Handel w niedziele - kto nie podlega zakazowi handlu?

Czy handel w niedziele w jest możliwy? Dla niektórych podmiotów - tak. Analizujemy przepisy prawne warunkujące prowadzenie działalności handlowej w niedziele i warunki, jakie musi spełnić właściciel małego sklepu, by móc sprzedawać w niedzielę.

Regulacje prawne, dotyczące ograniczeń w handlu w niedzielę, znajdziemy w ustawie z dnia 10 stycznia 2018 r., o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni. Ustawa ta określa zasady dotyczące ograniczeń w handlu oraz wykonywania czynności w innych placówkach handlowych w niedzielę i święta, a także w 24 grudnia, jak również w sobotę poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy. (art. 1 ust.1 tejże ustawy). Ustawę stosuje się do przedsiębiorców prowadzących handlową działalność zarobkową, w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców (art. 1 ust. 2 ustawy), zaś kwestie nieuregulowane w ustawie, a odnoszące się do pracowników i wykonywanej przez nich pracy w niedzielę i święta stosuje się przepisy Kodeksu pracy (art. 2 ustawy).

Główne zasady regulacji i definicje

Co do zasady, ustawa wprowadza zakaz handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem, a także zakaz powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywanie pracy w handlu oraz wykonywanie czynności związanych z handlem. Ponadto ustawa definiuje takie pojęcia jak: 

1. handel – jest to proces sprzedaży polegający na wymianie towaru lub wyrobu na środki pieniężne;
2. wykonywanie czynności związanych z handlem – jest to wykonywanie w placówce handlowej czynności bezpośrednio związanych z handlem przez pracownika lub zatrudnionego, a także wykonywanie w takiej placówce przez pracownika lub zatrudnionego czynności związanych z magazynowaniem towarów, lub ich inwentaryzacją;
3. pracownik – osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę lub skierowana do wykonywania pracy tymczasowej w placówce handlowej na podstawie umowy o pracę;
4. zatrudniony – osoba fizyczna wykonująca placówce handlowej pracę na podstawie umowy prawa cywilnego lub skierowana do wykonywania pracy tymczasowej w placówce handlowej na podstawie umowy prawa cywilnego;
5. placówka handlowa – obiekt, w którym prowadzony jest handel oraz są wykonywane czynności związane z handlem, w szczególności: sklep, stoisko, stragan, hurtownię, skład węgla, skład materiałów budowlanych, dom towarowy, dom wysyłkowy, biuro zbytu – jeżeli w takiej placówce praca jest wykonywana przez pracowników lub zatrudnionych;
6. święto – są to dni wymienione w art. 1 pkt 1) ustawy o dniach wolnych od pracy: 1 stycznia - Nowy Rok, 6 stycznia - Święto Trzech Króli, pierwszy dzień Wielkiej Nocy, drugi dzień Wielkiej Nocy, 1 maja - Święto Państwowe, 3 maja - Święto Narodowe Trzeciego Maja, pierwszy dzień Zielonych Świątek, dzień Bożego Ciała, 15 sierpnia - Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny, 1 listopada - Wszystkich Świętych, 11 listopada - Narodowe Święto Niepodległości, 25 grudnia - pierwszy dzień Bożego Narodzenia, 26 grudnia - drugi dzień Bożego Narodzenia;
7. wykonywaniu pracy w handlu oraz wykonywaniu czynności związanych z handlem w niedziele i święta w placówkach handlowych - należy przez to rozumieć wykonywanie takiej pracy lub takich czynności przez pracownika, lub zatrudnionego w okresie 24 kolejnych godzin przypadających odpowiednio między godziną 24:00 w sobotę a godziną 24:00 w niedzielę, i między godziną 24:00 w dniu bezpośrednio poprzedzającym święto a godziną 24:00 w święto.

Wyjątki od ogólnej zasady

Ustawa zawiera również szereg wyłączeń, po których to spełnieniu, nie obowiązuje zakaz. Placówki, których powyższy zakaz nie dotyczy to:

1. stacje paliw płynnych,
2. placówki handlowe, w których przeważająca działalność polega na handlu kwiatami,
3. apteki i punkty apteczne,
4. zakłady lecznicze zwierząt,
5. placówki handlowe, w których przeważająca działalność polega na handlu pamiątkami i dewocjonaliami,
6. placówki handlowe, w których przeważająca działalność polega na handlu prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych i zakładów wzajemnych,
7. placówek pocztowych, w których przeważająca działalność polega na świadczeniu usług pocztowych,
8. placówki handlowe w obiektach infrastruktury krytycznej (np. szpitalach, elektrowniach, ciepłowniach itp.),
9. w placówkach handlowych w zakładach hotelarskich,
10. w placówkach handlowych w zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku (np. świetlice, hale sportowe, muzea itp.),
11. w placówkach handlowych organizowanych wyłącznie na potrzeby festynów, jarmarków i innych imprez okolicznościowych, tematycznych lub sportowo-rekreacyjnych, także gdy są one zlokalizowane w halach targowych,
12. w placówkach handlowych w zakładach leczniczych podmiotów leczniczych i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych,
13. w placówkach handlowych na dworcach oraz w portach i przystaniach,
14. w przypadku sprzedaży ryb w gospodarstwach rybackich, ze statku rybackiego i w placówkach handlowych zajmujących się wyłącznie odbiorem produktów rybnych (np. łowiska, wiaty wędkarskie),
15. w placówkach handlowych w portach lotniczych,
16. w strefach wolnocłowych,
17. w środkach transportu, na statkach, a także na morskich statkach handlowych, statkach powietrznych, platformach wiertniczych i innych morskich budowlach hydrotechnicznych,
18. na terenie jednostek penitencjarnych (np. areszty śledcze, zakłady karne),
19. w placówkach handlowych na terenie jednostek wojskowych;
20. w sklepach internetowych i na platformach internetowych;
21. w przypadku handlu towarami z automatów;
22. w przypadku rolniczego handlu detalicznego (targi rolnicze, giełdy żywności rolniczej),
23. w hurtowniach farmaceutycznych;
24. w okresie od dnia 1 czerwca do dnia 30 września każdego roku kalendarzowego - w placówkach handlowych prowadzących handel wyłącznie maszynami rolniczymi, częściami zamiennymi do tych maszyn, materiałami eksploatacyjnymi do maszyn rolniczych, materiałami używanymi w trakcie bieżącej pracy maszyn rolniczych lub narzędziami do wymiany części zamiennych w maszynach rolniczych,
25. w przypadku handlu kwiatami, wiązankami, wieńcami i zniczami przy cmentarzach,
26. w zakładach pogrzebowych,
27. w placówkach handlowych, w których handel jest prowadzony przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wyłącznie osobiście, we własnym imieniu i na własny rachunek,
28. w piekarniach, cukierniach i lodziarniach, w których przeważająca działalność polega na handlu wyrobami piekarniczymi i cukierniczymi,
29. w placówkach handlowych, w których przeważającą działalnością jest działalność gastronomiczna,
30. na terenie rolno-spożywczych rynków hurtowych prowadzonych przez spółki prawa handlowego, których przeważająca działalność polega na wynajmie i zarządzaniu nieruchomościami na użytek handlu hurtowego artykułami rolno-spożywczymi;
31. w placówkach handlowych prowadzonych przez podmioty nabywające towary na terenie rolno-spożywczych rynków hurtowych, w zakresie czynności związanych z handlem oraz powierzania pracownikowi lub zatrudnionemu wykonywania tych czynności,
32. w placówkach handlowych, w których jest prowadzony wyłącznie skup produktów pochodzenia rolniczego, w szczególności zboża, rzepaku, rzepiku, buraków cukrowych, roślin białkowych, innych upraw polowych, owoców, warzyw, mleka surowego lub runa leśnego.

Przeważająca działalność wskazana w przypadku placówek, wskazanych w pkt 2, 5-7, 28 i 29, to przeważająca działalność, która została wskazana we wniosku o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej, wykonywana jest w tej placówce handlowej i stanowi co najmniej 40% jeżeli działalność ta jest wykonywana w danej placówce handlowej i stanowi co najmniej 40% miesięcznego przychodu ze sprzedaży detalicznej. Placówki te w przypadku korzystania z ustawowego wyłączenia od zakazu handlu, zobowiązane są do prowadzenia ewidencji miesięcznego przychodu ze sprzedaży, z podziałem na przychód z działalności określonej jako przeważająca oraz przychód z pozostałej działalności.

Handel w niedziele - dni wyłączone z zakazu

Ustawodawca ponadto, w art. 7 ustawy, wskazał niedziele w danym roku kalendarzowym, w które to nie obowiązuje zakaz, a są to:

1. kolejne dwie niedziele poprzedzające pierwszy dzień Bożego Narodzenia, z wyłączeniem niedzieli przypadającej na dzień 24 grudnia, chyba, że niedziela przypada na dzień 24 grudnia, to zakaz ten nie obowiązuje w kolejne dwie niedziele poprzedzające tę niedzielę,
2. niedziela bezpośrednio poprzedzająca pierwszy dzień Wielkiej Nocy;
3. ostatnia niedziela przypadająca w styczniu, kwietniu, czerwcu i sierpniu, chyba, że w tym dniu przypada święto zdefiniowane przez ustawodawcę w ustawie.

Sankcje za złamanie zakazu

Ustawa przewiduje również sankcję za handel oraz wykonywanie czynności związanych z handlem w niedziele lub święta, jak również powierzenie wykonywania pracy w handlu lub wykonywania czynności związanych z handlem pracownikowi lub zatrudnionemu (art. 10 ustawy). Wykroczenie to karane jest grzywną w wysokości od 1.000,00 PLN do 100.000,00 PLN. Taką samą grzywną może zostać ukarany podmiot, który nie prowadzi wymaganej ewidencji przychodów z działalności o przeważających charakterze, jak również powierza wykonywanie pracy w handlu lub wykonywanie czynności związanych z handlem pracownikowi lub zatrudnionemu po godzinie 14.00 w dniu 24 grudnia lub w sobotę bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy.

Jakie warunki musi spełnić przedsiębiorca by otworzyć mały sklep w niedzielę?

1. Może samodzielnie otworzyć i prowadzić sklep w dniu objętym zakazem, jak również może korzystać z nieodpłatnej pomocy członków rodziny takich jak małżonek, dzieci, rodzice, rodzeństwo, wnuki, dziadkowie, macocha i ojczym, pod warunkiem, że nie są przez niego zatrudnieni.
2. Przeważająca część jego działalności (co najmniej 40% miesięcznego przychodu) musi stanowić działalność polegająca na: handlu kwiatami, dewocjonaliami, pamiątkami, prasą, biletami komunikacji miejskiej, wyrobami tytoniowymi, kuponami gier losowych, zakładami wzajemnymi lub wyrobami piekarniczymi i cukierniczymi, na świadczeniu usług pocztowych, gastronomicznych lub wynajmie i zarządzaniu nieruchomościami na użytek handlu hurtowego artykułami rolno-spożywczymi na terenach rolno-spożywczych rynków hurtowych, a także musi prowadzić w związku z tym odpowiednią ewidencję miesięcznych przychodów.
3. Sklep jest prowadzony na terenach, gdzie nie obowiązuje zakaz, tj. m.in. dworce kolejowe, lotniska, strefy wolnocłowe, obiekty infrastruktury krytycznej (np. elektrownie, elektrociepłownie), obiekty ochrony zdrowia (np. szpitale), obiekty kultury (np. muzea), obiekty sportowe (np. stadiony), szkoły, uczelnie, obiekty turystyki i wypoczynku (np. hotele).

Podstawy prawne:

• Ustawa z dnia 10 stycznia 2018 r., o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni,
• Ustawa z dnia 18 stycznia 1951 r., o dniach wolnych od pracy.

Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.