Prowadzenie niektórych rodzajów działalności wymaga spełnienia odpowiednich warunków oraz uzyskania stosownych pozwoleń i koncesji. Sprawami tego rodzaju zajmują się odpowiednie organy państwowe. Czy możliwa jest odmowa przyznania koncesji przedsiębiorcy, a jeśli tak, to czy zamyka to całkowicie możliwość prowadzenia określonej działalności gospodarczej?
Czym jest koncesja?
Zgodnie z treścią art. 37 Ustawy z dnia 6 marca 2018 roku – Prawo przedsiębiorców wykonywanie działalności gospodarczej w dziedzinach mających szczególne znaczenie ze względu na bezpieczeństwo państwa lub obywateli albo inny ważny interes publiczny wymaga uzyskania koncesji wyłącznie, gdy działalność ta nie może być wykonywana jako wolna bądź po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej albo zezwolenia. Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana, zawieszenie i cofnięcie koncesji albo ograniczenie jej zakresu w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji następuje w drodze decyzji ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej. Szczegółowy zakres i warunki wykonywania działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu, w szczególności zasady oraz tryb udzielania, zmiany, zawieszenia, cofnięcia albo ograniczenia zakresu koncesji, określają odrębne przepisy.
Koncesja jest formą zezwolenia wydawanego w formie decyzji administracyjnej, które pozwala przedsiębiorcy prowadzić określoną działalność gospodarczą. Koncesja jest wymagana w następujących przypadkach:
- przy obrocie materiałami wybuchowymi,
- przy handlu bronią i amunicją,
- przy sprzedaży paliwa i energii,
- w ramach ochrony osób i mienia,
- przy rozpowszechnianiu programów radiowych i telewizyjnych.
„Koncesja ma charakter publicznoprawnego uprawnienia podmiotowego i z tej przyczyny co do zasady wyłączona jest z obrotu cywilnoprawnego”.
Brak uzyskania koncesji, gdy wymagają tego odpowiednie przepisy prawa, jest jednoznaczny z zakazem wykonywania określonej działalności. Pamiętajmy, że koncesje nie są przyznawane dożywotnio i mogą być w każdej chwili cofnięte (szczególnie gdy przedsiębiorca przestaje spełniać warunki ich przyznania). Wykonywanie działalności bez wymaganej koncesji jest czynem zabronionym, co w niektórych przypadkach może rodzić także odpowiedzialność karną (oprócz standardowej odpowiedzialności odszkodowawczej oraz administracyjnej).
Odmowa przyznania koncesji
Aby uzyskać koncesję niezbędne jest złożenie wniosku o jej udzielenie do właściwego organu administracyjnego, który zajmuje się określonym rodzajem spraw z zakresu konkretnej dziedziny gospodarki. Wymaga to od wnioskodawcy wykazania spełnienia warunków do uzyskania konkretnej koncesji oraz uiszczenia stosownej opłaty administracyjnej – każdy rodzaj koncesji jest regulowany odrębnymi przepisami.
Dla przypomnienia wniosek o udzielenie lub zmianę koncesji powinien zawierać:
- firmę przedsiębiorcy, oznaczenie jego siedziby i adresu albo miejsca zamieszkania i adresu;
- wskazanie adresu głównego miejsca wykonywania działalności gospodarczej;
- określenie numeru w rejestrze przedsiębiorców lub w ewidencji oraz numeru identyfikacji podatkowej (NIP);
- określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja;
- informacje oraz dokumenty określone w odrębnych przepisach regulujące działalność gospodarczą wymagającą koncesji.
Organ przyznający koncesje może załatwić daną sprawę poprzez jej przyznanie lub odmowę udzielenia zezwolenia na prowadzenie określonej działalności. Ten drugi przypadek zachodzi najczęściej wtedy, gdy przedsiębiorca nie spełnia odpowiednich warunków na uzyskanie koncesji – np. nie zapewnia właściwego lokalu do sprzedaży koncesjonowanych wyrobów.
Jak stanowi art. 39 Prawa przedsiębiorców organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji albo ograniczyć jej zakres w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji, albo odmówić zmiany koncesji:
- w przypadku niespełnienia warunków udzielenia koncesji;
- ze względu na zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa bądź obywateli;
- jeżeli w wyniku przeprowadzonej rozprawy albo przetargu udzielono koncesji innemu przedsiębiorcy lub przedsiębiorcom;
- w przypadku gdy wydano decyzję o stwierdzeniu niedopuszczalności wykonywania praw z udziałów albo akcji przedsiębiorcy, na podstawie przepisów Ustawy z dnia 24 lipca 2015 roku o kontroli niektórych inwestycji, jeżeli jest to w interesie publicznym;
- w przypadkach określonych w odrębnych przepisach.
Organ koncesyjny może czasowo wstrzymać udzielanie koncesji, ze względu na zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa bądź obywateli, ogłaszając to w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.
„Ubiegający się o koncesję przedsiębiorca musi nie tylko spełniać ustawowe warunki jej udzielenia, ale też jednocześnie dawać rękojmię prawidłowego wykonywania koncesjonowanej działalności. Tak więc stwierdzenie, iż przedsiębiorca ubiegający się o koncesję nie daje gwarancji prawidłowego wykonywania objętej nią działalności, może stanowić podstawę do odmowy udzielenia tej koncesji […]”.
Odwołanie od odmowy przyznania koncesji
Organ administracyjny odmawia przyznania koncesji w drodze decyzji administracyjnej doręczanej wnioskodawcy. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorca niezadowolony z takiego rozstrzygnięcia ma możliwość wniesienia odwołania. Co do zasady termin na wniesienie odwołania wynosi 14 dni, licząc od dnia odebrania stosownej decyzji administracyjnej – przepisy mogą jednak przewidywać inne terminy w tym zakresie, o czym wnioskodawca musi zostać bezwzględnie pouczony. Odwołanie nie wymaga uiszczania dodatkowych opłat ani uzasadniania swojego stanowiska. Wystarczające jest zatem, że przedsiębiorca będzie niezadowolony z odmowy przyznania mu koncesji i wniesie stosowne odwołanie. Pismo powinno zostać skierowane do organu nadrzędnego nad tym, który wydał skarżoną decyzję – pamiętajmy jednak, że odwołanie wnosi się za pośrednictwem organu I instancji (tego, który wydał decyzję). W odwołaniu należy wskazać dane odwołującego się, numer sprawy oraz krótko opisać czego dokładnie ona dotyczyła. Bardzo często umieszcza się w nim także uzasadnienie, które choć nieobowiązkowe, w niektórych przypadkach może pomóc przedsiębiorcy w uzyskaniu upragnionej koncesji.
Jeśli organ II instancji stwierdzi, że odmowa udzielenia koncesji była prawidłowa, przedsiębiorca ma możliwość złożenia skargi do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego. Co do zasady postępowanie przed takim sądem jest wolne od opłat. Skargę składa się w terminie 30 dni od dnia odebrania decyzji odmawiającej uwzględnienia złożonego odwołania. Skarga jest pismem procesowym, a więc wymaga należytego uzasadnienia oraz powołania dowodów na potwierdzenie swojego stanowiska w sprawie.
Podsumowując, koncesja jest przyznawana w drodze decyzji administracyjnej, co w praktyce oznacza, że organ administracji może odmówić jej udzielenia. Ma to miejsce najczęściej wtedy, gdy wnioskodawca nie spełni wymogów uzyskania koncesji. W każdym przypadku przedsiębiorca może jednak odwołać się od takiej odmowy do organu wyższej instancji. Jeśli odwołanie okaże się nieskuteczne, można spróbować skierować sprawę do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego. Bez ważnej koncesji nie wolno wykonywać działalności, która wymaga uzyskania takiego dokumentu.
