Praca wykonywana osobiście utożsamiana jest z działalnością nierejestrowaną. Jest to jednak bardzo mylne wyobrażenie o źródłach przychodu. Czy praca wykonywana osobiście to działalność nierejestrowana? Kiedy mowa o działalności nierejestrowanej oraz jakie są jej limity? Na pytanie odpowiadamy w artykule!
Działalność nierejestrowana - charakterystyka
Możliwość prowadzenia działalności nierejestrowanej oraz jej warunki określa art. 5 ust. 1 ustawy prawo przedsiębiorców. Zgodnie z nim nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 14 września 2021 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2022 r, która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.
Warunkiem uprawniającym do prowadzenia działalności nierejestrowanej jest:
nieprowadzenie działalności gospodarczej w okresie ostatnich 60 miesięcy,
limit przychodów należnych, których nie można prowadzić (w roku 2022 limit wynosi 1505 zł – 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, które wynosi 3010 zł).
Ustawodawca zastrzegł ponadto, że działalności nierejestrowanej nie można wykonywać w ramach spółki cywilnej. Nie można również prowadzić działalności nierejestrowanej w odniesieniu do czynności, która
- wymaga zezwolenia, koncesji albo wpisu do rejestru działalności regulowanej,
- została zdefiniowana w przepisach jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy - Prawo przedsiębiorców.
Przykładowo, w formie działalności nierejestrowanej nie można świadczyć usług z zakresu
- ochrona osób lub mienia
- sprzedaży alkoholu
- usług detektywistycznych
- gospodarowania odpadami.
Z kolei jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy została zdefiniowana działalność z zakresu pośrednictwo ubezpieczeniowego oraz usługowego prowadzenie ksiąg rachunkowych.
Na potrzeby rozliczeń podatkowych przychód należy rozumieć inaczej – zgodnie z art. 11 ustawy o podatku dochodowym. Wówczas przychodem z działalności nierejestrowej są pieniądze i wartości pieniężne otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym oraz wartość otrzymanych świadczeń: w naturze i innych nieodpłatnych.
Co oznacza, że przychodem podatkowym z tej działalności są tylko przysporzenia faktycznie otrzymane lub postawione do dyspozycji, czyli kwoty zapłacone przez klienta za towar lub usługę. Jako przychód z działalności nierejestrowanej uważa się wszystkie otrzymane oraz należne kwoty z tytułu sprzedaży towarów i usług.
Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną ma obowiązek prowadzenia uproszczonej ewidencji sprzedaży, jej celem jest weryfikacja czy nie został przekroczony limit kwotowy. Ewidencja ta jest uproszczona, ponieważ ma służyć ustaleniu, czy nie zostało przekroczone kryterium przychodowe.
Osoba fizyczna nie płaci zaliczek na podatek dochodowy, co nie oznacza jednak, że uzyskane przychody nie podlegają opodatkowaniu. Rozliczenie tych przychodów następuje w ramach deklaracji PIT-36 w zeznaniu rocznym według zasad ogólnych. Zgodnie z art. 20 ust. 1ba ustawy z 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych przychody z działalności nierejestrowanej uznaje się za przychody z innych źródeł. Ustawodawca umożliwia również pomniejszenie przychodów o koszty ich uzyskania, o ile są ponoszone w związku z wykonywaną działalnością. Koszty te powinny być odpowiednio udokumentowane zazwyczaj za pomocą faktury imiennej. Dochód z działalności nierejestrowanej podlega opodatkować według skali podatkowej.
Działalność nierejestrowana a praca świadczona osobiście
Jednym ze źródeł przychodów ujętych w ustawie o podatku dochodowym os osób fizycznych jest działalność wykonywana osobiście. Katalog zamknięty tych przychodów został ujęty w art. 13 ustawy. W treści tego przepisu skupione zostały kategorie przychodów pochodzące z różnego rodzaju działalności osobistej podatnika m. in . przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa, jak również przychody z uprawiania sportu, stypendia sportowe przyznawane na podstawie odrębnych przepisów oraz przychody sędziów z prowadzenia zawodów sportowych. Do najpopularniejszych form osobistego prowadzenia działalności należy umowa o dzieło i umowa zlecenia. Warunkiem uznania, że przychody że przychody z umowy o dzieło lub umowy zlecenia stanowią z pracy wykonywanej osobiście jest uzyskiwanie ich wyłącznie od:
- osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,
- właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością,
- przedsiębiorstwa w spadku
- z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, o których mowa w pkt 9;
Przykładowo umowa o dzieło oraz umowa zlecenia wiąże się z obowiązkiem pobierania zaliczek na podatek dochodowy przez zlecającego jego wykonanie. A także wystawienia pit -11 na potrzeby rocznego rozliczenia dochodu.
Źródła uzyskania przychodu
Działalność nierejestrowana oraz działalność świadczona osobiście, to odrębne tytułu uzyskiwania przychodu. Wyszczególnienia źródeł przychodów osiąganych przez osoby fizyczne ustawodawca dokonał w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w którym w pkt 2 i 9 wymienia: - działalność wykonywaną osobiście (pkt 2); - inne
Zgodnie z art. art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w również przychody osiągane z działalności, o której mowa w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców.
Mając na uwadze przedstawione wyżej uregulowania prawne należy zauważyć, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wyraźnie rozróżnia źródła przychodów oraz sposób opodatkowania dochodów z poszczególnych źródeł. Działalność nierejestrowa oraz działalność wykonywana osobiście stanowią odrębne źródła przychodów, a dochody uzyskiwane przez podatników z tych źródeł podlegają odmiennym zasadom opodatkowania.
Przykładowo umowa o dzieło może zostać zawarta w ramach działalności wykonywanej osobiście, w ramach działalności nierejestrowanej lub w ramach działalności gospodarczej. O tym, jaki jest to rodzaj umowy decydują okoliczności jej zawarcia oraz treść, wpływa to na obowiązki względem ZUS oraz wobec Urzędu Skarbowego.
Umowy o dzieło zawierane w ramach działalności wykonywanej osobiście, są zawierane „poza działalnością nierejestrowaną”. Oznacza to, że jeśli przedmiotem umowy o dzieło są zupełnie inne zobowiązania niż te powstające w ramach działalności nierejestrowanej, umowa nie będzie wliczała się do limitu prowadzenia działalności nierejestrowanej. Natomiast jeśli umowa o dzieło dotyczy tego samego zakresu działania, co prowadzona działalność bez rejestracji, umowę taką (otrzymane z niej wynagrodzenie) należy wliczyć do limitu działalności nierejestrowanej.
Umowa o dzieło świadczona na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej nie może zostać zakwalifikowana jako praca wykonywana osobiście.
Podstawa prawna
- Ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U z 2021 r. poz. 1128 t.j.).
- Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2021 r, poz. 162).
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
