Obywatelstwo jest stanem wiążącym konkretną osobą z danym państwem na świecie. W świetle polskiego prawa nie ma przeszkód do tego, aby jeden człowiek posiadał kilka obywatelstw różnych krajów. Obywatelstwo polskie nabywa się zgodnie z zasadą krwi, choć Prezydent RP ma możliwość jego nadawania. Sprawdźmy, jak dokładnie wygląda nadanie obywatelstwa polskiego i kto może skorzystać z tej procedury.
Nabycie obywatelstwa polskiego
Zasada krwi przewiduje, że obywatelstwo nabywa się poprzez fakt urodzenia z rodziców posiadających określone obywatelstwo. Powyższa reguła jest stosowana m.in. w Polsce, co w praktyce oznacza, że wystarczające jest, aby jeden z naszych rodziców był Polakiem, abyśmy nabyli obywatelstwo RP z mocy samego prawa. Stosowanie zasady krwi przy nabywaniu obywatelstwa polskiego nie wymaga składania żadnych oświadczeń – ani ze strony rodziców, ani ze strony dziecka w jakimkolwiek okresie. Reguła ta jest ściśle związana z zasadą trwałości obywatelstwa polskiego, co oznacza, że możemy je utracić wyłącznie poprzez dobrowolne zrzeczenie się. Nie istnieją więc żadne instytucje lub sądy, które miałyby moc odbierania obywatelstwa RP.
Nabycie obywatelstwa polskiego może mieć miejsce także wskutek nadania go przez Prezydenta RP. W praktyce dotyczy to cudzoziemców, którzy po spełnieniu określonych warunków oświadczą, że chcieliby zostać Polakami. Uzyskanie obywatelstwa polskiego wymaga w tym zakresie złożenia odpowiedniego wniosku, który inicjuje szczególne postępowanie administracyjne.
Wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego
Każdy cudzoziemiec ma prawo wnioskować o nadanie mu obywatelstwa polskiego. W przypadku małoletnich dzieci konieczne jest złożenie wniosku przez jego przedstawicieli ustawowych – rodziców albo prawnych opiekunów. Pamiętajmy, że wymaga to zgody obu przedstawicieli. W przypadku nieporozumień każdy z nich może zwrócić się do właściwego sądu o wydanie stosownego rozstrzygnięcia.
Zgodnie z treścią art. 20 Ustawy z dnia 2 kwietnia 2009 roku o obywatelstwie polskim wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego musi zawierać w swej treści:
- dane cudzoziemca;
- adres zamieszkania;
- informacje o rodzicach cudzoziemca i dalszych wstępnych, jeżeli posiadali obywatelstwo polskie;
- informacje o posiadaniu obywatelstwa polskiego w przeszłości, jego utracie oraz dacie nabycia obywatelstwa innego państwa;
- informacje o źródłach utrzymania cudzoziemca, jego osiągnięciach zawodowych, działalności politycznej i społecznej;
- informację o znajomości przez cudzoziemca języka polskiego;
- dane małżonka cudzoziemca;
- informację, czy cudzoziemiec ubiegał się o nabycie obywatelstwa polskiego w przeszłości;
- uzasadnienie, w którym cudzoziemiec musi wykazać, dlaczego ubiega się o nadanie mu polskiego obywatelstwa i z jakich przyczyn taki wniosek powinien zostać uwzględniony.
W przypadku wniosku o nadanie obywatelstwa polskiego dziecku cudzoziemiec sprawujący władzę rodzicielską nad małoletnim cudzoziemcem umieszcza dodatkowo we wniosku:
- dane małoletniego;
- informację, czy i przed jakim organem zostały złożone oświadczenia o wyrażeniu zgody na nabycie obywatelstwa, o których mowa w art. 7 ust. 2 pkt 2 i art. 8 ustawy o obywatelstwie polskim;
- dane przedstawiciela ustawowego małoletniego.
Niezależnie od tego, kogo będzie dotyczyć wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego, należy do niego dołączyć:
- dokumenty potwierdzające dane i informacje zawarte we wniosku. W przypadku dokumentów sporządzonych w obcym języku konieczne jest przedłożenie ich w oryginałach wraz z kopiami przetłumaczonymi na język polski przez tłumacza przysięgłego;
- fotografie osób objętych wnioskiem – zdjęcie biometryczne, czyli kolorową aktualną fotografię (1 szt.) o wym. 4,5 cm × 3,5 cm wykonaną w ciągu ostatnich 6 miesięcy na jednolitym jasnym tle, pokazującą wyraźnie oczy i twarz od wierzchołka głowy do górnej części barków, bez nakrycia głowy i okularów z ciemnymi szkłami, patrzącą na wprost z otwartymi oczami, nieprzesłoniętymi włosami i zamkniętymi ustami.
Wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego składa się na formularzu, który jest dostępny zarówno w internecie, jak i każdym urzędzie wojewódzkim w Polsce. Pismo nie podlega żadnej opłacie skarbowej, chyba że zostaje złożone za granicą za pośrednictwem konsula – wówczas kosztuje 360 euro. Pamiętajmy, że podpis na wniosku musi zostać notarialnie poświadczony, co wiąże się z kosztem około 20 zł. Wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego można złożyć osobiście lub listownie:
- do wojewody właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy, który legalnie przebywa w Polsce;
- do konsula, jeśli wnioskodawca mieszka za granicą.
Wniosku o nadanie obywatelstwa polskiego nie składa się bezpośrednio do Prezydenta RP. Pisma adresowane do Kancelarii Prezydenta RP z pominięciem wojewody lub konsula nie będą w ogóle rozpatrywane.
Postępowanie o nadanie obywatelstwa polskiego
Po złożeniu wniosku o nadanie obywatelstwa polskiego jest on badany pod kątem spełniania wymogów formalnych. W przypadku wykrycia braków wnioskodawca jest wzywany do uzupełnienia wymaganych informacji, ma na to 30 dni. Jeśli pismo będzie prawidłowe, kolejnym etapem jest sprawdzenie wnioskodawcy. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, przed przekazaniem wniosku Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, zwraca się do Komendanta Głównego Policji, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, a w razie potrzeby do innych organów, o udzielenie informacji, które mogą mieć istotne znaczenie w sprawie o nadanie obywatelstwa polskiego, i sporządza opinię dotyczącą wniosku. Procedura sprawdzenia co do zasady powinna trwać ok. miesiąca, jednak w uzasadnionych przypadkach można ją przedłużyć do 3 miesięcy. W przypadku uzyskania negatywnej opinii na temat wnioskodawcy pismo nie zostanie przekazane Prezydentowi RP, a cała procedura zostanie zakończona. Analogicznie, jeśli właściwe organy państwowe nie będą miały zastrzeżeń co do wnioskodawcy i jego prośby o nadanie mu obywatelstwa, sprawa przejdzie do kolejnego etapu, a wniosek zostanie wysłany do Prezydenta Polski.
Czas rozpatrywania wniosku o nadanie obywatelstwa polskiego wynosi obecnie ponad rok. Wcześniejsze uzyskanie rozstrzygnięcia nie jest możliwe, choć oczywiście każdy wnioskodawca może prosić o przyspieszenie rozpoznania jego sprawy. W tym celu należy złożyć wniosek, w którym uzasadnia się, dlaczego nadanie obywatelstwa RP powinno nastąpić jak najszybciej – np. z powodów zdrowotnych, rodzinnych, ekonomicznych. Wniosek o przyspieszenie rozpoznania sprawy nie podlega żadnej opłacie skarbowej i może być sporządzony przez wnioskodawcę samodzielnie, tj. nie wymaga stosowania żadnych dodatkowych formularzy ani poświadczania podpisu przed notariuszem.
Jeśli wniosek o nadanie obywatelstwa zostanie uwzględniony, Prezydent RP wyda stosowne postanowienie, które zostanie wysłane listem poleconym na adres wnioskodawcy. W przypadku odmowy uznania wniosku również dojdzie do wydania właściwego postanowienia. Pamiętajmy jednak, że w tym zakresie wnioskodawca nie ma prawa do złożenia odwołania – postanowienia Prezydenta RP są bowiem ostateczne i nie podlegają zaskarżeniu. Oczywiście cudzoziemiec może wnioskować o nadanie mu obywatelstwa RP w przyszłości. Ustawa nie wprowadza bowiem ograniczeń, jeśli chodzi o ilość i czas składania tego rodzaju wniosków.
Podsumowanie
Każdy cudzoziemiec ma prawo wnioskować o nadanie mu obywatelstwa polskiego bez względu na to, gdzie aktualnie zamieszkuje. Wiąże się to jednak z koniecznością zgromadzenia odpowiednich dokumentów i uzasadnienia swojego stanowiska. Pismo na urzędowym formularzu wraz z podpisem notarialnie poświadczonym składa się do właściwego wojewody lub konsula, który inicjuje właściwe postępowanie. W toku prowadzonej sprawy cudzoziemiec jest sprawdzany pod różnymi kątami, m.in. w zakresie niekaralności. Postępowanie o nadanie obywatelstwa polskiego trwa ponad rok i kończy się wydaniem stosownego postanowienia przez Prezydenta RP. Bez względu na treść takiego rozstrzygnięcia wnioskodawcy nie przysługuje procedura odwoławcza, choć ma on prawo do złożenia nowego wniosku w przyszłości, jeśli wydane postanowienie okazało się dla niego niekorzystne.
