Osoba ubezpieczona może ubiegać się o zasiłek opiekuńczy w okresie zwolnienia od pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem, jeżeli są spełnione warunki ustawowe do udzielenia takiego zwolnienia. Czy skrócenie zwolnienia lekarskiego na dziecko jest możliwe? Jeżeli tak, to w jakich przypadkach jest to dopuszczalne? Więcej informacji na ten temat zawarto w artykule.
Przepisy dotyczące uprawnień w zakresie prawa do zwolnienia lekarskiego oraz zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad dzieckiem
Uprawnienia ubezpieczonego w zakresie zasiłku opiekuńczego w związku ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem zostały uregulowane w przepisach Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej dalej „ustawą zasiłkową”.
Prawo do zasiłku opiekuńczego w związku ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem
Zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy zasiłkowej zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem w określonym wieku, w tym dzieckiem chorym, jeżeli zaistniały okoliczności, przewidziane w powyższym przepisie.
Oznacza to, że zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:
dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:
nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, o której mowa w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 2011 roku o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem,
porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne;
chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat;
chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat;
dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat w przypadku:
porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.
Należy równocześnie podkreślić, że zasiłek opiekuńczy nie przysługuje:
jeżeli poza ubezpieczonym są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę dziecku, przy czym nie dotyczy to opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat (oznacza to, że ubezpieczony ma prawo do zasiłku opiekuńczego także wówczas, gdy we wspólnym gospodarstwie domowym pozostają inni członkowie rodziny mający możliwość zapewnienia dziecku opieki);
w przypadkach, w których ustawa zasiłkowa przewiduje wyłączenie prawa do zasiłku chorobowego.
Warto podkreślić, że nie każda osoba pozostająca we wspólnym gospodarstwie domowym może być uznana za zdolną do faktycznego sprawowania opieki. Taka sytuacja będzie miała miejsce w odniesieniu do osoby:
niezdolnej do pracy z powodu choroby,
z niepełnosprawnością w stopniu uniemożliwiającym jej lub znacznie ograniczającym możliwość opieki albo w podeszłym wieku (o ograniczonej sprawności fizycznej albo psychicznej),
niemającej obowiązku sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem na podstawie przepisów prawa.
Okres pobierania zasiłku opiekuńczego na dziecko oraz wysokość świadczenia
Zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy zasiłkowej zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez okres:
60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi do lat 8 w okolicznościach wskazanych w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej oraz w przypadku opieki nad chorym dzieckiem do 14. roku życia;
30 dni w roku kalendarzowym — w przypadku opieki nad dzieckiem do 18. roku życia mającym orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności w okolicznościach określonych w ustawie zasiłkowej (art. 32 ust. 1 pkt 2a i 2b).
Długość okresu pobierania zasiłku opiekuńczego ulega zmianie w razie łącznego pobierania tego świadczenia na dziecko i innego członka rodziny — oznacza to, że zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie:
na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny — za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym,
w przypadku gdy opieka jest sprawowana wyłącznie nad dzieckiem z niepełnosprawnością do ukończenia 18 lat w przypadkach określonych w ustawie zasiłkowej (art. 32 ust. 1 pkt 2a i 2b) oraz innym chorym członkiem rodziny — za okres nie dłuższy niż 30 dni w roku kalendarzowym.
Stosownie do brzmienia art. 35 ust. 1 ustawy zasiłkowej miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku.
Skrócenie zwolnienia lekarskiego na dziecko — kiedy osoba ubezpieczona może wnioskować?
Jak już wspomnieliśmy, osoba ubezpieczona może złożyć wniosek o zwolnienie lekarskie na dziecko w określonym wieku, jeżeli są spełnione warunki określone w art. 32 ust. 1 ustawy zasiłkowej.
Cechą charakterystyczną takiego zwolnienia jest fakt przysługiwania prawa do zwolnienia zarówno matce, jak i ojcu dziecka (dotyczy to odpowiednio także rodziców adopcyjnych i opiekunów prawnych). Jednak nie mogą oni skorzystać z tego zwolnienia jednocześnie.
Należy w tym miejscu podkreślić, że za dzieci w rozumieniu przepisów ustawy zasiłkowej dotyczących zwolnienia lekarskiego na dziecko z prawem do zasiłku opiekuńczego uważa się:
dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także
dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie.
Czy zatem można skrócić zwolnienie lekarskie na dziecko?
Przykład 1.
Ubezpieczona matka dziecka uzyskała zwolnienie lekarskie w związku z koniecznością sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem w wieku 9 lat. Wspomniane zwolnienie wystawione zostało na okres 10 dni. Po upływie 6 dni tego zwolnienia pracownica zgłosiła się w zakładzie pracy z zamiarem podjęcia pracy. Jednocześnie poinformowała przełożonego, że pozostałą część L4 na dziecko wykorzysta jej mąż będący ojcem dziecka. Czy jest to dopuszczalne? W takim przypadku ubezpieczona ma prawo skrócić zwolnienie wystawione z tytułu konieczności opieki nad chorym dzieckiem pod warunkiem, że opiekę będzie sprawować ojciec dziecka.
Przykład 2.
Pracownica korzysta ze zwolnienia lekarskiego na opiekę nad dzieckiem w wieku do 14 lat. Zamierza jednak skrócić absencję w pracy w związku z poprawą stanu zdrowia dziecka (wcześniejszą niż przewidywano). W takich okolicznościach ubezpieczona powinna złożyć oświadczenie zawierające uzasadnienie przerwania zwolnienia lekarskiego z tytułu opieki nad chorym dzieckiem.
Osoba ubezpieczona, która otrzymała zwolnienie lekarskie w związku z koniecznością sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, może skrócić to zwolnienie. W tym celu należy złożyć pisemne oświadczenie uzasadniające wcześniejszy powrót do pracy (np. wyzdrowienie dziecka lub wykorzystanie pozostałej części zwolnienia przez inną uprawnioną osobę).
Skrócenie zwolnienia lekarskiego na dziecko — podsumowanie
Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem w określonym wieku, w tym dzieckiem chorym, jeżeli zaistniały okoliczności, przewidziane w ustawie zasiłkowej. Osoba ubezpieczona ma prawo skrócić zwolnienie wystawione z tytułu konieczności opieki nad chorym dzieckiem, co może nastąpić pod pewnymi warunkami. W tym celu należy złożyć pisemne oświadczenie uzasadniające wcześniejszy powrót do wykonywania obowiązków pracowniczych.
