Podatek VAT 2014 (cz. 8) - Towary wrażliwe od października 2013

Od 1 października 2013 roku obowiązują nowe przepisy przeciwdziałające nadużyciom dotyczącym podatku od towarów i usług w obrocie tzw. towarami wrażliwymi. Wśród wprowadzonych mechanizmów ochrony można wymienić przede wszystkim ograniczoną możliwość składania kwartalnych deklaracji VAT przez podatników dokonujących obrotu takimi towarami oraz solidarną odpowiedzialność nabywców i sprzedawców za rozliczenie tego podatku.

Czym są towary wrażliwe?

W październiku ubiegłego roku do Ustawy o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT) dodany został załącznik nr 13, zawierający trzy grupy tzw. towarów wrażliwych. Pierwszą z nich stanowią towary stalowe, tj.:

• rury przewodowe w rodzaju stosowanych do rurociągów ropy naftowej lub gazu, bez szwu, ze stali (PKWiU 24.20.11.0),

• rury okładzinowe, przewody rurowe i rury płuczkowe, w rodzaju stosowanych do wierceń ropy naftowej lub gazu, bez szwu, ze stali (PKWiU 24.20.12.0),

• pozostałe rury i przewody rurowe, o okrągłym przekroju poprzecznym, bez szwu, ze stali (PKWiU 24.20.13.0),

• rury przewodowe w rodzaju stosowanych do rurociągów ropy naftowej lub gazu, spawane, o średnicy zewnętrznej <= 406,4 mm, ze stali (PKWiU 24.20.31.0),

• pozostałe rury i przewody rurowe, o okrągłym przekroju poprzecznym, spawane, o średnicy zewnętrznej <= 406,4 mm, ze stali (PKWiU 24.20.33.0),

• rury i przewody rurowe, o przekroju poprzecznym innym niż okrągły, spawane, o średnicy zewnętrznej <= 406,4 mm, ze stali (PKWiU 24.20.34.0),

• łączniki rur lub przewodów rurowych inne niż odlewane, ze stali (PKWiU 24.20.40.0),

• pozostałe konstrukcje i ich części; płyty, pręty, kątowniki, kształtowniki itp. z żeliwa, stali lub aluminium – wyłącznie ze stali (PKWiU ex 25.11.23.0),

• tkaniny, kraty, siatki i ogrodzenia z drutu z żeliwa, stali lub miedzi; siatka rozciągana z żeliwa, stali lub miedzi – wyłącznie ze stali (PKWiU ex 25.93.13.0).

Druga grupa dotyczy paliw i obejmuje:

• benzyny silnikowe, oleje napędowe, gazy przeznaczone do napędu silników spalinowych – w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, oraz

• oleje opałowe oraz oleje smarowe – w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym.

Trzecią grupę towarów wrażliwych stanowi właściwie jeden rodzaj dóbr, tzn. złoto nieobrobione plastycznie lub w postaci półproduktu lub w postaci proszku (PKWiU 24.41.20.0).

Solidarna odpowiedzialność za VAT nabywcy

Co dokładnie oznacza wprowadzenie zasady solidarnej odpowiedzialności sprzedawcy i nabywcy za VAT od sprzedanych towarów wrażliwych?

Otóż zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, jeżeli dostawca towarów lub usług nie zapłaci podatku należnego, urząd skarbowy może domagać się zapłacenia zaległości podatkowych także od nabywcy.

Wspomniana regulacja miała na celu zwiększenie odpowiedzialności podatników, wynikającej z zawieranych przez nich transakcji, przez wzgląd na nasilający się proceder nadużyć podatkowych w obrocie niektórymi towarami. Na wprowadzenie nowych przepisów do ustawy o VAT zezwala art. 205 Dyrektywy 2006/112/WE z 28 listopada 2006 roku w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006 r. z późn. zm.). Stanowi on bowiem, że w sytuacjach, o których mowa w art. 193-200 oraz art. 202, 203 i 204 ww. dyrektywy, państwa członkowskie mogą postanowić, że osoba inna niż osoba zobowiązana do zapłaty VAT będzie solidarnie odpowiedzialna za zapłatę VAT.

Omawiane przepisy (zawarte w art. 105a-105c ustawy o VAT) znajdują zastosowanie w stosunku do wszystkich podatników VAT, a więc:

• zarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni,

• zarejestrowanych jako podatnicy VAT zwolnieni,

• niezarejestrowanych podatników VAT,

którzy nabywają towary wrażliwe. Zgodnie z przepisami dodanymi do ustawy o VAT 1 października 2013 roku podatnicy tacy mogą odpowiadać solidarnie, wraz z podmiotem dokonującym dostawy, za zaległości podatkowe tego podmiotu w części podatku proporcjonalnie przypadającej na dostawę dokonaną na ich rzecz (zgodnie z art. 105a ust. 1 ustawy o VAT).

Co ważne, aby odpowiedzialność taka miała miejsce, konieczne jest spełnienie łącznie pięciu warunków:

Polecamy

Data sprzedaży na fakturze w 2014 roku

1. u podmiotu dokonującego dostaw towarów wrażliwych powstała zaległość podatkowa wynikająca z niewpłaconego przez ten podmiot podatku (niewpłacona lub częściowo wpłacona kwota podatku wynikać może z deklaracji VAT lub z decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, jeżeli organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej określi je w innej wysokości, na podstawie których wystawiony zostanie tytuł wykonawczy), przy czym powstanie tej zaległości wiązało się z uczestnictwem podmiotu dokonującego dostawy wrażliwych towarów w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej (art. 105a ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT),

2. wartość netto towarów wrażliwych nabywanych przez podatnika od jednego podmiotu dokonującego ich dostawy przekroczyła w danym miesiącu kwotę 50.000 zł (art. 105a ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT),

3. w momencie dokonania dostawy towarów wrażliwych podatnik wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że cała kwota podatku przypadająca na dokonaną na jego rzecz dostawę tych towarów lub jej część nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego (art. 105a ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT); sytuacja taka ma miejsce wówczas, gdy okoliczności towarzyszące tej dostawie towarów lub warunki, na jakich została ona dokonana, odbiegały od okoliczności lub warunków zwykle występujących w obrocie tymi towarami, w szczególności jeżeli cena za dostarczone podatnikowi towary była bez uzasadnienia ekonomicznego niższa od ich wartości rynkowej (art. 105a ust. 2 ustawy o VAT),

4. podatnik nie wykazał, że okoliczności lub warunki, o których mowa powyżej, nie miały wpływu na niezapłacenie podatku przez podmiot, który dokonał dostawy towarów wrażliwych (art. 105a ust. 4 ustawy o VAT),

5. na dzień dokonania dostawy podmiot dokonujący dostawy towarów wrażliwych był wymieniony w wykazie podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną (wykaz taki prowadzi minister finansów), a wysokość złożonej kaucji gwarancyjnej odpowiadała co najmniej jednej piątej kwoty podatku należnego, przypadającej na dostawy towarów dokonane w danym miesiącu na rzecz danego podatnika, lub kaucja ta wynosiła co najmniej 3.000.000 zł.

Co ważne, osoby trzecie nie są odpowiedzialne za zaległości podatkowe z mocy samego prawa, ale wyłącznie na skutek orzeczenia przez organ podatkowy takiej odpowiedzialności w drodze decyzji (dot. to również sytuacji nabycia towarów wrażliwych).

Zmiany w zakresie ustawy o VAT spowodowały konieczność wprowadzenia odpowiednich modyfikacji również w Ordynacji podatkowej (dalej: o.p.). We wspomnianym akcie prawnym pojawił się art. 117b, który przewiduje, iż na podstawie art. 105 ust. 1 ustawy o VAT nabywca odpowiada wyłącznie za zaległość podatkową dostawcy (nie wlicza się do tego odsetek za zwłokę od tych zaległości, czy też ewentualnych kosztów egzekucyjnych).

Nie zawsze możliwe złożenie deklaracji VAT za okresy kwartalne

Kolejnym ograniczeniem w kontekście towarów wrażliwych, jakie weszło w życie 1 października 2013 roku jest wyłączenie możliwości rozliczania się z podatku od towarów i usług przez podatników dokonujących obrotu takimi towarami za okresy kwartalne. Oznacza to, iż w określonych przypadkach przedsiębiorca nie będzie mógł składać deklaracji VAT-7K/VAT-7D (zobowiązany będzie złożyć VAT-7).

W tym wypadku należy odnieść się do art. 99 ust. 3a ustawy o VAT. Regulacja ta dotyczy podatników, którzy w danym kwartale lub poprzedzających go czterech kwartałach dokonali dostawy towarów wrażliwych, chyba że łączna wartość tych dostaw bez kwoty podatku nie przekroczyła (w żadnym miesiącu wskazanych okresów):

• kwoty 50.000 zł, a jeżeli ją przekroczyła,

• kwoty odpowiadającej 1 proc. całej wartości sprzedaży netto podatników.

Polecamy

PCC a nabycie domeny internetowej

Należy przy tym zaznaczyć, iż w celu zastosowania omawianego wyłączenia należy wziąć pod uwagę wyłącznie sprzedaż dokonywaną przez podatników od 1 października 2013 roku (czyli od momentu wejścia omawianych zmian w życie).

Skutków przekroczenia przez podatników dokonujących dostaw towarów wrażliwych wskazanych wyżej limitów miesięcznych należy szukać w art. 99 ust. 3c ustawy o VAT. Zależą one od miesiąca kwartału, w którym przekroczono granice z art. 99 ust. 3a. Jeżeli przekroczenie to nastąpiło:

1. w pierwszym lub drugim miesiącu kwartału - utrata możliwości rozliczania kwartalnego następuje od pierwszego miesiąca tego kwartału, z tym że jeżeli przekroczenie limitów nastąpiło w drugim miesiącu, deklaracja VAT-7 za pierwszy miesiąc kwartału musi zostać złożona w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po drugim miesiącu kwartału (a więc w tym samym terminie co deklaracja VAT-7 za drugi miesiąc kwartału); w tym samym terminie wpłacony musi zostać podatek wynikający z tej deklaracji,

2. w trzecim miesiącu kwartału - utrata możliwości rozliczania kwartalnego następuje od pierwszego miesiąca kolejnego kwartału.

Bez względu na to, kiedy nastąpi przekroczenie wspomnianych limitów, sytuacja taka powoduje, że składanie deklaracji kwartalnych przez podatnika jest wyłączone przez cztery kolejne kwartały. Dopiero piąty kwartał po okresie przekroczenia przez podatnika limitów wiąże się z możliwością powrotu do składania deklaracji miesięcznych (o ile oczywiście w międzyczasie nie doszło do kolejnego przekroczenia limitów w jednym z miesięcy).