Oprócz wiz Schengen istnieje możliwość wydania wizy krajowej. Co do zasady podmiotem właściwym w sprawie wydania tego dokumentu jest konsul. W pewnych okolicznościach organem uprawnionym do wydania wizy krajowej jest minister właściwy do spraw zagranicznych. W opublikowanych w ostatnim okresie przepisach wykonawczych określono zasady postępowania w tym zakresie w stosunku do obywateli Republiki Białorusi i Ukrainy przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (RP). Jak wygląda wydawanie wiz krajowych obywatelom Białorusi i Ukrainy – odpowiadamy na to pytanie w niniejszym artykule.
Wydawanie wiz krajowych cudzoziemcom przebywającym na terytorium RP – podstawa prawna
Kwestie dotyczące wydawania wiz krajowych cudzoziemcom przebywającym na terytorium RP uregulowano w przepisach Ustawy z dnia 12 grudnia 2013 roku o cudzoziemcach, zwanej dalej ustawą.
Zgodnie z art. 79a ust. 1 ustawy wizę krajową może wydać albo odmówić jej wydania minister właściwy do spraw zagranicznych (MSZ), jeżeli:
- cudzoziemiec ubiegający się o wydanie wizy krajowej spełnia łącznie następujące warunki:
- przebywa na terytorium RP,
- złożył wniosek o wydanie wizy krajowej do MSZ w okresie określonym w odpowiednich przepisach wykonawczych (jest o tym mowa w dalszej części artykułu),
- posiada obywatelstwo państwa określonego we wspomnianych wyżej przepisach wykonawczych;
- zostały spełnione dodatkowe warunki zapewniające możliwość złożenia wniosku o wydanie wizy krajowej do MSZ w czasie pobytu cudzoziemca na terytorium RP w przypadku, gdy takie warunki zostały określone w odnośnych przepisach wykonawczych.
Jak wynika z art. 43 Wspólnotowego Kodeksu Wizowego, usługodawcy zewnętrznemu można powierzyć wykonywanie jednej lub więcej poniższych czynności:
- udzielanie ogólnych informacji na temat wymogów wizowych i formularzy wniosków;
- informowanie osób ubiegających się o wizę o wymaganych dokumentach uzupełniających, wymienionych w liście kontrolnej;
- przyjmowanie danych i wniosków (łącznie z pobieraniem identyfikatorów biometrycznych) i przekazywanie wniosku konsulatowi;
- pobieranie należnej opłaty;
- planowanie terminów osobistych wizyt w konsulacie lub u usługodawcy zewnętrznego;
- przyjmowanie dokumentów podróży (łącznie z ewentualnym powiadomieniem o odmowie) od konsulatu i zwracanie ich osobie ubiegającej się o wizę.
Kto może wnioskować do MSZ o wizę krajową oraz w jakim terminie?
Ogólne zasady wnioskowania do MSZ o wizę krajową omówiliśmy na początku tego tekstu. Szczegółowe rozwiązania w tym zakresie określono w Rozporządzeniu Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 18 sierpnia 2022 roku w sprawie wydawania wiz krajowych cudzoziemcom przebywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zwanym dalej rozporządzeniem.
Stosownie do brzmienia § 3 rozporządzenia wniosek do MSZ o wydanie wizy krajowej może złożyć przebywający na terytorium RP obywatel:
- Republiki Białorusi,
- Ukrainy.
Warunki złożenia wniosku przez obywatela Białorusi
W myśl § 4 ust. 1 rozporządzenia wniosek do MSZ może złożyć obywatel Republiki Białorusi ubiegający się o wydanie wizy krajowej w celu przyjazdu ze względów humanitarnych, z uwagi na interes państwa lub zobowiązania międzynarodowe (art. 60 ust. 1 pkt 23 ustawy), który oświadczy, że nie może ze względów bezpieczeństwa albo grożących mu represji lub prześladowania powrócić do kraju pochodzenia, oraz który:
- w dniu złożenia wniosku przebywa na terytorium RP legalnie na podstawie ważnej wizy krajowej wydanej w celu, o którym mowa w art. 60 ust. 1 pkt 23 ustawy, albo
- oświadczy, że:
- bezpośrednio przed 24 lutego 2022 roku legalnie przebywał na terytorium Ukrainy oraz
- przybył na terytorium RP w okresie od 24 lutego 2022 roku z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na jej terytorium.
Wnioski o wizę krajową składane przez osoby posiadające obywatelstwo Republiki Białorusi lub Ukrainy
Wniosek do MSZ może złożyć także cudzoziemiec ubiegający się o wydanie wizy krajowej w celu wykonywania pracy na podstawie wpisanego do ewidencji oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi lub wykonywania pracy innej niż wyżej wskazana albo pracy sezonowej (art. 60 ust. 1 pkt 5 i 6 ustawy), który w dniu złożenia tego wniosku przebywa na terytorium RP legalnie oraz który posiada obywatelstwo:
- Republiki Białorusi lub Ukrainy i będzie wykonywać pracę w charakterze kierowcy w międzynarodowym transporcie drogowym w rozumieniu art. 4 pkt 2 Ustawy z dnia 6 września 2001 roku o transporcie drogowym lub w niezarobkowym międzynarodowym przewozie drogowym w rozumieniu art. 4 pkt 6 tej ustawy albo
- Ukrainy i będzie wykonywać pracę w charakterze pilota cywilnego statku powietrznego lub innego członka załogi, nieposiadającego certyfikatu członka załogi (CMC) określonego w załączniku nr 9 do Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym, sporządzonej w Chicago dnia 7 grudnia 1944 roku.
Czynności wykonywane przez przedsiębiorcę będącego usługodawcą zewnętrznym w rozumieniu Wspólnotowego Kodeksu Wizowego
Była już o tym mowa, że w postępowaniu o przyznanie wizy krajowej MSZ może korzystać z pomocy przedsiębiorcy prowadzącego działalność obejmującą czynności, których dokonują usługodawcy zewnętrzni na podstawie art. 43 Wspólnotowego Kodeksu Wizowego. Przepisy rozporządzenia precyzują zakres czynności wykonywanych przez wspomniany podmiot.
Zgodnie zatem z § 5 rozporządzenia wskazany przedsiębiorca:
- udziela ogólnych informacji na temat wymogów wydania wizy krajowej i formularza wniosku;
- informuje osoby ubiegające się o wizę krajową o wymaganych dokumentach;
- przyjmuje wnioski o wydanie wizy krajowej wraz z dokumentami podróży i wymaganymi dokumentami oraz inne dokumenty przedłożone przez cudzoziemca w postępowaniu w sprawie wydania wizy krajowej i przekazuje je MSZ w sposób i na zasadach określonych w umowie zawartej z urzędem obsługującym tego ministra;
- pobiera opłatę za przyjęcie i rozpatrzenie przez MSZ wniosku o wydanie wizy krajowej i przekazuje ją na rachunek bankowy wskazany w umowie, o której mowa w pkt 3;
- planuje terminy wizyt osób ubiegających się o wizę krajową;
- zwraca osobie ubiegającej się o wizę krajową dokumenty podróży oraz ewentualne dodatkowe dokumenty przekazane przez urząd obsługujący MSZ.
Wydawanie wiz krajowych obywatelom Białorusi i Ukrainy przebywającym w Polsce – podsumowanie
W niniejszym artykule przedstawiono zasady wydawania wiz krajowych w trybie szczególnym przez ministra właściwego do spraw zagranicznych, co do zasady bowiem podmiotem właściwym w tym zakresie jest konsul. Nowe regulacje wykonawcze dotyczą przyznawania wspomnianych wiz przebywającym w Polsce obywatelom Republiki Białorusi i Ukrainy. Umożliwienie wydawania tych wiz wynika oczywiście z potrzeby uproszczenia procedur legalizujących pobyt określonych grup cudzoziemców w związku z niestabilną sytuacją na wschodzie Europy. Warto podkreślić, że Białorusini i Ukraińcy będą mieli prawo składać wnioski o wydanie wiz krajowych w omawianym trybie do 31 grudnia 2022 roku. W tym postępowaniu MSZ będzie mógł korzystać z pomocy przedsiębiorcy prowadzącego działalność obejmującą czynności, których dokonują usługodawcy zewnętrzni na podstawie art. 43 Wspólnotowego Kodeksu Wizowego.
