na okoliczność wyceny własnych środków pieniężnych w walucie obcej.

Trzeba w tym miejscu przypomnieć, że w myśl art. 24c ust. 4 oraz 5 ustawy o PIT przy obliczaniu różnic kursowych (dodatnich lub ujemnych) uwzględnia się kursy faktycznie zastosowane w przypadku sprzedaży lub kupna walut obcych oraz otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań. 

W pozostałych przypadkach, a także gdy do otrzymanych należności lub zapłaty zobowiązań nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, stosuje się kurs średni ogłaszany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego ten dzień.

Przez średni kurs ogłaszany przez NBP podatnik powinien rozumieć kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu lub poniesienia kosztu.

Należy podkreślić, że gdy faktycznie zastosowany kurs waluty będzie wyższy lub niższy odpowiednio o więcej niż powiększona lub pomniejszona o 5% wartość kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień faktycznie zastosowanego kursu waluty, organ podatkowy może wezwać strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających zastosowanie kursu waluty. 

W razie niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają zastosowanie faktycznego kursu waluty, organ podatkowy określi ten kurs, opierając się na kursach walut ogłaszanych przez NBP.

Podatnicy posiadający środki pieniężne na kontach walutowych wyznaczają kolejność wyceny tych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej zgodnie z przyjętą metodą wyceny walut w rachunkowości, której nie mogą zmieniać w trakcie roku podatkowego (FIFO, LIFO, według średniej ceny ważonej).

Powyższe sposoby ustalania różnic kursowych podatnik winien stosować także w odniesieniu do kapitałowych rat kredytów (pożyczek).

Automatyczne wyliczenie różnic kursowych na ryczałcie w systemie wFirma.pl

System wFirma.pl umożliwia automatyczne wyliczenie różnic kursowych (dodatnich i ujemnych) na ryczałcie ewidencjonowanym.

W tym celu należy przejść do zakładki USTAWIENIA » PODATKI » FUNKCJE KSIĘGOWE, gdzie należy zaznaczyć opcję WYLICZANIE RÓŻNIC KURSOWYCH.

Po włączeniu automatycznego wyliczenia różnic kursowych, aby został one wyliczone przy fakturze wystawionej w walucie obcej należy ją rozliczyć. W celu rozliczenia wystawionej faktury w walucie obcej należy przejść do zakładki PRZYCHODY » SPRZEDAŻ gdzie zaznacza się daną fakturę, wybierając opcję ROZLICZ. Pojawi się wówczas okno Dodawania płatności za przychód, w którym należy określić czy zapłata nastąpiła na rachunek walutowy czy złotówkowy. W sytuacji, gdy płatność wpłynęła na rachunek w PLN to w polu KWOTA WPŁATY W PLN należy wprowadzić w jakiej kwocie.

Następnie w celu wystawienia DW z wyliczonymi różnicami kursowymi należy przejść do zakładki START » RÓŻNICE KURSOWE » OD PRZYCHODÓW. Po czym należy zaznaczyć fakturę, do której zostały wyliczone różnice kursowe (lub wszystkie jednocześnie by wygenerować zbiorcze DW) i z paska menu wybrać opcję WYSTAW DW.

Wystawiony DW zostanie automatycznie zaksięgowany EWIDENCJE » EWIDENCJE KSIĘGOWE » EWIDENCJA PRZYCHODÓW zgodnie ze stawką ryczałtu, jaką opodatkowana była sprzedaż, której różnice kursowe dotyczą.