Podejmując się prowadzenia działalności gospodarczej, początkujący przedsiębiorca zyskuje prawo do tzw. ulgi na start, która pozwala na obniżenie wartości składek na ubezpieczenia społeczne. Czy takie uprawnienie dotyczy także osób wykonujących działalność bez rejestracji? Z artykułu dowiesz się, czy ZUS w działalności nierejestrowanej jest obowiązkowy.
Czym jest działalność bez rejestracji?
Co do zasady każda działalność gospodarcza podlega odpowiedniej rejestracji – albo w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), albo w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Ustawodawca od niedawna wprowadził jednak znaczącą modyfikację w tym zakresie – niektórzy nowi przedsiębiorcy mogą prowadzić swoją działalność bez żadnej rejestracji, pod warunkiem jednak, że nie przekroczą oznaczonego miesięcznego przychodu, który stanowi 50% minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku.
Jeśli jesteś początkującym przedsiębiorcą, tzn. w okresie poprzednich 60 miesięcy przed rozpoczęciem aktualnej działalności nie prowadziłeś innej działalności, to masz prawo do nierejestrowania nowej profesji, jeśli nie uzyskasz miesięcznego przychodu w wysokości 1 505 zł. Powyższe przesłanki muszą być spełnione łącznie, aby przedsiębiorca mógł ominąć rejestrację w CEIDG lub KRS.
Przykład 1.
Malwina zamierza podjąć pierwszą działalność gospodarczą w swoim życiu – chce robić dekoracyjne kartki dla grona najbliższych znajomych i ich rodzin. Wie, że miesięcznie nie będzie miała z tego tytułu zbyt dużej ilości pieniędzy, nie interesuje ją pełnoetatowe prowadzenie własnej firmy, ponieważ jest zatrudniona na ¾ etatu w restauracji jako kelnerka. Jeśli przychody Malwiny nie przekroczą kwoty 1505 zł, nie będzie ona musiała zgłaszać zakładanej działalności do żadnego rejestru.
Przykład 2.
Patrycja zamierza podjąć pierwszą działalność gospodarczą w swoim życiu – chce robić dekoracyjne kartki dla grona najbliższych znajomych i ich rodzin. Interesuje ją działalność na wielką skalę, dotychczasowe zamówienia były naprawdę spore, więc dziewczyna liczy na szybki i duży zarobek. Jeśli jej miesięczne przychody będą przekraczały kwotę 1505 zł, będzie zobowiązania zarejestrować się w CEIDG – przekroczenie ww. kwoty choćby o 1 zł będzie już wystarczające do tego, aby działalność Patrycji podlegała pod obowiązkową rejestrację.
Warto już w tym miejscu podkreślić, że decydując się na prowadzenie działalności nierejestrowanej, przedsiębiorca nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne ani też składek zdrowotnych do NFZ. Nie musi również rozliczać się z uzyskanych przychodów w trakcie roku – osiągnięty przychód może być wykazywany w zeznaniu rocznym i wtedy też opłaca się podatek (rozliczenie następuje na formularzu PIT-36).
Czym jest ulga na start?
Ulga na start została wprowadzona celem finansowego odciążenia młodych przedsiębiorców. Przysługuje każdemu, kto dopiero rozpoczyna swoją przygodę z biznesem albo rozpoczynającemu prowadzenie działalności po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia zakończenia poprzedniej.
Ulga na start jest rozwiązaniem dobrowolnym, co oznacza, że przedsiębiorca może, ale nie musi z niej korzystać. Jeśli się na nią zdecyduje, nie będzie musiał opłacać składek na ubezpieczenia społeczne do ZUS-u przez okres pierwszych 6 miesięcy prowadzonej działalności (w każdej chwili będzie mógł także szybciej zakończyć korzystanie z omawianej ulgi). Pamiętajmy, że uiszczanie składek zdrowotnych przez przedsiębiorcę nie wiąże się w żaden sposób z ulgą na start – innymi słowy takie składki muszą być po prostu opłacane, począwszy już od pierwszego dnia jakiejkolwiek działalności gospodarczej. Z ulgi na start nie mogą jednak korzystać osoby podlegające pod ubezpieczenia w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – wykonywanie działalności rolniczej niweczy możliwość korzystania z tej formy wsparcia.
Przykład 3.
Kamil prowadził 2 lata temu działalność gospodarczą, podczas której korzystał z ulgi na start. Ze względu na niski zarobek, który generowało jego przedsiębiorstwo, postanowił je zlikwidować i znalazł zatrudnienie na etacie w firmie informatycznej. Ze względu na zwiększenie zainteresowania usługami oferowanymi przez Kamila zapotrzebowanie w jego branży wzrosło, stąd postanowił on jeszcze raz spróbować z własną firmą. Niestety nie będzie mógł ponownie skorzystać z ulgi na start, ponieważ od dnia zakończenia jego poprzedniej działalności nie minęło co najmniej 60 miesięcy (5 lat). W związku z tym Kamil od początku wykonywania swojej działalności będzie musiał opłacać pełne składki do ZUS-u, względnie sprawdzić, czy kwalifikuje się do opłacania niższych składek w ramach programu „mały ZUS plus”.
Warto w tym miejscu także przypomnieć, że początek 6-miesięcznego terminu ulgi na start stanowi dzień faktycznego rozpoczęcia wykonywania działalności. Jeżeli dzień ten przypada pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, miesiąc ten wlicza się do 6 miesięcy trwania ulgi. Jeśli działalność gospodarcza jest rozpoczynana w trakcie miesiąca kalendarzowego, miesiąca tego nie wliczamy do omawianego okresu.
Przykład 4.
Basia rozpocznie działalność gospodarczą od 7 września 2021 roku. Spełnia warunki do skorzystania z „ulgi na start”. Sześć miesięcy, za które nie będzie opłacać składek na ubezpieczenia społeczne, upłynie z 31 marca 2022 roku.
Ulga na start a działalność nierejestrowana
Przez długi okres ZUS nie wypowiadał się na temat możliwości łączenia ulgi na start oraz działalności bez rejestracji. Sprawa wydawała się dosyć prosta, skoro przedsiębiorca niepodlegający ewidencjonowaniu w żadnym rejestrze nie musi opłacać składek na ubezpieczenia społeczne, ulga na start nie będzie znajdowała względem niego żadnego zastosowania. Co jednak, jeśli przedsiębiorca po okresie działalności nierejestrowanej zadecyduje o przejściu na działalność rejestrowaną? Czy w tej sytuacji możliwe jest, że przepadnie mu 6-miesięczny termin na skorzystanie z ulgi na start?
W rzeczywistości wykonywanie działalności niezarejestrowanej nie może być uznane za wykonywanie działalności gospodarczej – stanowi o tym wyraźnie art. 5 ust. 1 Ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców. Osoba, która przez jakiś czas wykonywała tego rodzaju działalność, nie musi obawiać się, że po jej pełnym zarejestrowaniu utraci prawo do skorzystania z omawianej ulgi.
Przykład 5.
Krzysztof przez 10 miesięcy prowadził niezarejestrowaną działalność, lecz w związku z powiększającą się liczbą klientów będzie zobowiązany do jej zgłoszenia do CEIDG (jego przychody wkrótce będą przekraczały kwotę 1505 zł miesięcznie). Nie musi obawiać się, że straci z tego powodu prawo do skorzystania z ulgi na start, ponieważ w swoim życiu jeszcze nigdy nie prowadził zarejestrowanej działalności gospodarczej.
Co jednak w przypadku przedsiębiorców, którzy korzystają z ulgi na start lub prowadzą działalność bez rejestracji i zawierają umowy ze swoimi kontrahentami? Czy w takich przypadkach którakolwiek ze stron zobowiązania musi odprowadzać składki na ubezpieczenia społeczne? Okazuje się, że opłacanie składek do ZUS-u nie jest tutaj obowiązkowe ani dla przedsiębiorcy, ani dla jego kontrahenta, z którym wiąże go umowa cywilnoprawna (np. umowa o dzieło). Według oficjalnego stanowiska zajętego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych – zleceniodawcy również nie mają obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne za kontrahentów, którzy prowadzą działalność gospodarczą i korzystają z ulgi na start.
W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5 Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej są:
- osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej “zleceniobiorcami”, oraz osobami z nimi współpracującymi,
- osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.
Zgodnie z art. 8 ust 6a ustawy o ubezpieczeniach społecznych za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą nie uważa się osoby fizyczne, które korzystają z ulgi na start. W związku z powyższym że osoby fizyczne, z którymi wnioskodawca zamierza zawrzeć umowy o świadczenie usług, a które korzystają ze zwolnienia przez 6 miesięcy z opłacania składek społecznych – ulga na start, nie są uważani za osoby prowadzące działalność gospodarczą, to powstaje obowiązek zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu zawartych umów o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Składki ZUS w działalności nierejestrowanej – podsumowanie
Prowadzenie działalności bez rejestracji w żaden sposób nie wyklucza możliwości skorzystania z ulgi na start przez przedsiębiorcę w przyszłości, gdy zdecyduje się już zarejestrować swoją działalność w CEIDG lub KRS. Co więcej, w okresie stosowania omawianej ulgi lub prowadzenia działalności nierejestrowanej ani przedsiębiorca, ani też jego kontrahenci nie muszą martwić się o konieczność odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne do ZUS-u – taki obowiązek bowiem nie istnieje. Trzeba jednak pamiętać o opłacaniu składek na ubezpieczenie zdrowotne do NFZ.
