Działania na rzecz osób bezrobotnych oraz poszukujących pracy określone w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy muszą być podejmowane według ściśle ustalonych prawem zasad. Zarówno pośrednictwo pracy, jak i poradnictwo zawodowe oraz szkolenia powinny uwzględniać informacje, które zostały zawarte w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy. Z początkiem 2025 roku weszły w życie zmiany w powyżej wskazanej klasyfikacji. Jaki jest charakter wspomnianych modyfikacji i jak wygląda klasyfikacja zawodów — omawiamy te zagadnienia w niniejszym artykule.
Klasyfikacja zawodów dla potrzeb rynku pracy — podstawa prawna
Klasyfikację zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakres jej stosowania określa się na podstawie przepisów Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, zwanej dalej „ustawą”.
Klasyfikacja zawodów dla potrzeb rynku pracy — najważniejsze informacje
Klasyfikację zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy określa się — w drodze rozporządzenia — na podstawie upoważnienia z art. 36 ust. 8 ustawy.
Zgodnie z tym przepisem minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, klasyfikację zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakres jej stosowania, uwzględniając zawody i specjalności występujące na rynku pracy oraz potrzeby pośrednictwa i poradnictwa zawodowego.
Klasyfikacja zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy, zwana dalej „klasyfikacją”, została określona w załączniku do rozporządzenia.
Struktura klasyfikacji stanowi rezultat grupowania poszczególnych zawodów i specjalności w grupy elementarne, a te z kolei w bardziej połączone grupy średnie, duże i wielkie, na podstawie podobieństwa kompetencji wymaganych do realizacji zadań zawodowych.
W klasyfikacji uwzględniono:
4 szerokie poziomy kompetencji określone w ISCO-08, oraz
poziomy kształcenia określone w Międzynarodowej Standardowej Klasyfikacji Edukacji (ISCED 2011).
Klasyfikacja jest podzielona na 10 wielkich grup zawodowych:
Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy;
Specjaliści;
Technicy i inny średni personel;
Pracownicy biurowi;
Pracownicy usług i sprzedawcy;
Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy;
Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy;
Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń;
Pracownicy wykonujący prace proste;
Siły zbrojne.
Jak wynika z brzmienia § 2 rozporządzenia, klasyfikacja jest stosowana w zakresie:
pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego,
szkolenia zawodowego,
gromadzenia danych do określania polityki zatrudnienia i kształcenia ustawicznego,
prowadzenia badań, analiz, prognoz i innych opracowań dotyczących rynku pracy.
Przepisy zawierające zmiany w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy
Zmiany w zakresie treści klasyfikacji zostały zawarte w Rozporządzeniu Ministra Rodziny Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 września 2024 roku zmieniającym rozporządzenie w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, zwanym dalej „nowelizacją”.
Oczekiwanym skutkiem wprowadzenia nowych zawodów i specjalności oraz proponowanych zmian ma być usprawnienie pracy urzędów pracy i innych instytucji rynku pracy, w szczególności w zakresie pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego, szkolenia i przekwalifikowania osób bezrobotnych i poszukujących pracy dzięki ewidencji zawodów odzwierciedlającej aktualną sytuację na rynku pracy.
Ponadto dokonane zmiany będą służyć do gromadzenia w badaniach statystycznych informacji na temat rzeczywistych zawodów występujących na rynku pracy.
Zmiany w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy
Na podstawie nowelizacji w załączniku do rozporządzenia — w części „Struktura klasyfikacji zawodów i specjalności” – dodaje się symbole cyfrowe i nazwy zawodów w następującym brzmieniu:
229915 Podiatra,
229916 Profilaktyk,
231009 Nauczyciel akademicki – nauki o rodzinie,
231010 Nauczyciel akademicki – nauki weterynaryjne,
251106 Informatyk,
311224 Technik aranżacji wnętrzS,*
311519 Technik elektromobilnościs,
311948 Technik przemysłu drzewnegos,
313211 Operator maszyn i urządzeń w gospodarce odpadamis,
341208 Pracownik do spraw streetworkingu (streetworker),
343305 Animator rynku książkis,
343919 Administrator produkcji filmowej i telewizyjnejs,
343920 Technik animacji filmowejs,
531205 Asystent międzykulturowy,
817213 Operator maszyn i urządzeń przemysłu drzewnegos,
932922 Pracownik pomocniczy w gospodarce odpadamis.
Z kolei w załączniku do rozporządzenia zostały wprowadzone poniżej wskazane modyfikacje:
symbol cyfrowy i nazwa grupy „2512 Specjaliści do spraw rozwoju systemów informatycznych” otrzymuje brzmienie: „2512 Specjaliści do spraw oprogramowania”,
symbol cyfrowy i nazwa zawodu „251202 Specjalista do spraw rozwoju oprogramowania systemów informatycznych” otrzymuje brzmienie: „251202 Specjalista do spraw rozwoju oprogramowania”,
symbol cyfrowy i nazwa pozycji „251290 Pozostali specjaliści do spraw rozwoju systemów informatycznych” otrzymuje brzmienie: „251290 Pozostali specjaliści do spraw oprogramowania”,
symbol cyfrowy i nazwa zawodu „325515 Technik gospodarki odpadami” otrzymuje brzmienie: „325515 Technik gospodarki odpadamis ”,
symbol cyfrowy i nazwa zawodu „343914 Sekretarz planu filmowego” otrzymuje brzmienie: „343914 Specjalista do spraw scenariusza i kontynuacji w filmie (Continuity and Script Supervisor)”,
symbol cyfrowy i nazwa zawodu „817212 Mechanik-operator maszyn do produkcji drzewnejs” otrzymuje brzmienie: „817212 Mechanik-operator maszyn do produkcji drzewnej”.
Klasyfikacja zawodów dla potrzeb rynku pracy — Podsumowanie
Klasyfikacja zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy jest stosowana w zakresie pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego, szkolenia zawodowego, gromadzenia danych do określania polityki zatrudnienia i kształcenia ustawicznego oraz prowadzenia badań, analiz, prognoz i innych opracowań dotyczących rynku pracy. Zmiany, które wchodzą w życie 1 stycznia 2025 roku, dotyczą m.in. zawodów szkolnictwa branżowego oraz tzw. zawodów rynkowych. Spodziewanym rezultatem wprowadzenia nowych zawodów i specjalności oraz proponowanych zmian ma być usprawnienie pracy urzędów pracy i innych instytucji rynku pracy.
_____
*Znacznik „s” przypisany niektórym zawodom odnosi się do zawodów szkolnictwa branżowego nauczanych w systemie oświaty oraz zawodów szkolnictwa artystycznego.
W odniesieniu do tych zawodów w klasyfikacji zostały wyodrębnione:
kwalifikacje zawodowe wskazane w klasyfikacji szkolnictwa branżowego określonej przez ministra właściwego do spraw edukacji i nauki w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 roku – Prawo oświatowe;
specjalności/specjalizacje realizowane w ramach kształcenia w zawodach, określonych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa artystycznego przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania, w przepisach wydanych na podstawie art. 46a ust. 1 pkt 1–4 ustawy – Prawo oświatowe.
