Spółka cywilna jest traktowana jako odrębny względem wspólników podatnik podatku od towarów i usług. To z kolei wiąże się z koniecznością posiadania przez spółkę cywilną NIP-u. Co w przypadku zmiany wspólników? Czy NIP spółki cywilnej przy zmianie wspólników, również podlega zmianie? Odpowiedź znajdziesz, w artykule!
Spółka cywilna a numer identyfikacji podatkowej
Spółka cywilna jest regulowana przepisami Kodeksu cywilnego. Nie ma ona osobowości prawnej, a jej majątek stanowi w rzeczywistości współwłasność łączną zawiązujących ją wspólników, którzy swoim majątkiem odpowiadają za zobowiązania spółki, w tym także zobowiązania wynikające z podatków, z tytułu rękojmi czy gwarancji.
Choć na gruncie podatku dochodowego spółka cywilna jest transparentna podatkowo, to jednak zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Wynika z tego, że na gruncie ustawy o VAT spółka cywilna wykonująca samodzielnie działalność gospodarczą, jako jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej jest podatnikiem.
Kc dopuszcza wprost możliwość wystąpienia wspólnika ze spółki cywilnej. Ponadto spółka ta może zmienić swój skład poprzez przyjęcie do niej nowego wspólnika, co będzie wymagać zmiany umowy spółki. Dopuszczalne jest wstąpienie do spółki cywilnej nowego wspólnika i przejęcie przez niego dotychczasowych zobowiązań oraz uprawnień za zgodą pozostałych wspólników, w tym jednocześnie ustępujących z tej spółki.
Sama zmiana wspólników nie wywołuje skutków na gruncie podatku od towarów i usług, gdyż nadal mamy do czynienia z tym samym podatnikiem podatku od towarów i usług. Oznacza to, że w przypadku zmiany wspólników spółka cywilna – jako podatnik VAT – funkcjonuje nadal i nie traci przez to statusu podatnika tego podatku. Również NSA w wyroku z 14 października 2005 roku (I FSK 287/05) wskazał, że zmiany personalne w spółce cywilnej pozostają bez wpływu na jej podmiotowość prawnopodatkową w podatku od towarów i usług.
Natomiast w zakresie posiadanego przez spółkę cywilną identyfikatora podatkowego wskażmy, że zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które na podstawie odrębnych ustaw są podatnikami, podlegają obowiązkowi ewidencyjnemu oraz otrzymują numery identyfikacji podatkowej – NIP.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 ww. ustawy identyfikatorem podatkowym jest:
- numer PESEL – w przypadku podatników będących osobami fizycznymi objętymi rejestrem PESEL nieprowadzących działalności gospodarczej lub niebędących zarejestrowanymi podatnikami VAT;
- NIP – w przypadku pozostałych podmiotów podlegających obowiązkowi ewidencyjnemu, o którym mowa w art. 2 ustawy.
W rezultacie, skoro spółka cywilna jest podatnikiem podatku VAT, to jest ona obowiązana do posługiwania się identyfikatorem podatkowym w postaci NIP-u.
Stosownie do art. 5 ust. 1 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników podatnicy obowiązani są do dokonania zgłoszenia identyfikacyjnego; zgłoszenia tego dokonuje się jednokrotnie, bez względu na rodzaj oraz liczbę opłacanych przez podatnika podatków, formę opodatkowania, liczbę oraz rodzaje prowadzonej działalności gospodarczej oraz liczbę prowadzonych przedsiębiorstw.
Jak stanowi art. 5 ust. 3 pkt 2 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, zgłoszenie identyfikacyjne podatników niebędących osobami fizycznymi zawiera w szczególności pełną i skróconą nazwę (firmę), formę organizacyjno-prawną, adres siedziby, numer identyfikacyjny REGON, organ rejestrowy lub ewidencyjny i numer nadany przez ten organ, wykaz rachunków bankowych, adres miejsca przechowywania dokumentacji rachunkowej oraz przedmiot wykonywanej działalności określony według obowiązujących standardów klasyfikacyjnych, a ponadto w przypadku spółek cywilnych, jawnych, partnerskich, komandytowych oraz komandytowo-akcyjnych – dane dotyczące wspólników, w tym również NIP nadany poszczególnym wspólnikom.
Zgodnie z art. 12 ust. 2 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników w przypadku zgonu lub ustania bytu prawnego podatnika, decyzja o nadaniu NIP-u wygasa z mocy prawa.
NIP spółki cywilnej przy zmianie wspólników nie podlega zmianie
Zgodnie z treścią art. 12 ust. 1 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników NIP nadany podatnikowi nie przechodzi na następcę prawnego, z wyjątkiem:
- przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa lub przedsiębiorstwa komunalnego w jednoosobową spółkę gminy;
- przekształcenia spółki cywilnej w spółkę handlową lub spółki handlowej w inną spółkę handlową;
- przekształcenia stowarzyszenia zwykłego w stowarzyszenie.
Z powyższych regulacji nie wynika zatem konieczność dokonywania zmiany NIP-u w przypadku zmiany składu wspólników.
Takie stanowisko potwierdził Dyrektor IS w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 27 stycznia 2010 roku (nr IBPP1/443-1104/09/EA). W piśmie tym organ podatkowy wskazał, że w przypadku zmian osobowych w składzie spółki cywilnej, przy zastrzeżeniu, że skład osobowy spółki nigdy nie będzie mniejszy niż 2 wspólników, spółka będzie nadal istnieć i zachowa swój NIP.
Należy przypomnieć, że na mocy art. 9 ust. 1 ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników oraz płatników spółka cywilna ma obowiązek aktualizowania danych objętych zgłoszeniem identyfikacyjnym przez dokonanie zgłoszenia aktualizacyjnego do naczelnika urzędu skarbowego, nie później niż w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiła zmiana danych. Powoduje to, że konieczne jest dokonanie aktualizacji danych poprzez złożenie NIP-2 „Zgłoszenie aktualizacyjne osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, będącej podatnikiem lub płatnikiem” i wskazanie nowego wspólnika.
Podobnie będzie w przypadku wstąpienia spadkobiercy w miejsce zmarłego wspólnika. Spółka może zatem ulec rozwiązaniu w przypadku śmierci wspólnika, jeżeli wspólników było 2 oraz gdy w umowie spółki nie zostało zastrzeżone, że spadkobiercy wspólnika mogą wejść na jego miejsce. Do rozwiązania spółki cywilnej dochodzi również, gdy spadkobiercy nie chcą lub nie mogą wejść w miejsce zmarłego wspólnika.
W sytuacji, gdy spółka cywilna jest 2-osobowa, wraz ze śmiercią jednego ze wspólników przestaje istnieć. Jeżeli natomiast wspólników jest więcej niż 2, spółka może istnieć nadal.
Należy zauważyć, że decydujące w tej kwestii są zapisy umowy spółki, przewidujące lub nieprzewidujące wejścia spadkobierców na miejsce zmarłego wspólnika. Śmierć wspólnika w 2-osobowej spółce cywilnej nie powoduje rozwiązania spółki, o ile spadkobierca (osoba uprawniona) wejdzie w miejsce zmarłego wspólnika. Przepis art. 872 kc stanowi bowiem, że można zastrzec, że spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki na jego miejsce.
W interpretacji Dyrektora IS w Poznaniu z 27 września 2010 roku (nr ILPP1/443-743/10-3/BD) można przeczytać, że w sytuacji, gdy nastąpi śmierć jednego ze wspólników, a spadkobiercy wejdą do spółki na jego miejsce – nie ulegnie ona rozwiązaniu, lecz będzie kontynuować swoją działalność. Zatem, ponieważ nie ustanie byt prawny spółki, będzie ona nadal istnieć i zachowa nadany numer identyfikacji podatkowej.
Mając powyższe na uwadze, należy podkreślić, że okoliczności związane ze zmianą składu osobowego spółki cywilnej pozostają bez wpływu na przypisany jej NIP. W tym zakresie pojawia się wyłącznie obowiązek dokonania aktualizacji danych wspólników poprzez złożenie informacji NIP-2.
