Prawo do corocznego, płatnego i nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego jest jednym z podstawowych uprawnień pracownika wynikających z Kodeksu pracy. Prawa do urlopu wypoczynkowego nie można się zrzec. Czy okres pełnienia dobrowolnej służby wojskowej wpływa na obniżenie urlopu wypoczynkowego? Odpowiedź poniżej.
Obowiązek obrony ojczyzny
Zgodnie z Ustawą z dnia 11 marca 2022 roku o obronie ojczyzny w ramach obowiązku obrony ojczyzny obywatele polscy są obowiązani do:
- pełnienia służby wojskowej, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 5 ust. 2 i 3;
- wykonywania obowiązków wynikających z nadanych przydziałów mobilizacyjnych i pracowniczych przydziałów mobilizacyjnych;
- pełnienia służby w jednostkach zmilitaryzowanych;
- wykonywania świadczeń na rzecz obrony
– na zasadach i w zakresie określonych w ustawie.
Według § 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2022 roku w sprawie określenia liczby osób, które w 2023 roku mogą być powołane do czynnej służby wojskowej oraz liczby osób, które mogą pełnić służbę wojskową w rezerwie w ramach odbywania ćwiczeń wojskowych, liczba osób, które w 2023 roku mogą być powołane do czynnej służby wojskowej oraz które mogą pełnić służbę wojskową w rezerwie w ramach:
- zawodowej służby wojskowej – wynosi do 17 128,
- ćwiczeń wojskowych – wynosi do 200 000,
- aktywnej rezerwy – wynosi do 10 000,
- dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej – wynosi do 28 580,
- terytorialnej służby wojskowej – wynosi do 38 000.
Wskazanie „do” określa maksymalną liczbę, jaka może zostać powołana do czynnej służby wojskowej. Osobom powołanym do służby przysługuje oczywiście prawo do urlopu wypoczynkowego.
Prawo do urlopu wypoczynkowego
Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy w roku kalendarzowym uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.
Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym.
Wymiar urlopu wynosi:
- 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
- 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Oczywiście regulacja wyznacza jedynie podstawowy wymiar urlopu wypoczynkowego, który może być odmiennie, tj. korzystniej unormowany, choćby w umowie o pracę czy w układach zbiorowych pracy, biorąc pod uwagę specyficzne warunki panujące na danym stanowisku pracy bądź warunki charakterystyczne dla określonego zawodu, nie pozbawiając jednak takiego dodatkowego urlopu charakteru urlopu wypoczynkowego, którego przeznaczeniem jest przede wszystkim wypoczynek i regeneracja sił konkretnego pracownika. Tym bardziej że zarówno umowa o pracę, jak i układ zbiorowy pracy stanowią źródła prawa pracy tożsame z kp.
Obniżenie urlopu wypoczynkowego a dobrowolna służba wojskowa
Zgodnie z art. 305 ustawy o obronie ojczyzny pracodawca udziela pracownikowi powołanemu do pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, z wyjątkiem służby pełnionej jednorazowo w czasie lub dniu wolnym od pracy, bezpłatnego urlopu na okres trwania tej służby.
Urlopu udziela się na wniosek, a w przypadku wezwania w trybie natychmiastowego stawiennictwa – na podstawie zawiadomienia szefa wojskowego centrum rekrutacji.
W czasie trwania bezpłatnego urlopu pracownik zachowuje wszystkie uprawnienia wynikające ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.
Zgodnie z art. 1551 § 1 kp w roku kalendarzowym, w którym ustaje stosunek pracy z pracownikiem uprawnionym do kolejnego urlopu, pracownikowi przysługuje urlop:
u dotychczasowego pracodawcy – w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u tego pracodawcy w roku ustania stosunku pracy, chyba że przed ustaniem tego stosunku pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze;
u kolejnego pracodawcy – w wymiarze:
- proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego – w razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego,
- proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym – w razie zatrudnienia na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego.
Powyższe proporcjonalne obliczenie urlopu wypoczynkowego stosuje się odpowiednio do pracownika powracającego do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego po trwającym co najmniej 1 miesiąc okresie:
- urlopu bezpłatnego;
- urlopu wychowawczego;
- pełnienia zasadniczej służby wojskowej, pełnienia terytorialnej służby wojskowej rotacyjnie, pełnienia służby w aktywnej rezerwie w dniach tej służby, odbywania ćwiczeń wojskowych w ramach pasywnej rezerwy albo pełnienia służby zastępczej;
- tymczasowego aresztowania;
- odbywania kary pozbawienia wolności;
- nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Powyższe oznacza, że przerwa wynikająca z odbywania przez pracownika służby wojskowej przez okres trwający co najmniej 1 miesiąc, a następnie jego powrót do pracy u tego samego pracodawcy będzie wiązać się z koniecznością proporcjonalnego rozliczenia urlopu wypoczynkowego.
Przykład 1.
Pan Jan ma staż pracy uprawniający go do urlopu wypoczynkowego w wymiarze rocznym 26 dni. W grudniu 2021 roku rozpoczął okresową służbę wojskową, a zakończył ją 31 marca 2022 roku i przez całą pozostałą część tego roku (9 miesięcy od kwietnia do grudnia) pozostawał w zatrudnieniu u tego samego pracodawcy. W związku z tym proporcjonalny wymiar urlopu wypoczynkowego przysługujący pracownikowi w roku powrotu do pracy powinien zostać obliczony w następujący sposób: 9 miesięcy × 1/12 × 26 dni = 19,5 dnia ≈ 20 dni.
Tym samym w związku z odbyciem służby wojskowej zasadne będzie obniżenie wymiaru urlopu wypoczynkowego przysługującego takiemu pracownikowi.
