Zarówno banki, jak i instytucje pożyczkowe zobowiązane są do dokonywania oceny zdolności kredytowej pożyczkobiorcy. Ocena ta powinna być dokonywana odpowiednio zgodnie z ustawą Prawo bankowe i ustawą o kredycie konsumenckim. Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się jakie znaczenie ma zdolność kredytowa.
Zdolność kredytowa według prawa bankowego
Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej kredytobiorcy.
Osobie fizycznej, prawnej lub jednostce organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, o ile ma zdolność prawną, które nie mają zdolności kredytowej, bank może udzielić kredytu pod warunkiem:
- ustanowienia szczególnego sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu;
- przedstawienia niezależnie od zabezpieczenia spłaty kredytu programu naprawy gospodarki podmiotu, którego realizacja zapewni – według oceny banku – uzyskanie zdolności kredytowej w określonym czasie, przy czym programem naprawy gospodarki podmiotu, o którym mowa powyżej, może być w szczególności układ przyjęty w ramach postępowania restrukturyzacyjnego prowadzonego zgodnie z Ustawą z dnia 15 maja 2015 roku – Prawo restrukturyzacyjne.
Kredytobiorca jest obowiązany umożliwić podejmowanie przez bank czynności związanych z oceną sytuacji finansowej i gospodarczej oraz kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu.
Banki i inne instytucje ustawowo upoważnione do udzielania kredytów, przekazując osobie fizycznej, osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej niemającej osobowości prawnej ubiegającej się o kredyt informację o dokonanej ocenie zdolności kredytowej, mają obowiązek pouczyć tę osobę o prawie do złożenia wniosku i terminie jego złożenia.
Pouczenie formułuje się w sposób jasny i zrozumiały dla klienta i przekazuje się mu na trwałym nośniku.
Termin złożenia wniosku wynosi rok od dnia otrzymania przez wnioskującego oceny zdolności kredytowej.
Przykład 1.
Odpowiedzi na wniosek udziela się niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku. Wyjaśnienie obejmuje informacje na temat czynników, w tym danych osobowych wnioskującego, które miały wpływ na dokonaną ocenę zdolności kredytowej. W przypadku przedsiębiorców bank i inna instytucja ustawowo upoważniona do udzielania kredytów może pobierać opłatę za sporządzenie wyjaśnienia. Wysokość opłaty powinna być odpowiednia do wysokości kredytu.
Zasady te stosuje się odpowiednio do udzielania wyjaśnień w przypadku dokonywania oceny zdolności kredytowej i analizy ryzyka kredytowego opartych wyłącznie na zautomatyzowanym przetwarzaniu, w tym profilowaniu danych osobowych.
Zdolność kredytowa a kredyt konsumencki
Zgodnie z ustawą o kredycie konsumenckim ocena zdolności kredytowej to ocena zdolności konsumenta do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami, w terminach określonych w umowie o kredyt konsumencki, dokonywana przez kredytodawcę.
Kredytodawca przed zawarciem umowy o kredyt konsumencki jest zobowiązany do dokonania oceny zdolności kredytowej konsumenta.
Ocena zdolności kredytowej dokonywana jest na podstawie informacji uzyskanych od konsumenta lub na podstawie informacji pozyskanych z odpowiednich baz danych lub zbiorów danych kredytodawcy.
Konsument jest zobowiązany do przedstawienia, na żądanie kredytodawcy, dokumentów i informacji niezbędnych do dokonania oceny zdolności kredytowej.
Jeżeli kredytodawcą jest bank albo inna instytucja ustawowo upoważniona do udzielania kredytów ocena zdolności kredytowej dokonywana jest zgodnie z art. 70 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Prawo bankowe oraz innymi regulacjami obowiązującymi te podmioty.
Instytucja pożyczkowa uzależnia udzielenie kredytu konsumenckiego od pozytywnej oceny zdolności kredytowej kredytobiorcy.
Oceny zdolności kredytowej dokonuje się na podstawie analizy danych udostępnianych przez zaufanych dostawców gromadzących i przetwarzających dane niezbędne do takiej oceny, w szczególności przez:
- instytucje, o których mowa w art. 105 ust. 4 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Prawo bankowe, lub
- biura informacji gospodarczej, o których mowa w Ustawie z dnia 9 kwietnia 2010 roku o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.
Jeżeli analiza danych nie pozwala na dokonanie oceny zdolności kredytowej, a instytucja pożyczkowa nie dysponuje innymi wiarygodnymi danymi pozwalającymi na dokonanie tej oceny, w celu jej dokonania odbiera się od konsumenta oświadczenie o jego dochodach i stałych wydatkach gospodarstwa domowego, wraz z dokumentami potwierdzającymi wysokość dochodów konsumenta.
Oświadczenie odebrane od konsumenta stanowi załącznik do umowy kredytu konsumenckiego. Dane uzyskane przez instytucję pożyczkową, stanowiące podstawę dokonania oceny zdolności kredytowej konsumenta, instytucja pożyczkowa przechowuje przez okres 3 lat od dnia ustania stosunku prawnego uzasadniającego ich pozyskanie. Obowiązek wykazania, że instytucja pożyczkowa dokonała oceny zdolności kredytowej w sposób zgodny z wymogami, spoczywa na instytucji pożyczkowej lub jej następcach prawnych.
Jeżeli instytucja pożyczkowa udzieliła konsumentowi kredytu konsumenckiego z naruszeniem przepisów lub gdy z treści oświadczenia konsumenta i uzyskanych przez instytucję pożyczkową informacji wynikało, że na dzień zawarcia umowy kredytu konsumenckiego konsument miał zaległości w spłacie innego zobowiązania pieniężnego wynoszące powyżej 6 miesięcy, a kredyt konsumencki nie był przeznaczony na spłatę tej zaległości, to:
- zbycie wierzytelności z tej umowy w drodze przelewu lub w inny sposób jest nieważne;
- dochodzenie wierzytelności jest dopuszczalne dopiero po dniu całkowitej spłaty wcześniejszego zobowiązania, jego wygaśnięcia lub po prawomocnym stwierdzeniu przez sąd nieistnienia tego zobowiązania – przy czym zakaz zbywania wierzytelności i jej dochodzenia nie wstrzymuje biegu przedawnienia, a za okres zakazu zbywania wierzytelności i jej dochodzenia nie można doliczać odsetek lub pozaodsetkowych kosztów kredytu, a także innych opłat związanych z tą wierzytelnością.
Powyższych zasad nie stosuje się, jeżeli łączna wysokość ustalonych w umowie pozaodsetkowych kosztów kredytu i odsetek jest niższa od połowy sumy maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu, o której mowa w art. 36a ust. 1, oraz odsetek maksymalnych, o których mowa w art. 359 § 2 1 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny.
Instytucja pożyczkowa, która udzieliła kredytu konsumenckiego, niezwłocznie przekazuje informację o jego udzieleniu instytucjom, o których mowa w art. 105 ust. 4 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Prawo bankowe. Informację o zaległościach w spłacie kredytu przekazuje się tym instytucjom lub biuru informacji gospodarczej, o którym mowa w Ustawie z dnia 9 kwietnia 2010 roku o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Za przekazanie informacji nie pobiera się żadnych opłat.
