Kiedy oznakowanie CE jest obowiązkowe?

Przedsiębiorcy chcący wprowadzić na rynek europejski swoje produkty powinni zadbać o to, aby ich towary spełniały zasadnicze wymagania przepisów wspólnotowych co do wyrobów wprowadzanych na rynek unijny, ponieważ na  terenie Unii Europejskiej obowiązuje wspólny tzw. system oceny zgodności. Jego celem jest zapewnienie, że do obrotu na rynek UE dopuszczone zostaną wyłącznie wyroby spełniające jednolite wymagania unijnych przepisów dotyczących m.in. bezpieczeństwa użytkowania wyrobów, zdrowia publicznego, czy oddziaływania na środowisko. Deklaracją producenta, że jego produkt spełnia wymogi unijne jest np. oznakowanie CE.

Dzięki zharmonizowanym, jednolitym przepisom co do bezpieczeństwa produktów, z danego kraju mogą one trafiać na rynek unijny bez konieczności posiadania dodatkowych certyfikatów potwierdzających spełnianie norm.

Wymogi unijne co do bezpieczeństwa i jakości produktów wprowadzanych na rynek europejski odnajdziemy w polskich rozporządzeniach wydawanych na podstawie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz.U.2002 nr 166 poz. 1360).

Czym jest oznakowanie CE?

Skrót CE pochodzi od francuskich słów Conformité Européenne, co w języku polskim oznacza: zgodny z dyrektywami Unii Europejskiej, zgodność europejska.

Oznakowanie CE to symbol deklaracji producenta lub upoważnionego przedstawiciela stwierdzający, że dany wyrób wprowadzony na rynek europejski jest bezpieczny oraz zgodny z wymaganiami dyrektyw unijnych co do bezpieczeństwa danego produktu. Konsument, kupując w dowolnym państwie Unii Europejskiej wyrób oznakowany CE, zyskuje pewność, że może go bezpiecznie i bezproblemowo używać w swoim kraju.

Znak CE nie jest:

• handlowym świadectwem jakości,

• potwierdzeniem pochodzenia towaru z Unii Europejskiej,

• certyfikatem bezpieczeństwa.

Kiedy umieszcza się znak CE?

Oznaczenie CE nie jest obowiązkowe dla wszystkich produktów – obejmuje niektóre kategorie wyrobów, których dotyczą tzw. dyrektywy nowego podejścia.

Przepisy regulujące wymogi odnośnie do produktów wprowadzanych na jednolity rynek europejski dzielimy na:

• dyrektywy starego podejścia – dotyczą m.in. przemysłu motorniczego, farmaceutycznego i określają szczegółowe wymaganie techniczne co do produktu  wprowadzanego na rynek europejski. Dyrektywy starego podejścia nakazują kontrolę i sprawdzanie państwowym organom nadzoru, np. Inspekcji Handlowej, wprowadzania produktu na unijny rynek.

• dyrektywy nowego podejścia – są to dyrektywy bardziej liberalne od starych, ponieważ nie angażują krajowych organów nadzoru w proces wprowadzania produktu na unijny rynek. Dyrektywy nowego podejścia określają wymagania zasadnicze, czyli podstawowe kryteria niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa użytkowników oraz środowiska. Producent deklaruje na własną odpowiedzialność zgodność z tymi kryteriami, powołując się np. na europejskie, zharmonizowane normy – zgodność tę poświadcza poprzez oznakowanie CE na produkcie.

Dyrektywy nowego podejścia mają zastosowanie dla m.in. maszyn, sprzętu elektrycznego, zabawek, urządzeń ciśnieniowych i gazowych, sprzętu ochrony indywidualnej. CE umieszcza się na przykład na sprzęcie RTV i AGD, zabawkach, telefonach komórkowych, kosiarkach do trawy i wiertarkach, komputerach, kaskach rowerowych oraz okularach przeciwsłonecznych itp.

Oznakowania CE nie trzeba umieszczać na produktach, do których nie mają zastosowania dyrektywy nowego podejścia, np. na meblach, ubraniach, żywności, rowerach dla dorosłych, kosmetykach.

Procedura umieszczenia znaku CE

1. W pierwszym kroku należy określić, które dyrektywy unijne mają zastosowanie do danego wyrobu. W UE obowiązuje ponad 20 dyrektyw określających kategorie produktowe (np. zabawki, sprzęt elektroniczny, środki ochrony indywidualnej, np. okulary, itd.), dla których jest wymagane oznakowanie CE.

2. Kolejny krok to sprawdzenie wymagań wobec danego produktu. Jeżeli jest on zgodny ze zharmonizowanymi normami unijnymi, stosowane jest „domniemanie zgodności”.

3. Następnie należy sprawdzić w danej dyrektywie, czy ocena zgodności powinna zostać przeprowadzona przez odpowiednią jednostką kontrolną.

4. Dalszym krokiem jest przetestowanie wyrobu i sprawdzenie zgodności z normami. To producent ponosi odpowiedzialność za testy produktu i sprawdzenie jego zgodności z prawodawstwem Unii.

5. Następny krok to sporządzanie dokumentacji technicznej, do której sporządzenia zobowiązany jest producent.

6. Ostatni krok to umieszczenie oznaczenia CE na produkcie oraz sporządzenie deklaracji zgodności danego produktu z dyrektywami unijnymi.

Deklaracji zgodności nie trzeba dołączać do każdego produktu – należy ją przechowywać w celu ewentualnej kontroli organów nadzoru, np. Inspekcji Handlowej.

Do wyrobów, do których nie dołącza się deklaracji zgodności, należą m.in. urządzenia ciśnieniowe, sprzęt ochrony indywidualnej (np. kaski rowerowe, okulary słoneczne, ochronne ubranie robocze), wyposażenie morskie, sprzęt elektryczny (sprzęt RTV i AGD itp.).

Są jednak wyroby, dla których istnieje obowiązek dołączenia deklaracji zgodności. Są to m.in. wszelkiego rodzaju maszyny (kosiarki do trawy, wiertarki, szlifierki), telefony komórkowe oraz łodzie rekreacyjne. Deklaracja zgodności stanowi wtedy najczęściej ostatnią stronę instrukcji obsługi, czasem jest to odrębny dokument.

Deklaracja zgodności powinna zawierać m.in.: numer identyfikacyjny produktu, nazwę i adres producenta  (i/lub jego upoważnionego przedstawiciela), przedmiot deklaracji, odwołania do norm zharmonizowanych lub odniesienia do specyfikacji, w odniesieniu do których deklarowana jest zgodność, adnotację, że deklaracja została wydana na wyłączną odpowiedzialność producenta oraz że dany wyrób jest zgodny z prawodawstwem wspólnotowym, dodatkowe informacje: podpisano w imieniu, miejsce i data wystawienia, nazwisko, stanowisko, podpis. W stosownych przypadkach w deklaracji należy podać dane  jednostki notyfikowanej przeprowadzającej kontrolę.

Importerzy

Importer powinien zagwarantować, że sprowadzony przez niego produkt z oznaczeniem CE jest zgodny z dyrektywami unijnymi i nie jest niebezpieczny dla użytkowników. Ma obowiązek sprawdzić, czy producent spoza UE podjął niezbędne kroki i czy na wniosek może udostępnić odpowiednią dokumentację.

Dystrybutor

Dystrybutor musi posiadać podstawową wiedzę z zakresu wymogów prawnych – w tym, które produkty muszą mieć oznakowanie CE oraz jakie dokumenty są potrzebne – oraz być w stanie zidentyfikować produkty, które wyraźnie nie są zgodne z przepisami.

Jak wygląda i gdzie umieścić oznakowanie CE?

Oznakowanie CE należy nanieść na produkt, zanim stosowny wyrób zostanie wprowadzony do obrotu.

Znak CE składa się wyłącznie z liter CE. Jeżeli w ocenie zgodności uczestniczyła jedna lub kilka jednostek kontrolnych, to obok niego należy wskazać numery tych jednostek.

Oznaczenie CE należy umiejscowić na produkcie, jego etykiecie lub tabliczce znamionowej,  zgodnie z określonym formatem znaku, w sposób widoczny (znak CE nie może mieć mniej niż 5 mm wysokości), czytelny i niezmywalny. Oznakowanie CE może mieć różne formy (np. kolor, jednolity/wklęsły), o ile jest widoczne, czytelne i ma odpowiednie proporcje.

W wyjątkowych sytuacjach oznakowanie CE może być umieszczone na opakowaniu lub dołączonych do wyrobu dokumentach, np.:

• gdy umieszczenie oznakowania na wyrobie jest niemożliwe – dotyczy to np. niektórych materiałów wybuchowych,

• gdy nie mogą być zachowane minimalne wymiary symbolu,

• gdy nie ma pewności, że oznakowanie CE będzie widoczne i czytelne.

Zakazane jest natomiast pominięcie czy przeniesienie oznakowania CE na opakowanie lub dołączone dokumenty tylko z powodów estetycznych.

Producent, po przeprowadzeniu oceny zgodności i umieszczeniu znaku CE, sporządza obowiązkową pisemną „Deklarację zgodności CE”. Jest ona jego zobowiązaniem do wzięcia odpowiedzialności za ewentualne niezgodności wyrobu z przepisami.

Kary za naruszenie przepisów dotyczących oznakowania CE

Niezgodne z prawem umieszczenie znaku CE zagrożone jest karą grzywny. Podlega jej np.:

• umieszczenie znaku na produkcie, który nie spełnia zasadniczych wymagań dyrektyw,

• umieszczenie na produkcie znaku podobnego do CE w celu wprowadzenia dystrybutora i konsumenta w błąd,

• wprowadzenie do obrotu produktu bez znaku CE – gdy dany produkt powinien podlegać pod system oceny zgodności,

• umieszczenie znaku CE na wyrobie, który nie podlega oznakowaniu CE.

Kontrola zgodności zadeklarowanych wymogów z dyrektywami jest w Polsce przeprowadzana przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który prowadzi także rejestr produktów niebezpiecznych i niezgodnych z zasadniczymi, szczegółowymi lub innymi wymaganiami.

Uwaga na chińskie CE!

Z lewej strony znak unijny, z prawej znak azjatycki.

Na produktach wytwarzanych w Chinach często możemy spotkać się ze znakiem CE – jednak nie jest on oznaczeniem bezpieczeństwa produktu, a oznaczeniem „China export”.  

Chińskie CE jest stosowaniem agresywnej praktyki rynkowej i ma na celu wprowadzenie użytkowników w błąd.

Chińskie CE różni się od unijnego CE mniejszym odstępem między literami C i E oraz dłuższym środkowym elementem litery E – w unijnym oznaczeniu środkowa pozioma pałeczka jest krótsza od dwóch pozostałych, w chińskim – często (choć nie zawsze) jest im równa lub prawie równa.