Rozkład czasu pracy jest układem godzin, w których pracownicy są obowiązani pozostawać do dyspozycji pracodawcy w poszczególnych dniach tygodnia. Określa również godziny rozpoczynania i kończenia pracy. Ilustracją rozkładu czasu pracy jest grafik lub harmonogram. Przeczytaj artykuł i dowiedz się, czym jest indywidualny rozkład czasu pracy.
Rozkład czasu pracy
Rozdział IV Kodeksu pracy (dalej jako kp) dotyczy systemów i rozkładów czasu pracy. Jest to temat bardzo rozległy i złożony. W dużym uproszczeniu rozkład czasu pracy polega na wskazaniu dni i godzin pracy, w których może być planowana praca pracowników. Zgodnie z art. 150 kp rozkład czasu pracy powinien być wprowadzony w układzie zbiorowym pracy czy w regulaminie pracy, i zwykle obejmuje wszystkich pracowników zakładu pracy, pracowników działów lub pracowników zatrudnionych na danym stanowisku.
Indywidualny rozkład czasu pracy czym jest?
Istnieje możliwość wprowadzenia indywidualnego rozkładu czasu pracy dostosowanego do jednostkowych potrzeb pracownika tylko na podstawie sporządzonego przez niego pisemnego wniosku. Jak potwierdza art. 142 Kodeksu pracy, w odpowiedzi na taki dokument pracodawca może ustalić indywidualny rozkład czasu pracy pracownika w ramach systemu czasu pracy, którym podwładny jest objęty.
Indywidualny rozkład czasu pracy – wniosek
Informacje, jakie należy zawrzeć we wniosku, nie są w żaden sposób regulowane. Pracownik nie musi wpisywać uzasadnienia oraz może opisać proponowaną zmianę w sposób dowolny. Różnice mogą dotyczyć podstawowych elementów, na przykład:
- dni, w jakich pracownik wykonuje pracę;
- godzin rozpoczęcia i zakończenia pracy;
- innych terminów przerw w pracy.
W praktyce najczęściej spotykany indywidualny rozkład czasu pracy polega na zmianie godzin rozpoczęcia i zakończenia pracy pracownika. Jeśli przedstawiona propozycja nie będzie jednak odpowiadać pracodawcy, wówczas może on – razem z pracownikiem – ustalić odmienny indywidualny rozkład czasu pracy.
Panią Julię obowiązuje podstawowy system czasu pracy, którego dobowa norma wynosi 8 godzin dziennie. Pani Julia wystąpiła z wnioskiem o indywidualny rozkład czasu pracy. Zaproponowała zmianę godziny jej rozpoczęcia i zakończenia. Pracowałaby od poniedziałku do piątku od 8.30 do 16.30, a nie jak dotychczas – od 8.00 do 16.00. Zmianę uzasadniła koniecznością odprowadzenia dziecka do przedszkola.
Przykład 2.
Panią Dorotę również obowiązuje podstawowy system czasu pracy. Treść wniosku pani Doroty dotyczy dni, w których wykonuje pracę – dotychczas od poniedziałku do piątku. We wniosku zaproponowała, aby dniem pracy była sobota, a dniem wolnym od pracy piątek.
Pracownik powinien we wniosku sprecyzować termin, od którego rozkład miałby obowiązywać, oraz okres obowiązywania indywidualnego rozkładu czasu pracy. Indywidualny rozkład czasu pracy może być wprowadzony na czas określony lub bezterminowo.
Istotne jest, że indywidualny rozkład czasu pracy nie może naruszać zasad ochronnych obowiązujących w danym systemie czasu pracy. Podczas ustalania indywidualnego czasu pracy należy m.in. pamiętać, że nie może on przekroczyć maksymalnego dobowego wymiaru czasu pracy obowiązującego w danym układzie czy też dobowych i tygodniowych odpoczynków.
Jeżeli pracownik złoży wniosek naruszający przepisy dotyczące zasad udzielania odpoczynku bądź obowiązującego go systemu czasu pracy, przedsiębiorca nie powinien go uwzględnić.
Przyjmuje się, że złożenie wniosku w większości przypadków nie jest dla pracodawcy wiążące i może on odmówić.
Kodeksu pracy przewiduje jednak sytuacje, w jakich pracodawca ma obowiązek uwzględnić wniosek. Dzieje się tak, gdy:
- małżonka pracownika jest w fazie prenatalnej, w przypadku ciąży powikłanej;
- pracownik posiada zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”;
- pracownik jest rodzicem dziecka:
- legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności określonym w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
- posiadającego: opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych.
Istotne jest, że nawet w tych przypadkach pracodawca może odmówić, jednak tylko wówczas, gdy zrealizowanie założeń dokumentu nie jest możliwe ze względu na organizację pracy lub jej rodzaj. O przyczynie odmowy pracodawca musi poinformować pracownika w formie papierowej lub elektronicznej.
Pracodawca jest także zobowiązany zastosować indywidualny rozkład ze względu na Rozporządzenie Ministrów Pracy i Polityki Socjalnej oraz Edukacji Narodowej z 11 marca 1999 roku w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych niebędących dniami ustawowo wolnymi od pracy. Indywidualny rozkład czasu pracy ustalany jest w celu umożliwienia pracownikowi obchodzenia świąt religijnych, które nie są dniami ustawowo wolnymi od pracy.
Podsumowanie
Możliwość zastosowania indywidualnego rozkładu czasu pracy może być dla pracownika udogodnieniem. Pracodawcy zgadzający się na wnioski pracowników muszą jednak pamiętać, że indywidualny rozkład czasu pracy powinien również uwzględniać zasady ochronne obowiązujące w danym systemie czasu pracy.
