Umysł człowieka twórczego to potężne źródło, a jego własność intelektualna może być niemałą wartością. Ustalenie prawa własności materialnej nie stanowi problemu, można to zrobić np. poprzez przedstawienie dowodu zakupu czy umowy. W przypadku własności intelektualnej trudno jest definitywnie stwierdzić i udowodnić, kto jest autorem dzieła. Jak zatem zdobyć patent na program komputerowy? Czy to jest w ogóle możliwe?
W przypadku wynalazku ochrona prawna nadawana jest za pomocą patentu. Aby go uzyskać należy przejść wymaganą procedurę, która polega na:
1) zgłoszeniu patentu do odpowiedniego urzędu (na terenie Rzeczpospolitej Polskiej lub Unii Europejskiej)
2) zgromadzeniu i przekazaniu danemu urzędowi odpowiedniej dokumentacji dotyczącej opracowania patentu wraz z jego opisem
3) wyrażenie zastrzeżenia lub zastrzeżeń patentowych
| Ochrona patentowa przyznawana jest na 20 lat. |
Czym jest patent?
Patentem jest to prawo do wyłącznego korzystania z wynalazku przez określony czas w sposób zarobkowy na terytorium danego państwa (lub państw), przyznane przez kompetentny organ państwowy lub międzynarodowy. Patent w potocznym tego słowa znaczeniu oznacza wynalazek, odkrycie, nowość, innowację. Opatentowaniu podlegają wynalazki, które są nowe, posiadają poziom wynalazczy i nadają się do przemysłowego stosowania. Wynalazek uważa się za nowy, jeżeli nie jest częścią stanu techniki.
| Cechy patentu: techniczny charakter, nowość, przemysłowa stosowalność, poziom wynalazczy - rozwiązanie jako całość musi dotyczyć sfery techniki. |
Urząd Patentowy w Polsce a zakaz patentu na program komputerowy
Patent może być objęty ochroną na danym terytorium, każdy kraj wyznacza swój własny zakres ochrony (mimo, że w dużej mierze jest jednolity dla całej Europy). Bardzo ważnym aspektem ochrony patentowej jest uregulowanie kwestii programów komputerowych.
W Polsce zakaz patentowania oprogramowania ma swoje uzasadnienie w ustawie - Prawo własności przemysłowej, która wskazuje w art. 28:
| Za wynalazki, w rozumieniu art. 24, nie uważa się w szczególności: 2) wytworów o charakterze jedynie estetycznym; 3) planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier; 4) wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki; 4(1)) wytworów lub sposobów, których:
6) przedstawienia informacji |
Programem do maszyn cyfrowych jest właśnie program komputerowy.
Patent na program komputerowy
Problem polega na tym, że nie zawsze genialne pomysły mogą ubiegać się o pełnowartościową ochronę, jaką zapewnia opatentowanie produktu. Wielu przedsiębiorców, którzy stworzyli program komputerowy, może liczyć tylko na ochronę na postawie prawa autorskiego. Taka forma zabezpiecza przez wykorzystywaniem kodu źródłowego (jako tekstu), ale nie chroni funkcjonalności programu czy metod jakie zostały zastosowane do stworzenia danego programu komputerowego.
Sprawa jest o tyle delikatna, że nie została uregulowana ze względu na zbyt odmienne stanowiska w tej kwestii.
Za opatentowaniem programów komputerowych
-
zwiększenie konkurencyjności europejskiego przemysłu informatycznego w stosunku do przedsiębiorstw z Japonii i Stanów Zjednoczonych
-
ochrona patentowa oprogramowania przyczyni się do zwiększenia innowacyjności, korzystnie wpływając na gospodarkę.
Przeciwko opatentowaniu programów komputerowych
-
połączenie prawno-autorskiej ochrony programów komputerowych z ochroną patentową może stanowić hamulec rozwoju alternatywnych rozwiązań informatycznych
-
patenty powodują spadek nakładów na badanie i rozwój w dziedzinie informatyki (dowiodły tego amerykańskie rynki).
Obecnie ochronie programu komputerowego podlega pewien zewnętrzny, dający się dostrzec zmysłowo sposób przedstawienia dzieła (jakim jest kod) – jego forma zewnętrzna. Jest to prawno-autorska forma ochrony, znacznie słabsza w porównaniu z ochroną patentową.
Program komputerowy powinien podlegać ochronie we wszystkich jego formach wyrażenia, takich jak kod źródłowy i kod obiektowy, ze względu na możliwość powielanie go w różnych językach informatycznych.
Alternatywa dla patentu na program komputerowy
Możliwe jest udzielenie ochrony patentowej na wynalazki, w których oprogramowanie przedstawione jest jako niezbędna część, odpowiedzialna za funkcjonowanie materialnej maszyny lub przebiegu procesu o charakterze technicznym.
| Ważne! Urząd Patentowy nie uznaje przedmiotu zgłoszenia za wynalazek, jeżeli nie dotyczy on żadnego tworu materialnego określonego za pomocą cech technicznych odnoszących się do jego budowy ani określonego sposobu technicznego oddziaływania na materię. |
W praktyce oznacza to, że nie jest możliwe udzielenie patentu na algorytm, jakim posłużył się programista tworzący program. Ochronie może podlegać dopiero zastosowanie kodu poprzez umieszczenie go w konkretnej aplikacji czy urządzeniu, nadając mu tym samym indywidualny charakter.
Problem polega na uniwersalności kodu i możliwości jego zastosowania w różnych dziedzinach. Patentna program komputerowy, dla którego został stworzony wyjątkowy algorytm, będzie chronił jedynie jego wizualną/użytkową część. Sam sposób, w jaki został zaprogramowany, zostaje bez ochrony i to stwarza możliwości do nadużyć. To samo dotyczy innych elementów treściowych zawartych w programie, np. zasad języka programowania, interfejsów czy formatów plików. Pozostają one poza zakresem ochrony prawa autorskiego, natomiast chronione będzie ich konkretne, indywidualne zastosowanie w danym programie.
