Nasz pracownik we wrześniu przebywał na dwutygodniowym zwolnieniu lekarskim. W trakcie tego zwolnienia doszło do przekroczenia limitu 33 dni wynagrodzenia chorobowego, w związku z czym za drugi tydzień nieobecności zasiłek chorobowy wypłaca ZUS. Pod koniec drugiego tygodnia nieobecności pracownika na ZUS PUE wpłynęło kolejne zwolnienie lekarskie, tym razem była to opieka nad dzieckiem, ponieważ w tym czasie żona pracownika przebywała w szpitalu w związku z porodem drugiego dziecka. Jak rozliczyć taką sytuację?
Sylwia, Krzeczyn
Każda osoba ubezpieczona, która podlega ubezpieczeniu chorobowemu (dobrowolnie lub obowiązkowo), ma prawo do świadczeń za czas niezdolności do pracy udokumentowanych zwolnieniem lekarskim. Przypomnijmy, że pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę ma prawo do wynagrodzenia chorobowego wypłacanego przez pracodawcę przez pierwsze 33 dni choroby w trakcie roku lub 14, jeśli jest powyżej 55. roku życia. Po przekroczeniu tego limitu za okres niezdolności do pracy pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego wypłacanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Komu przysługuje zasiłek opiekuńczy?
Podstawę prawną wypłacania zasiłku opiekuńczego stanowi rozdział 7. ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, czyli tzw. ustawa zasiłkowa. Zasiłek opiekuńczy to świadczenie finansowane przez ZUS w sytuacjach konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny, który wymaga opieki.
- zdrowym dzieckiem, które ma mniej niż 8 lat, ponieważ:
- niespodziewanie zamknięto żłobek, klub dziecięcy, przedszkole albo szkołę dziecka (na przykład z powodu awarii);
- zachorowała niania, która podpisała umowę uaktywniającą, albo zachorował dzienny opiekun dziecka;
- inspektor sanitarny podejrzewa, że dziecko jest nosicielem choroby zakaźnej i wydał decyzję o izolacji dziecka;
- małżonek lub rodzic dziecka, który do tej pory zajmował się dzieckiem, jest chory lub przebywa w szpitalu;
- matka z powodu porodu nie może opiekować się dzieckiem;
- dzieckiem niepełnosprawnym*, które ma mniej niż 18 lat, ponieważ:
- małżonek lub rodzic dziecka, który do tej pory zajmował się dzieckiem, jest chory lub przebywa w szpitalu;
- matka z powodu porodu nie może opiekować się dzieckiem.
*Dziecko niepełnosprawne to dziecko, które posiada:
- orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności
- albo orzeczenie o niepełnosprawności łącznie z poniższymi wskazaniami:
- konieczności stałej lub długotrwałej opieki bądź pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji;
- konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w jego leczeniu, rehabilitacji i edukacji.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje również w sytuacji, kiedy potrzebna jest opieka nad:
- chorym dzieckiem niepełnosprawnym, które nie ukończyło 18 lat;
- chorym dzieckiem;
- innym niż dziecko chorym członkiem rodziny.
Zasady wypłacania zasiłku opiekuńczego
Zasiłek opiekuńczy w przeciwieństwo do zasiłku chorobowego przysługuje osobom ubezpieczonym bez okresu wyczekiwania, czyli od pierwszego dnia podlegania ubezpieczeniu chorobowemu i pierwszego dnia wskazanego w zwolnieniu lekarskiem.
Świadczenie to również jest ograniczone czasowo, a limit dni zasiłkowych w przypadku zasiłku opiekuńczego wynosi:
- Nie dłużej niż 60 dni w roku kalendarzowym – jeśli opiekujesz się dzieckiem w wieku do 8 lat.
- Nie dłużej niż 30 dni w roku kalendarzowym – jeśli opiekujesz się dzieckiem niepełnosprawnym w wieku od 8 do 18 lat.
Opieka nad dzieckiem podczas zasiłku chorobowego – czy to możliwe?
Przepisy regulujące przyznawanie i wypłacanie zasiłków nie przewidują sytuacji zbiegu zasiłków. Co jednak w sytuacji, kiedy – tak jak w przypadku czytelnika – zwolnienia lekarskie i tym samym okresy zasiłku nachodzą na siebie? W takim przypadku zwolnienie lekarskie dotyczące zasiłku chorobowego pracownika powinno zostać rozliczone w całości za cały okres jego trwania. Po pierwsze dlatego, że tak wynika z przepisów prawa, a drugim z powodów takiego stanu rzeczy jest założenie, że podczas przebywania na zwolnieniu chorobowym osoba powinna poddać się rekonwalescencji i realizować zwolnienie lekarskie zgodnie z jego przeznaczeniem, czyli mieć czas na odpoczynek i powrót do zdrowia. Jest to sprzeczne z tym, aby w tym samym czasie opiekować się dzieckiem. Jeśli osoba chora może opiekować się dzieckiem i chce z tego tytułu pobierać zasiłek opiekuńczy, to musiałaby skrócić okres zwolnienia lekarskiego. Jednak aby tego dokonać, należałoby udać się ponownie do lekarza, który może stwierdzić skrócenie tego zwolnienia.
Przykład 1.
Pracownik przebywa na zwolnieniu lekarskim w okresie od 18.09.2023 do 1.10.2023 roku. Od 27.09.2023 pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego (po wykorzystaniu limitu wynagrodzenia chorobowego w trakcie całego roku). Z kolei 02.10.2023 roku pracownik otrzymuje kolejne zwolnienie lekarskie na okres tygodnia (02.10.2023 – 07.10.2023) na opiekę nad dzieckiem. W takiej sytuacji pracodawca powinien rozliczyć nieobecność pracownika jako zasiłek chorobowy z końca trwania zwolnienia lekarskiego, tzn. do 1.10.2022, natomiast od 2.10.2022 powinien zostać naliczony zasiłek opiekuńczy.
Podsumowując, dopiero po zakończeniu zwolnienia lekarskiego pracownik może przejść na zasiłek opiekuńczy związany z opieką nad dzieckiem. Wynika to z faktu, że przepisy zasiłkowe nie przewidują możliwości zbiegu prawa do jakichkolwiek świadczeń chorobowych
